داروهای مطالعه، که محرک‌های تجویزی هستند، با سیستم عصبی مرکزی تعامل دارند و باعث افزایش هوشیاری و عملکرد مغز می‌شوند. بیشتر این محرک‌ها، مانند آدرال، برای درمان اختلال کم توجهی و بیش‌فعالی (ADHD) طراحی شده‌اند. با این حال، بیش از ۲۰ درصد از دانشجویان از این داروها سوءاستفاده می‌کنند که این موضوع باعث نگرانی والدین و متخصصان بهداشت شده است.
داروهای مطالعه‌ای که معمولاً استفاده می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
آدرال یک داروی محرک تجویزی اعتیادآور است که اثراتی مشابه شیشه دارد. به دلیل قدرت و دسترسی آسان، خطر اعتیاد و سوءاستفاده از آن بالاست. مصرف منظم و با دوزهای غیرتجویزی این دارو می‌تواند منجر به اعتیاد شود. آدرال با افزایش سطح دوپامین و نوراپینفرین در سیستم عصبی مرکزی عمل می‌کند، که می‌تواند باعث وابستگی شود. افراد معتاد برای هوشیاری و بهره‌وری به آدرال وابسته می‌شوند و بدون آن احساس خستگی و مه‌آلودگی ذهنی می‌کنند که از علائم ترک و نشانه‌های قوی اعتیاد است.
ریتالین یک محرک سیستم عصبی مرکزی است که برای درمان ADHD و نارکولپسی تجویز می‌شود. این دارو به صورت قرص و کپسول عرضه می‌شود و در ترکیبات با رهش پایدار و طولانی موجود است. ریتالین به تمرکز کمک می‌کند و نسبتاً ایمن است، اما پتانسیل سوءمصرف بالایی دارد. مصرف‌کنندگان تفریحی معمولاً دوزهای بالاتری مصرف می‌کنند و آن را به روش‌های خطرناکتری مانند استنشاق یا تزریق استفاده می‌کنند. سوءاستفاده از ریتالین می‌تواند عوارض جانبی منفی به دنبال داشته باشد ازجمله:
کنسرتا (متیل فنیدات) یک محرک تجویزی مشابه ریتالین است و پتانسیل مشابهی برای اعتیاد و سوءاستفاده دارد. کنسرتا نسخه تمدید شده ریتالین است و تا ۱۲ ساعت اثر دارد. استفاده تفریحی یا مصرف بیش از دوز تجویز شده می‌تواند منجر به اعتیاد شود. علائم ترک این دارو شامل پارانویا، خستگی و افسردگی است.
دگزدرین یا دکسدرین (دکستروآمفتامین) یک محرک قوی سیستم عصبی مرکزی است که برای درمان ADHD و نارکولپسی تجویز می‌شود. این دارو تمرکز و آرامش را در افراد مبتلا به ADHD و انرژی و بیداری را در افراد مبتلا به اختلالات خواب افزایش میدهد. سوءاستفاده از دکسدرین می‌تواند منجر به اعتیاد شود.
سوءمصرف دکسدرین شامل استفاده بدون نسخه یا مصرف بیش از دوز تجویز شده است و می‌تواند برای مطالعه، تقویت عملکرد ورزشی و کاهش وزن مورد سوءاستفاده قرار گیرد. سوءمصرف طولانی‌مدت آن می‌تواند منجر به توهمات، افکار هذیانی، تشنج، روانپریشی، حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه، مشکل در تفکر واضح، رفتار شیدایی و پرخاشگرانه شود.
مصرف مداوم دکسدرین باعث تغییر شیمی مغز و وابستگی فیزیکی می‌شود، زیرا مغز تولید طبیعی دوپامین را متوقف می‌کند. این وابستگی منجر به مصرف اجباری دارو می‌شود تا فرد احساس طبیعی داشته باشد و خطر اعتیاد را افزایش میدهد.
