در گذشته در ایران، ﺗﺮیاک ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻗﺎﭼـﺎق ﺻـﺎدر ﻣـیﺷـﺪ و در ﻋﻮض ﻣﺮفین و ﻣﻮاد مخدر دیگر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺤﺪود وارد میﺷﺪ، ﺑﻪ این دلیل در ﺳﺎل 1301 «ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻨﻊ واردات ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺑﻪ ایران» ﺑﻪ ﺗﺼﻮیب رسید. ﺑﻪ دلیل ﻓﺸﺎرﻫﺎی بین المللی در ﺳﺎل 1307، ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺤﺼﺎر دولتی ﺗﺮیـﺎک از ﺗـﺼﻮیب ﻣﺠﻠـﺲ ﺷﻮرای ملی ﮔﺬﺷﺖ که ﺑﺮ اﺳﺎس آن کشت ﺧﺸﺨﺎش ﻓﻘﻂ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت دوﻟـﺖ ﻣﺠـﺎز ﺑـﻮد و دوﻟﺖ مکلف ﺑﻮد ﺑﻪ ﺗﺪریج اراضی زیر کشت را کاﻫﺶ دﻫﺪ و نیز ﻣﻮﺟﺒـﺎت کـﺎﻫﺶ و ﻣﺤـﻮ ﺳﻮء ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد مخدر را در ﻋﺮض ده ﺳﺎل در کشور ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزد.
ﻋﻠیرﻏﻢ این ﻗـﺎﻧﻮن، ﻣـﺴﺎﺣﺖ اراضی زیر کشت در ﻋﺮض ده ﺳﺎل ﺗﻘﺮیباً ﺑﻪ یک و نیم ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰایش یاﻓـﺖ و ﻣﻘـﺪار ﺗﺮیـﺎک ﺻﺎدراتی رسمی از 291,5 ﺗﻦ در ﺳﺎل 1307 ﺑﻪ 448,3 ﺗﻦ در ﺳﺎل 1317 اﻓﺰایش یاﻓﺖ، زیـﺮا وابستگی دوﻟﺖ ﺑﻪ درآﻣﺪ ﻧﺎشی از ﺗﺮیاک ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎدیده ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮن میﺷﺪ. در این میان، ﺑـﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﺎئین ﺑﻮدن قیمت رسمی ﺗﺮیاک ﺧﺮیداری ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ، ﺗﻮزیـﻊ و ﺻـﺪور ﻗﺎﭼـﺎق ﺗﺮیاک نیز رواج ﺑیشتری یاﻓﺖ.
در ﻓﻀﺎی ﺑﺎز ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎنی دوم، ﮔﺮوهی از ﭘﺰشکان و روشنفکران «اﻧﺠﻤـﻦ ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ ﺗﺮیاک و الکل» را تشکیل و ﺑﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ دوﻟﺖ را ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار دادﻧـﺪ. در ﺳـﺎل 1322 اﻧﺠﻤﻦ یاد ﺷﺪه طی ﮔﺰارشی ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺘـﺎدان کـﺸﻮر را یـک میلیون و ﭘﺎﻧـﺼﺪ ﻫـﺰار ﻧﻔـﺮ (از جمعیت 14 میلیونی کشور) ﺑﺮآورد کرد.
ﺑﺮ اﺛﺮ این ﻓـﺸﺎرﻫﺎ «کمیسیون ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ ﺗﺮیـﺎک و الکل» در وزارت ﺑﻬﺪاری در ﺳﺎل 1325 تشکیل ﺷﺪ که ﺳﻪ کمیسیون ﻓﺮعی ﻣﻨﻊ کشت، درﻣﺎن و ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻗﺎﭼﺎق را ﺷﺎﻣﻞ میﺷﺪ. ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن در ﺳﺎل 1326 «ﻣﻘﺮرات تعطیل اﻣﺎکن ﻋﻤـﻮمی ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر» و در ﺳﺎل 1331 «ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻨﻊ تهیه، ﺧﺮید و ﻓﺮوش و ﻣﺼﺮف ﻧﻮشیدنی های الکلی و ﺗﺮیاک و ﻣﺸﺘﻘﺎت آن» ﺑﻪ ﺗﺼﻮیب رسید.
