اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری زیـﺴﺖ ﺷـﻨﺎختی، رواﻧـﺸﻨﺎختی و اﺟﺘﻤـﺎعی اﺳـﺖ. ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺘﻌـﺪدی در اتیوﻟﻮژی ﺳﻮء ﻣﺼﺮف و اعتیاد به مصرف مواد مخدر مؤﺛﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ کﻪ در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ یکدیگر ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﺮوع ﻣـﺼﺮف و ﺳﭙﺲ اعتیاد به مواد مخدر می ﺷﻮﻧﺪ. ﻋﻮاﻣﻞ مؤﺛﺮ ﺑﺮ ﻓﺮد، محیط ﻓﺮد و کلیه ﻋﻠﻞ و ﻋﻮاﻣـﻞ درﻫـﻢ ﺑﺎﻓﺘـﻪ ای ﻫﺴﺘﻨﺪ که ﺑﺮ یکدیگر تأثیر می ﮔﺬارﻧﺪ. درک کلیه ﻋﻠﻞ و ﻋﻮاﻣﻞ زمینه ای ﻣﻮﺟﺐ می ﺷﻮد ﺗـﺎ روﻧـﺪ پیشگیری، ﺷﻨﺎﺳـﺎیی، درﻣـﺎن و پیگیری ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻃﺮح ریزی ﺷﻮد.
ﺑﻨﺎﺑﺮاین، آﺷﻨﺎیی ﺑﺎ ﻋﻮاﻣﻞ زمینه ﺳﺎز ﻣﺴﺘﻌﺪ کننده در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن از دو ﺟﻬﺖ ﺿﺮورت دارد
1- ﺷﻨﺎﺳﺎیی اﻓﺮاد در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اعتیاد به مصرف انواع مواد مخدر و اﻗﺪام های پیشگیراﻧﻪ ﻻزم ﺑﺮای آﻧﺎن.
2- اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع درﻣﺎن اعتیاد و اﻗﺪام های ﺧﺪﻣﺎتی، ﺣﻤﺎیتی و ﻣﺸﺎوره ای ﻻزم ﺑﺮای ﻣﻌﺘﺎدان در جهت ترک اعتیاد.
ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺎﻃﺮه آمیز ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد مخدر ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺮدی، ﻋﻮاﻣﻞ بین ﻓـﺮدی و محیطی و ﻋﻮاﻣـﻞ اﺟﺘﻤﺎعی اﺳﺖ و به ﻣﺸﺨﺼﺎت او بستگی دارد، این ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺷﺮایط جسمی ﻓﺮد، اﻧﺘﻈﺎر ﻓﺮد از ﻣﻮاد مخدر، ﺗﺠﺮبیات قبلی تأثیر ﻣﻮاد مخدر و ﻣﻮاد دیگری که ﻫﻢ زﻣـﺎن ﻣـﺼﺮف ﺷـﺪه اﻧـﺪ.
ﻣـﻮاد مخدر ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻧیـﺰ تأثیرﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوتی ﺑﺮ وضعیت فیزیوﻟﻮژیـک و رواﻧـی ﻓـﺮد دارﻧـﺪ، ﻣـﺜﻼً ﻫـﺮوئین و کوکائین ﺳﺮﺧﻮشی ﺷﺪید، الکل آراﻣﺶ و نیکوتین ﻣﺨﺘﺼﺮی ﻫوشیاری و آراﻣﺶ ایجاد می کند. ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺎﻃﺮه آمیز بین ﻓﺮدی و محیطی ﻋﺒﺎرت از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده است. ﺧﺎﻧﻮاده اولین مکان رﺷﺪ شخصیت، ﺑﺎورﻫﺎ و اﻟﮕﻮﻫﺎی رﻓﺘﺎری ﻓـﺮد اﺳﺖ. ﺧﺎﻧﻮاده ﻋﻼوه ﺑﺮ این که، ﻣﺤﻞ ﺣﻔﻆ و رﺷﺪ اﻓﺮاد و کمک ﺑﻪ ﺣـﻞ اﺳـﺘﺮس و اضطراب اﺳﺖ، منبعی ﺑﺮای ﺗﻨﺶ و اﺧﺘﻼل نیز ﻣـی ﺑﺎﺷـﺪ.
ﻧـﺎ آﮔـﺎهی واﻟـﺪین، ارﺗﺒـﺎط ضعیف واﻟﺪین و فرزندان، ﻓﻘﺪان اﻧﻀﺒﺎط در ﺧـﺎﻧﻮاده، ﺧـﺎﻧﻮاده ﻣﺘـﺸﻨﺞ یـﺎ آﺷـﻔﺘﻪ و از ﻫـﻢ گسیخته، اﺣﺘﻤﺎل ارتکاب ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺑﺰهکاری ها مانند ﺳﻮء ﻣـﺼﺮف ﻣـﻮاد مخدر را اﻓـﺰایش ﻣـی دﻫـﺪ. همچنین واﻟﺪینی که ﻣﺼﺮف کننده ﻣﻮاد مخدر ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ می ﺷﻮﻧﺪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑـﺎ اﻟﮕـﻮﺑﺮداری از رﻓﺘـﺎر آﻧـﺎن ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد مخدر و الکل را یک رﻓﺘﺎر ﺑﻬﻨﺠﺎر تلقی و رﻓﺘﺎر ﻣﺸﺎبهی پیشه کنند.
اگر در جایگاه پدر و مادر هستیم و نسبت به زندگی فرزندانمان مسئول می باشیم، بهتر است که عوامل زمینه ساز اعتیاد به انواع مواد مخدر را بشناسیم و تا جایی که ممکن است آن ها را از بین ببریم و از آن ها فاصله بگیریم.
آگاهی داشتن در این زمینه می تواند به ما کمک کند تا بتوانیم به درستی از فرزندانمان در مقابل خطرات اجتماعی از جمله مصرف مواد مخدر جلوگیری نماییم و یا اگر فرزندمان درگیر بیماری اعتیاد شد به بهترین روش ممکن به او کمک کنیم که بتواند به زندگی عادی برگردد و جایگاه خود را در زندگی بیابد که این امر هم خود نیازمند آگاهی و هوشیاری می باشد. در هر صورت ما می دانیم که پیشگیری بهتر از درمان است و بهتر آن است که با دانش و آگاهی و شناخت عوامل ایجاد اعتیاد به مواد مخدر از ابتلا به آن جلوگیری نمائیم.
