اعتیاد یک بیماری روانی است و باید به فرد معتاد به دید بیمار نگاه کرد. برای درمان یک بیماری که در جسم و روح فرد رخنه کرده است می بایست شرایط و حمایت های روانی اجتماعی مختلفی صورت گیرد. اینکه یک فرد معتاد را چند روز در یک کمپ ترک اعتیاد زندانی کرد و در مواردی برخوردهای غیرانسانی با او داشت آیا می تواند به درمان قطعی این بیماری خانمان سوز کمک کند؟ آیا می توان با یک درمان سطحی چندروزه و غیرتخصصی توسط افرادی که اکثراً خود مصرف کننده مواد مخدر بوده اند و با روش های غیرعلمی و غیرکارشناسی انتظار بهبود شرایط و عدم بازگشت فرد به مصرف مواد را داشت؟
اکثر افرادی که به اعتیاد گرایش پیدا کرده اند از یک یا چند بیماری روانی نیز رنج می برند و می بایست تحت درمان علمی و تخصصی و تحت نظر متخصص روانپزشکی و مشاوران با تجربه قرار گرفته و فرد علاوه بر ترک جسمی مواد مخدر، تحت مراقبت های روانی و حمایت های اجتماعی قرار گیرد. که متاسفانه خدمات مذکور در اکثر کمپ های ترک اعتیاد ارایه نمی شود و هر روز شاهد گزارش های مختلفی از برخوردهای غیرانسانی و غیراصولی از این مراکز هستیم.
خوشبختانه اخیراً ستاد مبارزه با مواد مخدر مسئولیت نظارت و کنترل کمپ ها و مراکز ترک اعتیاد را بر عهده گرفته و با هماهنگی سازمان بهزیستی چنانچه کمپ ترک اعتیاد تخلفی داشته باشد تا 3 بار تذکر داده و در نهایت در صورت برطرف نشدن مشکلات و تخلفات موضوع در کمیته ماده 26 مطرح و منجر به پلمب کمپ خواهد شد.
یکی دیگر از نهادهای مسئول در زمینه نظارت بر کمپ های ترک اعتیاد دستگاه قضایی کشور است. قوه قضاییه مسئول صدور حکم پلمب کمپ های غیرمجاز و متخلف است که اخیراً با افزایش شکایات مردمی حساسیت بیشتری به پلمب این مراکزدر صورت اعلام غیرمجاز بودن و تخلف دارد. خوشبختانه در سالهای اخیر عملیات نظارت بر کمپ های ترک اعتیاد با دقت و حساسیت بیشتری صورت گرفته و در صورت وجود مستندات کافی برای تخلف مرکز ترک اعتیاد، بلافاصله اقدامات لازم صورت می پذیرد.
متاسفانه گزارشات زیادی از تخلفات و برخوردهای غیرانسانی و غیرعلمی از کمپ های ترک اعتیاد غیرمجاز منتشر می شود. در برخی از کمپ های ترک اعتیاد از شکنجه و تنبیه فیزیکی و زندانی کردن فرد معتاد برای ترک وابستگی به مواد استفاده می شود. گزارش های زیادی از مرگ افراد در کمپ های ترک اعتیاد بر اثر شکنجه و کتک خوردن شدید وجود دارد که متاسفانه پس از مرگشان پلمب کمپ و زندانی کردن و قصاص عاملین آنها فایده ای ندارد.
در برخی از کمپ ها به فرد معتاد را یک جنایتکار و فرد خطرناک می بینند و فرد را با طناب و زنجیر می بندند تا ماده مخدر از بدن وی خارج شود و به قول معروف ترک کند. در برخی موارد افراد معتاد را با توسل به زور به این کمپ ها منتقل و رفتارهای غیرانسانی با آنها صورت می پذیرد.
یکی دیگر از مشکلات کمپ ترک اعتیاد محیط آلوده و عدم وجود کادر پزشکی و متخصص است. در بسیاری موارد دیده می شود که در کمپ های ترک اعتیاد برای ترک اعتیاد از داروهای اعتیادآور نظیر متادون و بوپرنورفین بصورت غیرعلمی استفاده می شود. استفاده از این داروها نه تنها کمکی به ترک ماده مخدر مورد مصرف فرد معتاد نمی کند، بلکه فرد به دارو نیز اعتیاد پیدا می کند. مشکل اینجاست که اکثراً ترک این داروها از ترک ماده مخدر اصلی دشوارتر و زمانبرتر است.
یکی دیگر از مشکلات مطرح شده در کمپ های ترک اعتیاد عدم رعایت بهداشت است. با توجه به اینکه برخی از افراد دارای بیماری های مختلف از جمله ایدز و هپاتیت هستند می بایست مراقبت های ویژه ای برای کنترل و عدم سرایت بیماری آنها به سایر افراد انجام شود که با توجه به عدم آگاهی مسئولین این کمپ ها معمولاً اقدامات خاصی صورت نمی گیرد.
بنا بر آمار رسانه ها، حدود 80 درصد افرادی که ترک اعتیاد را در کمپ ترک اعتیاد انجام داده اند، پس از مدت کوتاهی دوباره به مصرف مواد روی آورده اند.
معمولاً در کمپ ترک اعتیاد فرد معتاد را به مدت 21 روز بستری کرده و مراحل سم زدایی مواد را انجام می دهند. پس از طی این مدت فرد می بایست در جلسات مشاوره گروهی شرکت کند و از مدل های حمایتی پیروی کند. اما به دلیل عدم تخصص و در نظر گرفتن آسیب های اجتماعی و روانی در فرد، روند درمان اعتیاد به شکست منجر می شود و با هر بار شکست، فرد معتاد روحیه خود را برای ترک مواد مخدر از دست می دهد.
اکثر روش های ترک اعتیاد در کمپ های ترک اعتیاد غیر طبی و غیرعلمی است در صورتی که درمان اعتیاد می بایست تحت نظر متخصص روانپزشکی و تیم تخصصی صورت گیرد و حمایت های اجتماعی و روانی مختلفی برای هر فرد با توجه به شخصیت و شرایط جسمی و روحی وی در نظر گرفته شود.
متاسفانه برخی افراد و خانواده ها با توجه به هزینه پایین کمپ های ترک اعتیاد نسبت مراکز ترک اعتیاد مجاز، معتادان خود را به آنها می سپارند، غافل از اینکه ممکن است مشکلات بسیاری در آینده برای فرد معتاد پیش آید.
گزارش های زیادی از اخاذی کمپ های ترک اعتیاد از معتادان و خانواده های آنها وجود دارد و با توجه به اینکه برخی خانواده ها نمی خواهند اعتیاد فرد را قبول کنند و برای حفظ آبرو مبالغ زیادی را به آنها پرداخت کرده اند.
خوشبختانه اخیراً برخوردهای قاطع و قانونمندی با این مراکز انجام می گیرد و مجوز تعدادی از کمپ های غیرقانونی ترک اعتیاد لغو شده است. اگر فرد معتاد در کمپ های ترک اعتیاد مورد آزار و اذیت و شکنجه قرار گیرد می تواند با مراجعه به مراکز قضایی شکایت کند تا به پرونده وی بصورت قانونی رسیدگی شود.
