باورهای غلط و اشتباه در مورد پدیده اعتیاد به اندازه ای شایع و فراوان است که اکثر مردم حتی افراد تحصیل کرده نیز با معنا و مفهوم پدیده اعتیاد ناآشنا می باشند. در این جا تعدادی از این اشتباهات مطرح و بررسی می شوند.
اعتیاد یک عادت است جالب آن است که از همان ابتدا و از کلمه اعتیاد، اشتباهات و باورهای غلط شروع می شود. اکثریت مردم اعتیاد را یک عادت می نامند، مانند: عادت به مصرف چای یا ماده غذای خاص، عادت به سبک لباس و پوشیدن خاص، عادت به رفتارهای خاص مانند رفتن به کوه یا میهمانی و مواردی از این قبیل.
واقعیت آن است که اعتیاد بسیار پیچیده تر از یک عادت معمولی است. اعتیاد ویژگی های خاصی دارد که در هیچ یک از عادت ها دیده نمی شود. اعتیاد یک کلمه عامیانه برای یک پدیده بسیار پیچیده است که علم ابعاد مختلف آن را مشخص کرده است. در زبان علمی و تخصصی کمتر کلمه اعتیاد به کار برده می شود و به جای آن از وابستگی استفاده می شود.
در واقع، آن چه که مردم اعتیاد می نامند مجموعه ای از رفتارهای ناسازگارانه ای است که در زبان علمی با نام های وابستگی و سوء مصرف نامیده می شود که متفاوت از مصرف مواد مخدر است. در زیر هر کدام از این اصطلاحات تعریف می شوند.
منظور از وابستگی، مصرف مواد مخدر در حدی است که باعث ایجاد اختلال های رفتاری، فیزیولوژیک و شناختی زیر می شود.
تحمل یکی از ویژگی های اصلی اعتیاد است. یعنی آن که در طی مصرف مجبور است بر مقدار ماده مصرفی خود برای رسیدن به اثرات اولیه ماده مصرفی، مرتباً بیافزاید. مواد مخدر مصرفی مرتبا ً افزایش می یابد تا فرد بتواند به همان احساس لذت اولیه دست یابد. فرد مصرف کننده مجبور است مقدار مواد مخدر مصرفی خود را مرتبا ً زیاد کند.
نتیجه پدیده تحمل آن است که فرد مرتباً مواد مخدر مصرفی خود را افزایش می دهد و یا مجبور می شود که ماده مصرفی خود را به مواد مخدر قوی تر تغییر دهد مانند تغییر از تریاک به هروئین و پس از آن بیمار مجبور است که روش مصرف خود را تغییر دهد، از روش های استنشاقی و تدخین به روش تزریق روی آورد.
در صورتی که ماده مصرفی به فرد نرسد دچار حالت های جسمانی و روانی مختلفی می شود. این علائم دو دسته اند: علائم روانی و علائم جسمانی
مصرف مواد مخدر جنبه اجباری و غیرقابل مقاومت دارد. با آن که بیمار مایل به قطع مصرف مواد مخدر است ولی در عمل قادر نیست که مصرف را رها کند.
بیمار برای تهیه مواد مخدر، وقت، هزینه و سرمایه های خود و خانواده را مصرف می کند.
به دنبال مصرف مداوم مواد مخدر و تغییرات روانی و رفتاری ناشی از آن فعالیت بیمار در امور خانوادگی، اجتماعی، تفریحی و شغلی کاهش می یابد.
علیرغم آگاهی بیمار از اثرات جسمانی و روانی ناشی از مصرف مواد مخدر، قادر به کنار گذاشتن مواد نیست. از نظر علمی زمانی یک فرد را وابسته می دانند که با شرایط بالا به مدت ۱۲ ماه مصرف مداوم مواد مخدر داشته باشد.
همان طور که می دانید، وابستگی یا به معنای عامیانه آن اعتیاد بسیار متفاوت از یک عادت ساده به چای نوشیدن است.
یکی دیگر از الگوهای مصرف مواد مخدر است که مردم به طور عامیانه اعتیاد می نامند، از نظر علمی سوء مصرف مواد مخدر نامیده می شود. سوء مصرف بسیار شبیه وابستگی است و تفاوت های اندکی با آن دارد.
تداوم مصرف مواد مخدر برخلاف مشکلات پایدار و عود کننده اجتماعی یا بین فردی که ناشی از اثر مصرف مواد مخدر است یا بر اثر آن تشدید شده است (مانند دعوا و گلاویز شدن با دیگران).
در سوء مصرف هم پدیده تحمل و هم محرومیت یا ترک دیده می شود. فرد برای تهیه مواد مخدر وقت و سرمایه زیادی صرف می کند و به همین دلیل دچار مشکلات خانوادگی، تفریحی، شغلی و اجتماعی می شود ولی مصرف مواد مخدر هنوز جنبه اجباری و مقاومت ناپذیر ندارد. همان طور که مشاهده می کنید آن چه که به طور عامیانه اعتیاد نامیده می شود خود بسیار متفاوت از یک عادت ساده مضر است. این باور اشتباه معمولاً باورهای اشتباه دیگری نیز می شود.
