مصرف اخیر کافئین، معمولاً بیش از 250 میلی گرم (مثلاً بیش از دو یا سه قهوه دم کرده) موجب بروز 5 علامت از علائم زیر حین مصرف کافئین یا کمی پس از آن:
1- بی قراری
2- عصبانیت
3- تهییج
4- بی خوابی
5- صورت برافروخته
6- دیورز
7- اختلال معدی – روده ای
8- پیچش عضلانی
9- از این شاخه به آن شاخه پریدن در تفکر و تکلم
10- تاکی کاردی یا آریتمی قلبی
11- دوره های خستگی ناپذیر
12- سراسیمگی روانی – حرکتی
در درجه اول بستگی به تهیه شرح حال جامعی از مصرف محصولات کافئین دار دارد یعنی در شرح حال باید قید شود که آیا بیمار هنگام قطع مصرف یا کاهش شدید مقدار کافئین دچار علائم ترک کافئین شده است یا خیر.
اختلال اضطراب فراگیر، اختلال هول، (پانیک) یا بدون بازارهراسی، اختلال دوقطبی، اختلال کم توجهی، بیش فعالی و اختلال خواب. تشخیص افتراقی باید سوء مصرف داروهای بدون نسخه کافئین دار، استروئیدی های آنابولیک و سایر مواد محرک نظیر آمفتامین و کوکائین را نیز در بر بگیرد. برای غربالگری این مواد ممکن است نمونه گیری ادرار لازم شود. بایستی پرکاری تیروئید نیز مطرح شود.
مصرف بیش از یک گرم کافئین می تواند موجب تکلم بی ربط، تفکر مغشوش، آریتمی قلبی، خستگی ناپذیری، سراسیمگی بارز، وز وز گوش و توهمات بینایی خفیفی مانند جرقه های روانی شود. مصرف بیش از ده گرم کافئین ممکن است سبب بروز تشنج نوئیک کولونیک منتشر، نارسی تنفسی و مرگ شود.
مصرف روزانه کافئین به مدت طولانی یا قطع ناگهانی مصرف کافئین یا کاهش مقدار کافئین مصرفی و در پی آن موجب بروز سردرد، خستگی یا خواب آلودگی بارز، اضطراب یا افسردگی بارز، تهوع یا استفراغ می شود.
در 50 تا 75 درصد افراد مصرف کننده کافئین به طور واضح علائم ترک کافئین بروز می کند و شایع ترین علائم بالینی آن سردرد و خستگی هستند و سایر علائم عبارتند از اضطراب، تحریک پذیری، نشانه های افسردگی خفیف، اختلال عملکرد روانی – حرکتی، تهوع، استفراغ، میل شدید برای کافئین و درد و سفتی عضلانی. تعداد و شدت علائم ترک با میزان کافئین مصرفی و میزان ناگهانی بودن ترک رابطه دارد.
علائم ترک کافئین 12 تا 24 ساعت پس از آخرین دوز شروع می شود. طی 24 تا 48 ساعت به اوج خود رسیده و ظرف یک هفته برطرف می شوند.
پزشکان به بیمارانی که علائم اضطرابی و آریتمی های قلبی، ازوفاژیت، فتق هیاتوس، بیماری فیبروکیستیک پستان و بی خوابی دارند توصیه می کنند که مصرف کافئین را قطع کنند. مصرف کنندگان کافئین بایستی به صورت تدریجی و طی یک دوره 7 تا 14 روزه مصرف محصولات حاوی کافئین را کنار بگذارند نه اینکه به صورت ناگهانی مصرف این محصول را قطع کنند.
بیماران مبتلا به این اختلال ممکن است عصبی، پر حرف و تحریک پذیر به نظر برسند و از بی خوابی و فقدان نیرو شاکی باشند.
اختلال خواب ناشی از کافئین ممکن است در خلال مسمومیت با کافئین بروز کند، چون کافئین با تأخیر در به خواب رفتن، ناتوانی برای ماندن در حالت خواب و صبح زود بیدار شدن ارتباط دارد.