در ﺳﺎل 1328 طی کنفرانسی که ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﺑﺮﮔﺰار ﮔﺮدید اﺟﺎزه کشت و ﺗﻮلید ﻣﺠـﺎز ﺗﺮیاک بین کشورﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ تقسیم ﺷﺪ و بیشترین ﺳﻬﻢ ﺑﻪ ﺗﺮکیه 50 درﺻـﺪ و ایـﺮان 25 درﺻﺪ واﮔﺬار ﮔﺸﺖ. ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮔﺴﺘﺮش اﺑﻌﺎد ﻣﺴﺌﻠﻪ اعتیاد و کم ﺷﺪن ﻋﺎیدات ﺣﺎﺻﻞ از ﺻﺪور ﺗﺮیاک ﺑـﺮای دوﻟـﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺼﺮف داخلی و ﻗﺎﭼﺎق ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺑﻪ ﺧﺎرج از کشور، ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻨﻊ کشت ﺧﺸﺨﺎش و اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺗﺮیاک در ﺳﺎل 1334 ﺗﺼﻮیب و ﺑﺎ ﺟﺪیت ﺑﻪ اﺟـﺮا ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺷـﺪ.
ﺑـﺎ ﻣﻨـﻊ کـﺸﺖ ﺧﺸﺨﺎش، ﺑﺮای اولین ﺑﺎر، ﻗﺎﭼﺎق ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺮوئین و ﻣﺮفین از ﺧﺎرج ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑـﻪ ﺻﻮرت ﺗﺠﺎرت ﺳﻮدﻣﻨﺪی درآﻣﺪ و ﻣﻮﺟﺐ تغییر ﺗﺪریجی اﻟﮕﻮی ﻣـﺼﺮف در کـﺸﻮر و رواج ﻫﺮوئین ﺷﺪ. ﺑﺮای ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ این مشکل، «ﻗﺎﻧﻮن تشدید ﻣﺠﺎزات ﻗﺎﭼﺎقچیان» در ﺳﺎل 1338 ﺑـﻪ ﺗﺼﻮیب رسید که در آن 15 درﺻﺪ ﺣﻖالکشف نیز ﺑﺮای ﻣﺄﻣﻮران در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑـﻮد. ﺑـﺎ اﺟﺮای این ﻗﺎﻧﻮن زﻧﺪان ها از ﻗﺎﭼﺎقچیان و ﻣﻌﺘﺎدان ﭘﺮ ﺷﺪ و مشکلات و ﻫﺰینهﻫﺎی زیادی را ﺑـﻪ ﻫﻤﺮاه آورد.
ﻋﻠیرﻏﻢ سختگیریﻫﺎ، میزان ﻗﺎﭼﺎق و ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺘﺎدان اﻓـﺰایش چشمگیری را ﻧﺸﺎن داد. ﺑﻪ ﻃﻮری که ﻣﻘﺪار ﺗﺮیاک و ﻫﺮوئین کشف ﺷﺪه ﺑﻪ ﺗﺮتیب از ﺣﺪود 5 ﺗﻦ و 4,5 ﺗﻦ در ﺳﺎل 1338 ﺑﻪ ﺣﺪود 13 ﺗﻦ و 17 ﺗﻦ در ﺳﺎل 1344 اﻓﺰایش یاﻓﺖ. و ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﮔـﺰارش پلیس بین اﻟﻤﻠﻞ در ﺳﺎل 1347، ایران از ﻟﺤﺎظ کشف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر در دنیا ﺑﻪ ﻣﻘﺎم اول رسید.
ﺑﺎ اداﻣﻪ کشت و ﺻﺪور غیر قانونی ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺑﻪ ایران ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﺗﺮکیه و ﭘﺎکستان، ﻣﺠﺒـﻮر ﺷﺪ در 1347 ﺑﺎ ﺗﺼﻮیب «ﻗﺎﻧﻮن آزاد ﺷﺪن ﻣﺤﺪود کشت ﺧﺸﺨﺎش» ﻣﺠﺪداً کشت ﺗﺮیاک را در ﻧﻮاحی ﺧﺎصی از کشور ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت و کنترل دوﻟﺖ آزاد اﻋﻼم کند. در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺑـﺎ ﺗـﺼﻮیب «ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺸﺪید ﻣﺠﺎزات ﻗﺎﭼﺎق ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر» در ﺳﺎل 1348 ﻣﺠﺎزات ﻗﺎﭼﺎقچیان ﺗﺸﺪید ﺷﺪ کـﻪ از ﺟﻤﻠﻪ آن اﻋﻤﺎل ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام و ﻣﺤﻮل ﺷﺪن ﻣﺤﺎکمه اﻓﺮاد دستگیر ﺷـﺪه ﺑـﻪ دادﮔﺎه های ﻧﻈﺎمی ﺑﻮد و ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮگیری از اعتیاد کارکنان و کارگران به مواد مخدر، «ﻗﺎﻧﻮن اﻧﻔﺼﺎل ﺧﺪﻣﺖ یـﺎ اﺧـﺮاج ﻣﻌﺘﺎدان» در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ.
