مواد اعتیاد آور مختلف باعث بروز چالش‌های تغذیه ای متفاوتی می شود. مهم ترین مواد سوء مصرف کننده مواد مخدر عبارتند از الکل، مواد مخدر، مواد محرک و ماری جوانا.
یکی از مهم‌ترین عوامل بروز اختلالات تغذیه ای است. مهم ترین اختلالاتی که ایجاد می‌کند در کمبود تیامین و اسید فولیک است. کمبود این مواد غذایی باعث کم خونی و مشکلات سیستم عصبی (مغز و اعصاب) و پیرودوکسین می شود.
سندروم کورساکوف هنگامی اتفاق می افتد که فرد مصرف سنگین الکل داشته باشد و باعث کمبود تیامین به اندازه کافی شود. مسمومیت الکل همچنین به دو اندام مهمی که در فرآیند سوخت و ساز و تغذیه نقش دارند آسیب می‌رساند. کبد و لوزالمعده. کبد باعث حذف مواد سمی از بدن می شود. پانکراس قند خون و جذب چربی را تنظیم می کند. آسیب به این دو اندام مهم بدن، باعث عدم تعادل در مایعات، کالری، پروتئین و الکترولیت‌ها می شود. بسیاری از الکلی ها دچار سوء تغذیه شدید می‌شوند، به این ترتیب فرآیند سوخت و ساز الکل از بدن در مقابل جذب مناسب، هضم غذا و استفاده از مواد مغذی سالم و ویتامین c، به ویژه ویتامین های محلول در چربی مانند ویتامین های محلول در آب مانند تیامین پیشگیری می کند.
حتی اگر یک فرد وابسته به الکل به صورت معمول غذا بخورد، ممکن است دچار کمبودهای تغذیه ای شود. مصرف کنندگان شدید الکل ممکن است نارسایی مزمن کبد و موانع جدی به دلیل کاهش سوخت و ساز پروتئین در بدن داشته باشند. نارسایی مزمن کبدی منجر به کاهش تولید پروتئین در کبد، کاهش سنتز اوره و کاهش سوخت و ساز اسیدهای آمینه معطّر می‌شود. در بسیاری از موارد داشتن رژیم غذایی مناسب بیماری‌های مزمن کبدی را کنترل نموده و از بروز سیروز ناشی از مصرف الکل جلوگیری می نماید. برای اطمینان از ارزیابی کامل و مراقبت های تغذیه ای بهتر است به یک متخصص تغذیه مراجعه نمائید.
مخدرهایی چون (کدئین، ویکودین، اکسی کونتین، هروئین و مرفین) بر سیستم دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد. علائمی که در طول ترک اعتیاد معمول هستند شامل تهوع و استفراغ است. این نشانه ها ممکن است منجر به کمبود تغذیه مکفی و عدم تعادل در الکترولیت هایی مانند سدیم، پتاسیم و کلرید شود. خوردن وعده های غذایی مناسب ممکن است باعث کاهش شدت این مشکلات شود اما به دلیل حالت تهوع ممکن است غذا خوردن مشکل باشد. یک رژیم غذایی با فیبر و با مقدار زیادی کربوهیدرات های کامل همراه با مصرف پروتئین های کم چرب پیشنهاد می شود.
استفاده از مواد محرک مانند کوکائین و مت آمفتامین باعث کاهش اشتها، کاهش وزن، آسیب جدی به دندان‌ها و تغذیه ضعیف می گردد. سوء مصرف کنندگان این مواد ممکن است چند روز بیدار بمانند. کم شدن آب بدن و الکترولیت ممکن است در این قسمت به وجود آید. برگشت به رژیم غذایی معمول در صورتی که فرد مقدار قابل‌توجهی از وزن خویش را از دست بدهد ممکن است بسیار دشوار باشد. مشکلات حافظه و نشانه های گرسنگی معیوب، از عوارض مصرف طولانی مدت مواد محرک در کمبود برنامه ریزی غذایی مؤثر است. همچنین داشتن تغذیه خوب در طول فرآیند بهبودی ضروری است. آگاه باشید بیماران مخصوصاً زنان در طول دوران بهبودی مقدار کمی از وزن خویش را از دست داده اما اضافه وزن ممکن است باعث عود اعتیاد شود.
مصرف حشیش و ماری جوانا باعث افزایش اشتها می شود. برخی از مصرف کنندگان ممکن است نیاز به اضافه وزن و کاهش در مصرف چربی، شکر و کالری برای رسیدن به سلامتی شوند.
