جوامع درمانی اعتیاد به مواد مخدر محل هایی است که همه اعضای آن ها دچار مشکل سوء مصرف مواد مخدر هستند.
در چنین جامعه ای پرهیز از دارو یک اصل مهم و اساسی است و شخص باید از انگیزه بالایی برخوردار باشد. هدف، ایجاد تغییری عمده در سبک زندگی و از جمله پرهیز از داروی مخدر، ایجاد صداقت شخصی، مسئولیت پذیری و مهارت های اجتماعی مفید و حذف نگرش های ضد اجتماعی و رفتار مجرمانه است.
کارکنان اکثر جوامع درمانی را معتادین سابق تشکیل می دهند که اغلب نامزدهای آتی خود را از طریق یک فرآیند غربالگری جدی به منظور سنجش انگیزه انتخاب می کنند.
خودیاری با استفاده از گروه های رویارویی و جدا سازی از دنیای خارج و دوستان زمان اعتیاد، مورد تأکید قرار می گیرد. صفر خانه فونیکس نمونه بارز این نوع جوامع است که در آن جا بیماران مدتی طولانی (12 تا 18 ماه) اقامت کرده و تحت درمان قرار می گیرند. این بیماران فقط زمانی مجاز به بازگشت محل قدیمی خود هستند که توانایی خود را در قبول مسئولیت فزاینده در داخل جامعه درمانی نشان داده باشند.
جوامع درمانی مفید هستند. اما مستلزم کارکنان زیاد و امکانات وسیعی هستند. به علاوه، میزان ریزش در این مراکز بالا است و تا 75 درصد کسانی که وارد این مراکز می شوند طی یک ماه اول آن جا را ترک می کنند.
افرادی که به مواد افیونی وابستگی دارند و از راه وریدی و یا زیر جلدی این مواد مخدر را مصرف می کنند باید در مورد روش های بی خطر جنسی آموزش داده شوند. مصرف مشترک و خطرناک سوزن در مواردی که تهیه سوزن تمیز دشوار باشند رایج بوده و مخصوصاً بین کسانی که مسائل قانونی، مشکلات اعتیادی شدید نشانه های روانی دارند معمول است. این افراد دقیقاً همان کسانی هستند که در انتقال ایدز نقش دارند.
گروه معتادان گمنام (ان. ای) گروه خودیاری متشکل از معتادان ترک کرده است که بر اساس الگوی 12 گام الکلی های گمنام (آ.آ) پایه ریزی شده است. این گروه ها امروز در اکثر شهرهای بزرگ وجود دارند و حمایت گروهی مفید را ارائه می کنند.
فرجام سیر بیمارانی را که در برنامه های 12 گام تحت درمان قرار می گیرند. اما گمنامی (که اصل اساسی مدل 12 گام است) امکان ارزیابی مفصل کارآیی آن را در وابستگی به مواد شبه افیونی دشوار ساخته است.
مواد شبه افیونی رایجی که معمولاً توسط این افراد مصرف می شود عبارتند از: هروئین، هیدرومورفین، کدئین، مپریدین، بوتورفانول و هیدروکدون.
بوپرنورفین در سم زدایی شبه افیون ها به صورت مایع یا قرص زیر زبانی مصرف می شود.
غلظت ضد پلاسمایی متادون خوراکی ظرف 2 تا 6 ساعت به حداکثر می رسد و نیمه عمر پلاسمایی آن در افراد عاری از شبه افیون ها 6 تا 4 ساعت و پس از مصرف مرتب هر نوع شبه افیون 26 تا 36 ساعت است. متادون به شدت به پروتیئن متصل می شود و به طور وسیعی در سر تا سر بدن پخش می شود.
