بر اساس شرح حال خانواده ها مطالعات تصویر برداری عصبی شواهد روشنی برای پایه زیستی اختلال بیش فعالی وجود دارد. هر چند چندین ناحیه مغز و چندین عصب-رسانه (ناقل عصبی) در بروز علائم دخیل دانسته شده اند.
کودکان و نوجوانان دچار اختلال کم توجهی-بیش فعالی اغلب تخریب قابل توجهی در کارکرد تحصیلی و نیز موقعیت های بین فردی و اجتماعی نشان می دهند. اختلال کم توجهی-بیش فعالی اغلب با اختلالات دیگری همراه است از جمله اختلالات یادگیری، اختلالات اضطرابی، اختلالات خلقی و اختلالات رفتار ایذایی.
در گذشته علائم اختلال کم توجهی-بیش فعالی می بایست تا سن 7 سالگی بروز می کرد اما می بایست چندین علامت بی توجهی یا بیش فعالی تکانشگری تا سن 12 سالگی خود را نشان دهد. برای تأیید تشخیص اختلال کم توجهی-بیش فعالی تخریب ناشی از بی توجهی و یا بیش فعالی و تکانشگری بایستی حداقل در دو محیط بروز کند و با کارکرد تحصیلی یا اجتماعی متناسب رشدی فرد تداخل نماید.
در دهه 1960 گروه ناهمگونی از کودکان مبتلا به ناهماهنگی حرکتی، ناتوانی های یادگیری و بی ثباتی هیجانی(بدون آسیب عصبی خاص) مبتلا به حداقل آسیب مغزی توصیف شدند اما به مرور زمان مشخص شد که این اصطلاح مناسب نیست. از آن زمان به بعد فرضیه هایی برای توضیح علایم اختلال مطرح شده اند، مثلاً در یکی از این نظریات، سطح غیر طبیعی انگیختگی و توانایی ضعیف برای تعدیل هیجانات مطرح شده است.
این نظریه ابتدا با مشاهده تأثیر داروهای محرک در ایجاد توجه پایدار و بهبود توانایی کودک برای تمرکز بر تکلیفی معین تقویت شد. اختلال کم توجهی-بیش فعالی یکی از اختلالات روانپزشکی کودک است که در مورد آن پژوهش های فراوانی صورت گرفته و درمان های مبتنی بر شواهد قوی برای آن وجود دارد.
یافته های موجود حاکی از آن است که علل اختلال کم توجهی-بیش فعالی عمدتاً منشأ ژنتیک دارد و میزان توارث آن حدود 75% است. علائم اختلال کم توجهی-بیش فعالی محصول تعامل پیچیده سیستم عصبی است که داده های حاصل از مطالعات ژنتیک، فرزند خواندگی، خانواده و دو قلوها، مطالعات ژن ناقل دوپامین، مطالعات تصویربرداری عصبی و داده های عصب رسانه ها این موضوع را تأیید می کند. در برخی موارد علت بیماری در مطالعات روانپزشکی ممکن است مشخص شود.
اکثر کودکان دچار اختلال کم توجهی-بیش فعالی شواهدی از آسیب ساختمانی درشت در دستگاه عصبی مرکزی نشان نمی دهند. در برخی موارد عوامل موثر در بروز اختلال کم توجهی-بیش فعالی ممکن است شامل مواجهه با مواد سمی در دوره پیش از تولد، زودرس بودن، تهاجم مکانیمی پیش از تولد به دستگاه عصبی جنین باشد. افزودنی غذاها، مواد نگه دارنده و قند به عنوان عوامل احتمالی در رفتار بیش فعالی مطرح شده اند اما مطالعات این نظریات را تأیید نکردند.
سیر اختلال کم توجهی-بیش فعالی بسیار متغییر است. علایم در 60 تا 85 درصد موارد تا نوجوانی و در 60 درصد موارد تا بزرگسالی ادامه می یابند. در 40 درصد مابقی، علایم در زمان بلوغ یا اوایل بزرگسالی فروکش می کنند. در برخی موارد پر تحرکی برطرف می شود، ولی کاهش میدان توجه و مشکلات کنترل تکانه باقی می ماند. پرتحرکی معمولاً نخستین علامتی است که فروکش می کند و حواس پرتی آخرین علامتی است که برطرف می شود.
تقریباً در 60 درصد موارد، علایم تا دوران بزرگسالی دوام می آورند. در افراد مبتلا ممکن است بیش فعالی کاهش یابد ولی همچنان تکانشی و مستعد حادثه باقی بمانند. هرچند پیشرفت های تحصیلی و آموزشی این افراد پایین تر از سایر افراد است ولی سابقه اشتغال اولیه آنها از کسانی که تحصیلات مشابه دارند متفاوت نیست.
اکثر کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی دچار برخی مشکلات اجتماعی هستند. در آن دسته از کودکان مبتلا که دچار کژکاری اجتماعی هستند میزان بروز اختلالات روانی همراه بیشتر است و این کودکان در زمینه رفتار در مدرسه و روابط با همسالان و اعضای خانواده مشکلات بیشتری دارند.
به طور کلی به نظر می رسد فرجام اختلال کم توجهی-بیش فعالی در کودکی به میزان آسیب روانی پایدار همراه بخصوص اختلال سلوک، ناتوانی اجتماعی و عوامل مربوط به خانواده آَشفته بستگی دارد. بهترین نتایج ممکن است با بهبود عملکرد اجتماعی کودک، کاهش پرخاشگری و اصلاح هر چه سریع تر شرایط خانوادگی به دست آید.
دارودرمانی خط اول درمان اختلال بیش فعالی محسوب می شود. محرک های دستگاه عصبی مرکزی داروهای انتخاب اول هستند، زیرا مشخص شده اثربخشی بالایی دارند و عموماً عوارض خفیف قابل تحملی ایجاد می کنند. داروهای محرک در کودکان، نوجوانان و بزرگسالات دارای خطرات و ناهنجاری های شناخته شده قلبی ممنوع هستند. داروهای معدودی برای اختلال بیش فعالی تجویز می شوند. ولی نوع دارو و میزان مورد استفاده می بایست پس از ویزیت روانپزشک مشخص شود.
مصرف دارو باید تحت نظر روانپزشک باشد.
در راهبردهای فعلی مصرف یکبار در روز فرآورده های پیوسته رهش به دلیل سهولت مصرف و کاهش عوارض واجهشی ارجحیت دارند. یکی از مزایای انواع پیوسته رهش داروها در بسیاری از کودکان این است که مصرف یک وعده در صبح سبب حفظ اثرات درمانی در تمام طول روز می شود و دیگر لازم نیست کودک برای مصرف وعده دوم یا سوم دارو فعالیت تحصیلیش را قطع کند.
روان درمانی یکی دیگر از راه هایی است که میتواند به درمان اختلال بیش فعالی کمک کند. پس از مشاوره و ویزیت روانپزشک یک سری راهکار برای روان درمانی به والدین و اطرافیان کودک توصیه می شود و کودک در جلسات روان درمانی و مشاوره مورد درمان قرار می گیرد.
مرکز روانپزشکی دی به سرپرستی دکتر بختیاری با سالها تجربه در زمینه روانپزشکی کودک و اختلال بیش فعالی آماده ارایه خدمات روانپزشکی و مشاوره در زمینه ی اختلالات روانی کودکان و بخصوص اختلال کم توجهی-بیش فعالی می باشد.
