مواد افیونی یا اپیوئیدهای (Opioid) تجویزی، که به عنوان مسکن‌های تجویزی نیز شناخته می‌شوند، از گیاه خشخاش به دست می‌آیند و شامل انواع نیمه‌مصنوعی مانند هیدروکودون (ویکودین) و اکسیکدون (پرکوست) و همچنین مواد افیونی مصنوعی مانند فنتانیل هستند که به‌طور کامل در آزمایشگاه ساخته می‌شوند.
داروهای تجویزی مانند مورفین برای درمان درد صدها سال است که استفاده می‌شوند و گیاه تریاک از دوران ماقبل تاریخ کشت می‌شده است. مواد افیونی همچنین برای درمان سرفه و اسهال کاربرد دارند. به دلیل اعتیادآور بودن شدید مواد افیونی و تأثیرات آن‌ها بر بدن، خطر مصرف بیش از حد و مرگ بالاست. داروهای تجویزی متداول شامل موارد زیر هستند:
همه مواد افیونی سیستم عصبی مرکزی را تضعیف می‌کنند، به این معنی که فرآیندهای خودکار مانند تنفس و فعالیت مغز را کند کرده و باعث آرامش و خواب‌آلودگی می‌شوند. اثر اصلی و مطلوب استفاده از مواد افیونی تجویزی، تسکین درد است. اما احساس سرخوشی که با دوزهای خاصی از این داروها ایجاد می‌شود، منجر به سوءاستفاده و مصرف بیش از حد شده و بسیاری از مرگ و میرها را به دنبال داشته است.
مصرف بیش از حد مواد افیونی زمانی رخ می‌دهد که عوارض جانبی به سطح کشنده برسد. به طور خاص، مصرف بیش از حد معمولاً به دلیل ناتوانی در تنفس کامل به علت کاهش سرعت سیستم تنفسی توسط مواد افیونی ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به کمبود اکسیژن و مرگ شود. مرگ ناشی از مصرف بیش از حد ممکن است فوری نباشد و چندین ساعت طول بکشد. حتی اگر مصرف بیش از حد کشنده نباشد، می‌تواند به سیستم اندام‌ها آسیب جدی وارد کند. برای جلوگیری از مصرف بیش از حد داروهای تجویزی:
اپیوئیدهای تجویزی معمولاً به صورت خوراکی، زیر زبانی یا داخل وریدی تجویز می‌شوند. پس از ورود به بدن، این مواد از طریق جریان خون به مغز و نخاع می‌رسند و به گیرنده‌های اپیوئیدی روی سلول‌ها متصل می‌شوند. این اتصال باعث مسدود شدن سیگنال‌های درد و آزاد شدن دوپامین می‌شود. این تداخل شیمیایی بسیار اعتیادآور است و ممکن است افراد برای تجربه مجدد احساس خوب یا حتی طبیعی به اپیوئیدها وابسته شوند. عوارض جانبی احتمالی ناشی از سوءمصرف یا اعتیاد به مواد افیونی شامل موارد زیر است:
هر فردی که برای او داروهای مخدر تجویز می‌شود، در معرض خطر تحمل دارو قرار دارد. بدن به سرعت به این داروها عادت می‌کند. طبق گزارش مراکز کنترل بیماری، خطر وابستگی به مواد افیونی پس از تنها 5 روز مصرف معمولی به شدت افزایش می‌یابد. بیشتر افرادی که به اعتیاد مبتلا می‌شوند، گزارش می‌دهند که قرص‌ها را از دوستان، اعضای خانواده یا از طریق نسخه پزشک تهیه کرده‌اند.
وابستگی فیزیکی به مواد افیونی با بروز علائم ترک پس از قطع مصرف مشخص می‌شود. اگرچه وابستگی بخشی از اعتیاد است، اما اعتیاد و سوءمصرف مواد افیونی شامل ناتوانی در قطع مصرف با وجود پیامدهای منفی، تحمل و علائم ترک نیز می‌شود.
همه افرادی که از مسکن‌های تجویزی استفاده می‌کنند، به اعتیاد دچار نمی‌شوند. افرادی که به مواد افیونی تجویزی معتاد هستند، برای جایگزینی قرص‌هایی که دیگر نمی‌توانند تهیه کنند، به دنبال گزینه‌های غیرقانونی و راحت‌تر مانند هروئین و فنتانیل می‌روند.
چهار عامل خطر اصلی برای تبدیل وابستگی به اعتیاد عبارتنداز:
از سال ۲۰۱۶، مصرف بیش از حد مواد مخدر به عنوان علت اصلی مرگ و میر در میان آمریکایی‌های زیر ۵۰ سال شناخته شده است. نرخ مصرف بیش از حد داروها با سرعت بیشتری نسبت به موارد HIV در دوران اوج خود افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۷، اپیدمی مواد افیونی به عنوان یک بحران بهداشت ملی در ایالات متحده اعلام شد و بیش از یک میلیارد دلار برای درمان و پیشگیری از اعتیاد به ایالت‌ها اختصاص یافت.
درمان اعتیاد به مواد افیونی تجویزی از ترکیبی از مداخلات پزشکی، روانی و اجتماعی تشکیل شده است. این درمان‌ها با هدف کمک به افراد برای رسیدن به هوشیاری، بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از بازگشت به مصرف مواد طراحی شده‌اند. روش‌های اصلی درمان شامل موارد زیر هستند:
دارو درمانی: بکارگیری داروهایی مانند متادون، بوپرنورفین و نالترکسون برای کاهش علائم ترک و کاهش هوس مصرف مواد.
مشاوره و درمان روانشناختی: شامل جلسات مشاوره فردی، گروهی و خانوادگی برای ارائه حمایت‌های روانی و اجتماعی.
برنامه‌های توانبخشی: برنامه‌های اقامتی و غیراقامتی که به افراد کمک می‌کنند مهارت‌های ضروری برای زندگی بدون مواد را فرا بگیرند.
پشتیبانی اجتماعی: شامل گروه‌های حمایتی و ایجاد شبکه‌های اجتماعی که به افراد در مسیر بهبودی یاری می‌رسانند.
درمان اعتیاد به مواد افیونی معمولاً با سم‌زدایی تحت نظارت پزشکی آغاز می‌شود تا علائم ناخوشایند ترک مانند درد بدن، استفراغ و اسهال را مدیریت کند. همچنین، حفظ ایمنی بیمار در برابر عوارض بالقوه کشنده مانند تشنج بسیار مهم است. انواع مختلفی از درمان‌های مبتنی بر شواهد و داروهای ترک اعتیاد وجود دارد که می‌تواند راحتی بیمار را افزایش داده و شانس بهبودی موفقیت‌آمیز را بیشتر کند.
اگر به دنبال توانبخشی برای خود یا یکی از عزیزانتان هستید و نیاز به اطلاعات بیشتری درباره مراکز درمانی دارید، همین امروز با یک ارائه‌دهنده درمان تماس بگیرید، آن‌ها می‌توانند گزینه‌های درمانی موجود را با شما بررسی کنند.
کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد دی با بیش از سه دهه سابقه درخشان در زمینه ترک انواع مواد مخدر، به صورت بیست و چهار ساعته پذیرای بیماران گرامی می‌باشد.
