تعریف های متعددی از اعتیاد ارائه گردیده، اما تعریف جامع و قابل قبول از سوی کمیسیون بهداشت جهانی بدین شرح است، اعتیاد به مواد مخدر، مسمومیت حاد یا مزمنی است که مضر به حال شخص و اجتماع می باشد و زاییده مصرف دارویی طبیعی و صنعتی بوده و مصرف آن، عوارض روحی و جسمی را در پی دارد.
یکی از پرسش های مهم این است که از چه زمانی انسان با مواد مخدر آشنا شد و سابقه اعتیاد به کدام عصر بر می گردد. باید گفت که بشر از هفت هزار سال قبل، از وجود یک ماده مخدر قوی در خشخاش آگاه بوده است. در لوح های گلی متعلق به پنج هزار سال قبل از میلاد که از سومریان باقی مانده، از تریاک نام برده شده است. در حدود چهار هزار سال قبل از میلاد، تریاک کشیدن در چین رایج بوده است. هزار و پانصد سال قبل از میلاد، تخم خشخاش از مصر به یونان برده شد. پزشکان ترکیباتی از تریاک را برای بیماری های مختلف جسمی و روانی تجویز می کردند. در ابتدا از مواد مخدر برای معالجه دردها استفاده می شد ولی در اثر استفاده بیشتر، زمینه اعتیاد انسان ها فراهم گردید و روز به روز گسترش یافت.
متأسفانه اعتیاد به مواد مخدر نقشی اساسی در ایجاد اختلافات خانوادگی دارد که غالباً طلاق پایان دهنده آن هاست. آمارها نشان می دهند که سی و پنج درصد از معتادان، دست به سرقت زده یا کلاهبرداری نموده و یا در باندهای بزهکاری شرکت جسته اند. هفتاد و سه درصد از معتادان نمی توانند به خوبی از عهده کار خویش برآیند و به مراتب زودتر از دیگران خسته و کوفته می شوند. به علت اعتیاد، بازدهی کار هشتاد و پنج درصد از معتادان کاسته می شود. خودکشی، آسیب پذیری در برابر تهاجم فرهنگی، از بین رفتن غیرت دینی، بی هویتی، ذلت پذیری و...، از دیگر آثار زیان بار اعتیاد به مواد مخدر است. اعتیاد در اقتصاد کشور نیز آثار نامطلوبی بر جای می گذارد. مبالغ کلان مالی برای مواد مخدر، دخانیات، الکل و مواد روان گردان به هدر می رود.
آمار نشان می دهد که همه گروه های سنی در معرض خطر اعتیاد قرار دارند با این تفاوت که مردان بیشتر از زنان به اعتیاد روی می آورند و از میان آنان، جوانان بیشتر از دیگران در معرض خطر اعتیاد قرار دارند. بررسی های انجام گرفته در استان ها و شهرهای ایران نشان می دهد که شصت درصد از معتادان، زیر دیپلم، بیست درصد دیپلم و بیست درصد نیز بالای دیپلم هستند. آمار دقیق تر نشان می دهد که هفت درصد از معتادان، لیسانس و حدود سه درصد بالاتر از لیسانس هستند. هم چنین بررسی ها نشان می دهد که بیشتر معتادان را طبقات کم درآمد یا متوسط جامعه تشکیل می دهند.
بی تردید اعتیاد یکی از بلاهایی است که همه انسان ها، به ویژه جوانان را تهدید می کند. مثلث «فقر، جهل و اعتیاد» پویایی، بالندگی، نشاط و خلاقیت را از بعضی جوانان گرفته و از آن ها انسان هایی بیمار و بی خاصیت ساخته است. افزون بر آن، اعتیاد به مواد مخدر، ناهنجاری های روحی و عوارض جسمی در پی داشته و هزاران انسان را به کام مرگ فرستاده است. اعتیاد، گذشته از ایجاد اختلافات خانوادگی که در نهایت به طلاق منجر می شود، زیان های اقتصادی و فرهنگی فراوانی را نیز موجب می شود.