ویوانسه (لیسدگزامفتامین دایمسیلات) یک آمفتامین است که برای درمان ADHD و اختلال پرخوری متوسط تا شدید تجویز می‌شود. این دارو در کپسول‌ها و قرص‌های جویدنی با دوزهای مختلف موجود است و می‌تواند تمرکز را افزایش داده، تکانشگری را کاهش دهد و رفتار بیش‌فعالی را آرام کند. به دلیل این اثرات، برخی افراد به ویوانسه اعتیاد پیدا می‌کنند.
حتی با مصرف طبق تجویز، ویوانسه می‌تواند عوارض جانبی ناخواسته‌ای ایجاد کند. بدون نظارت حرفه‌ای، این خطرات افزایش می‌یابد. عوارض جانبی سوءمصرف از ویوانسه شامل کاهش اشتها، کاهش وزن، مشکلات خواب، تحریک‌پذیری، حالت تهوع، اسهال، سرگیجه، تیک، کهیر، افزایش فشار خون یا ضربان قلب، اضطراب، لرزش، اختلال نعوظ یا کاهش میل جنسی و درد شکم است. این عوارض بسته به سن، سایر داروهای مصرفی و عوامل سلامتی متفاوت است.
مردم اغلب به اشتباه فکر می‌کنند که محرک‌های تجویزی می‌توانند بهره‌وری حرفه‌ای، عملکرد تحصیلی یا کاهش شناختی در افراد مسن را بهبود بخشند، اما مطالعات انجام شده این باور را تأیید نمی‌کنند. با وجود فقدان شواهد، سوءمصرف این داروها همچنان ادامه دارد و افراد را در معرض عوارض جانبی و خطرات جدی قرار میدهد.
فشار تحصیلی برای موفقیت، اصلی‌ترین دلیل سوءاستفاده دانش‌آموزان از محرک‌ها بیان می‌شود. این داروهای تجویزی که برای افزایش تمرکز طراحی شده‌اند، می‌توانند به دانش‌آموزان کمک کنند تا برای مدت طولانی‌تری مطالعه یا کار کنند. بسیاری از دانش‌آموزان برای افزایش تمرکز خود از این داروها سوءاستفاده می‌کنند، که این عادت خطرناک می‌تواند اثرات منفی زیادی داشته باشد. دلایل دیگری که ممکن است افراد به سوءاستفاده از این داروها روی بیاورند شامل موارد زیر است:
بسیاری از دانش‌آموزان به طور کامل از عوارض جانبی منفی محرک‌ها آگاه نیستند. در یک مطالعه، اکثر دانشجویان اظهار داشتند که معتقدند استفاده غیرقانونی از این داروها «اصلاً خطرناک نیست» یا «تنها کمی خطرناک است». برخلاف باور عمومی، استفاده از محرک‌ها می‌تواند اثرات ناخوشایند و بالقوه خطرناکی به دنبال داشته باشد. این اثرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
یک نگرانی بزرگ این است که دانش‌آموزان نه تنها از موادی مانند آدرال سوءاستفاده می‌کنند، بلکه امکان سوءمصرف چندین ماده مختلف وجود دارد که با هم تداخلات خطرناکی داشته باشند.
ترکیب محرک‌ها با الکل می‌تواند باعث شود که فرد متوجه حد مجاز خود نشود، که این امر می‌تواند منجر به جراحت و تشنج شود. بزرگترین نگرانی فیزیکی در مورد این ترکیب، فشار زیادی است که بر قلب وارد می‌شود، که می‌تواند به آسیب‌های طولانی‌مدت قلبی عروقی، حمله قلبی و حتی مرگ منجر شود.
اگرچه برخی دانش‌آموزان پس از مدتی سوءاستفاده از محرک‌ها، مصرف را متوقف می‌کنند، اما بسیاری از آن‌ها به چرخه‌ای از اعتیاد گرفتار می‌شوند که تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. اگر شما یا کسی که می‌شناسید نمی‌توانید زندگی بدون مصرف این داروهای خطرناک را تصور کنید، همین امروز کمک بگیرید و برای اطلاعات بیشتر در مورد درمان، با یک ارائه‌دهنده خدمات درمانی تماس بگیرید.
کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد دی با بیش از سه دهه سابقه درخشان در زمینه ترک انواع مواد مخدر، به صورت بیست و چهار ساعته پذیرای بیماران گرامی می‌باشد.
