کاهش آسیب برنامه ای است که با هدف کاهش مشکلات و اثرات ناشی از مصرف مواد مخدر در بیماران تحت درمان اعتیاد و افراد در معرض خطر اعتیاد ارائه می‌شود. به عنوان مثال برخی از بیماران ممکن است تزریق کننده مواد مخدر باشند اما گروه های سیار سرنگ‌های استرلیزه در اختیار آن ها قرار داده تا اقدام به استفاده مشترک از آن نمایند.
به نظر می رسد در مورد برخی از بیمارانی که تمایلی برای درمان ندارند ایجاد تغییرات هر چند کوچک می تواند تغییری بزرگ باشد. یعنی اولویت خانواده در ارتباط با چنین بیمارانی حذف مصرف مواد مخدر از خانه، به حداقل رساندن دفعات و میزان مصرف مواد مخدر، تأکید بر انجام درست مسئولیت های اجتماعی و خانوادگی توسط بیمار، پول و دسترسی به آن را محدود کردن، تشویق وی به مراجعه به مراکز درمان اعتیاد و غیره است.
استفاده از چنین روش هایی ممکن است در میان مدت و طولانی مدت به افزایش انگیزه بیمار برای شروع درمان بیماری اعتیاد منجر شود. برخی از بیماران ممکن است بعد از مدت زمان نسبتاً زیادی که از درمان آن ها می گذرد دچار علائمی نظیر سیاه شدن صورت، قرمز شدن چشم و غیره شوند. این علائم می تواند ناشی از مصرف مواد مخدر باشد. خانواده نقش بسیار مهمی در این رابطه دارد.
لغزش و عود اعتیاد می‌تواند در هر مرحله از فرآیند درمان بیماری اعتیاد اتفاق بیافتد. بروز علائم به صورت قاطع به معنی مصرف مواد مخدر نیست هرچند ممکن است از علائم مصرف مواد مخدر باشد. در شرایطی که توانسته اید با بیمارتان رابطه مثبتی برقرار نمایید بهتر است از جملات غیرمستقیم برای بررسی وضعیت ایشان استفاده نمایید و از بیان جملات مستقیم و اتهام گونه بپرهیزید.
انگار حال نداری. می‌خواهی بریم پیش دکتر
می توانم کمکت کنم و غیره
احساس می کنم کمی کسلی شاید فشارت بالاست بهتر نیست پیش دکتر بریم و ...
سعی کنید از جملاتی که حاوی بار منفی و اتهام گونه است بپرهیزید. بیمارتان را متهم به مصرف مواد مخدر نکنید. ممکن است بروز تغییرات جسمی به دلیل خستگی، بیماری و دردهای جسمی باشد. پس بهتر است مثبت فکر کنیم و در گام اول نیمه پر لیوان را ببینیم. یکی از چالش‌های اساسی خانواده ها مصرف مواد مخدر توسط سوء مصرف کنندگان در منزل است و این موضوع ممکن است احتمال وسوسه سایر اعضای خانواده را نیز افزایش دهد.
احتمال مصرف مواد مخدر در جایی که یک مصرف کننده مواد مخدر وجود دارد، توسط افراد پیرامون او زیاد است. مخصوصاً همسر و فرزندان این افراد در معرض خطرات ناشی از مصرف مواد مخدر قرار دارند. افراد پیرامون ممکن است وسوسه شوند و در نتیجه با پیشنهاد مصرف کننده و یا اطرافیان، اقدام به مصرف مواد مخدر نمایند. این گروه از زنان و کودکان در معرض خطرند و لذا آشنایی آن ها با راه های پیشگیری از مصرف مواد مخدر اهمیت دارد.
به نظر می رسد افزایش آگاهی درباره عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر آشنایی با مهارت های اجتماعی و زندگی مخصوص مهارت حل مسئله کنترل خشم جرات ورزی مقابله با هیجانات و برقراری روابط اجتماعی اهمیت زیادی دارد که در فصول به بحث و بررسی این مهارت ها خواهیم پرداخت.
