با توجه به پیچیدگی مسائل مربوط به وابستگی به مواد، علاوه بر توجه به علائم و نشانه های بالینی و استفاده از مصاحبه های تشخیصی، از شیوه های آزمایشگاهی در جهت ردیابی مصرف مواد می توان استفاده کرد. رایج ترین شیوه های تشخیص قطعی اعتیاد شامل آزمایش ادرار، خون، موی سر، بزاق و تزریق دارو می باشند. در حقیقت، اساس روش های آزمایشگاهی شناسایی معتادین به مواد افیونی، جستجو برای یافتن ماده ی مصرفی یا یکی از متابولیت های آن در یکی از مایعات بدن مانند ادرار، خون، بزاق، اشک، تعرق و یا قسمت هایی از بدن مانند موها می باشد.
متداول ترین روش مورد استفاده در غربالگری مصرف مواد و متابولیت های آنها، تجزیه و تحلیل ادرار است. نتایج این شیوه، هنگامی دقیق است که نمونه های معتبر جمع آوری شود. با توجه به کارکرد انباشتگی کلیه ها، بخشی از سوخت و ساز مواد پس از متابولیز شدن توسط ادرار دفع می شود و آثار و بقایای ماده ی مصرفی را می توان از طریق ادرار پی گیری کرد.
این روش، دارای مزایایی است که می توان به کم هزینه بودن آن و دسترسی سریع و آسان اشاره کرد؛ ولی نظر به این که آزمایش دقیق نیست و استفاده از بعضی داروهای دیگر نتیجه ی آزمایش را منفی می کند و امکان تقلب نیز در آن وجود دارد، این روش زیاد قابل اعتماد نیست.
بسیاری از معتادان می توانند با روش های مختلفی موجب منفی شدن آزمایش ادرار شوند که این روش ها مانند به هم زدن PH ادرار با ریختن جوهر لیمو یا اسید سیتریک در نمونه ادرار و استفاده از پروژسترون و ... می باشد. سم شناسی ادرار معمولاً تا دو روز بعد از مصرف اکثر داروها مثبت است. به طور دقیق تر، این مدت زمان برای هروئین، آمفتامین، کوکائین سه روز و برای مصرف بلند مدت ماری جوانا بیش از 30 روز در نظر گرفته می شود. اگرچه مصرف بسیاری از داروها به خوبی در ادرار نشان داده می شوند، اما برخی از آنها در خون بهتر قابل تشخیص هستند.
تجزیه و تحلیل خوب نسبت به ادرار سخت تر می باشد و آزمایش سطح سرمی ماده (سطح ماده در خون) برای بیشتر موادی که مورد سوء مصرف قرار می گیرند، می تواند مورد استفاده قرار گیرد. این روش نسبت به آزمایش ادرار دارای پایایی و اعتبار بالا و توانایی تشخیص دقیق است. اشکال این روش نسبت به آزمایش ادرار، پر هزینه و گران بودن و پر زحمت بودن آن است.
تجزیه و تحلیل موی اساساً برای سنجش مصرف طولانی مدت مواد به کار برده می شود. سوخت و ساز مواد، تقریباً در تمامی قسمت های بدن نفوذ می کند و فولیکول های موی انسان، مواد مصرفی که شخص 3 تا 4 ماه پیش مصرف نموده است، را در خود نگهداری می کند. این روش دارای معایب و مزایایی است که مزیت آن در توانایی کشف مصرف مواد در گذشته و غیر تهدید آمیز بودن این آزمون برای شرکت کننده (آزمودنی) است. از معایب و اشکال اصلی آن می توان به جدید بودن این تکنولوژی، فراگیر نبودن، گران بودن و بسیار ظریف و حساس بودن این آزمایش می توان اشاره کرد.
یکی از روش های نوین آزمایشگاهی، آزمایش بزاق است که نسبتاً جدید و کمتر شناخته شده می باشد و می توان از طریق تجزیه و تحلیل بزاق مواد متعددی را که شخص مصرف کرده است، شناسایی کرد. این نوع آزمایش از لحاظ نیمرخ و ویژگی های مشابه آزمایش ادرار است، اما از آنجا که میزان غلظت مواد در بزاق پایین است، تجزیه و تحلیل بزاق به مدت کوتاه تری نسبت به ادرار باقی می مانند.
این آزمایش نسبت به آزمایش ادرار، دارای دو مزیت است: اول، این که ساده تر از ادرار قابل وصول است؛ دوم، امکان فریب کاری هایی که در آزمون ادرار وجود دارد، در این روش وجود ندارد. این روش دارای محدودیت هایی چون جدید بودن، فراگیر نبودن، گران و ناشناخته بودن است. تجزیه و تحلیل مو، بزاق دهان و عرق بدن از شیوه های امیدوارکننده ی آشکار سازی وابستگی به مواد هستند.
آزمون تشخیص جدید با حساسیت قابل توجه، بر اساس ایجاد علائم ترک ماده ی افیونی در فرد معتاد به وسیله ی تزریق ماده ای به نام نالین است. نحوه ی اجرای این آزمون بدین صورت است که در مرحله ی اول، 3 میلی گرم نالین به صورت زیر جلدی به فرد مشکوک تزریق می شود و در کمتر از 30 دقیقه پس از تزریق، علائم مشخص ترک ماده ی افیونی در معتادین که به مقدار 60 میلی گرم یا بیشتر مورفین روزانه و یا معادل آن از سایر مواد افیونی استفاده کرده باشد، ظاهر می شود.
اگر پاسخ اولین آزمایش منفی بود، برای بار دوم 5 میلی گرم نالین تزریق می کنند و 30 دقیقه پس از تزریق دوم، منتظر بروز علائم ترک می باشند و اگر پاسخ منفی بود، برای بار سوم این عمل تکرار می شود. در مرحله ی سوم، 7 میلی گرم نالین به شخص مشکوک تجویز می شود اگر در عرض 30 دقیقه علائم ترک ظاهر نشد، می توان به این نتیجه رسید که پاسخ آزمایش منفی است و فرد مشکوک، مواد افیونی را مورد استفاده قرار نداده است. به طور کلی، قبل از این که اقدام به سم زدایی مواد و درمان بیمار شود، باید وضعیت جسمانی، روانی و اجتماعی فرد معتاد را مورد بررسی قرار داد.
آزمایش اعتیاد برای استخدام در برخی ارگان ها، ازدواج و ... ضروری است. از این رو برخی از افراد معتاد برای گذراندن موفق این مرحله به دنبال راه هایی برای تقلب و منفی کردن آزمایش اعتیاد هستند. در برخی موارد هم این افراد موفق می شوند، بعنوان مثال استفاده از برخی داروها و رقیق کننده ها بخصوص در آزمایش ادرار.ولی در هر صورت فرد معتاد بهتر است بجای دنبال کردن این روش ها، به دنبال راه های اصولی و علمی ترک اعتیاد باشد زیرا در برخی آزمایش ها امکان تقلب بسیار پایین و در حد غیرممکن است. متاسفانه در برخی موارد دیده شده است که افراد برای پنهان کردن اعتیاد خود، اقدام به جعل نتیجه آزمایش اعتیاد و دستکاری آن زده و با مشکلات قانونی و کیفری مواجه شده اند.
کلینیک ترک اعتیاد دی آماده پاسخگویی به سوالات شما در زمینه تست تشخیص اعتیاد می باشد. شما میتوانید سوالات خود را بصورت تلفنی از مشاوران مرکز پرسیده و یا در بخش پرسش و پاسخ مطرح کنید، همکاران ما در اسرع وقت پاسخگوی سوالات شما خواهند بود.
جهت مشاوره رایگان در زمینه تست تشخیص اعتیاد با شماره ٧٥۳٥٤-۰۲۱ تماس بگیرید
