بی‌خوابی (Insomnia) یک اختلال خواب رایج است. این اختلال می‌تواند به خواب رفتن یا ماندن در خواب را دشوار کند و همچنین ممکن است باعث بیدار شدن زودهنگام و ناتوانی در بازگشت به خواب شود. بی‌خوابی به طور قابل توجهی بر خلق‌و‌خو، وضعیت روانی و توانایی عملکرد روزانه فرد تأثیر می‌گذارد. بی‌خوابی به دو نوع تقسیم می‌شود:
بی‌خوابی حاد: این بی‌خوابی زمانی رخ می‌دهد که علائم فقط چند شب ادامه داشته باشد، معمولاً به دلیل شرایط زندگی مانند استرس ناشی از یک امتحان بزرگ. این نوع بی‌خوابی بسیار شایع است و بسیاری از افراد حداقل یک بار آن را تجربه کرده‌اند.
بی‌خوابی مزمن: به اختلال خوابی گفته می‌شود که حداقل ۳ شب در هفته و به مدت حداقل ۳ ماه ادامه دارد. علل بی‌خوابی مزمن معمولاً با مسائل پزشکی یا روانپزشکی دیگر مرتبط است.
بی‌خوابی می‌تواند ناشی از استرس، رویدادهای زندگی یا عادت‌هایی باشد که خواب را مختل می‌کنند. اگرچه مسائل عاطفی معمولاً عامل اصلی بی‌خوابی هستند، عادات روزانه ساده مانند مصرف بیش از حد کافئین نیز می‌تواند ریتم شبانه‌روزی را به هم بزند و منجر به خواب ناکافی شود. شایع‌ترین علل بی‌خوابی عبارتند از:
در دنیای امروزی، بی‌خوابی نسبتاً شایع است. با توجه به استرس ناشی از ساعات کاری طولانی، ارتباط مداوم از طریق تلفن‌های هوشمند و هزینه‌های بالای زندگی، جای تعجب نیست که بسیاری از افراد دچار مشکلات خواب شوند. این مشکلات زمانی تشدید می‌شوند که بی‌خوابی و اعتیاد به طور همزمان وجود داشته باشند.
اعتیاد و بی‌خوابی اغلب همزمان رخ می‌دهند، زیرا کمبود خواب می‌تواند مشکلات جسمی و عاطفی زیادی ایجاد کند که برخی افراد برای مقابله با آن‌ها به مواد مخدر یا الکل روی می‌آورند. طبق گزارش مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، حدود نیمی از افرادی که از اختلالات خواب رنج می‌برند و به طور منظم از الکل یا داروهای مخدر استفاده می‌کنند، این کار را برای بهبود خواب خود انجام می‌دهند.
علاوه بر این، بی‌خوابی یکی از رایج‌ترین شکایات در میان بیمارانی است که در حال بهبودی از اختلال مصرف مواد هستند. مصرف مداوم و پرهیز طولانی‌مدت از یک ماده می‌تواند الگوهای خواب را تغییر دهد و این تغییر ممکن است باعث شود برخی از افراد در حال بهبودی برای روزها یا حتی هفته‌ها از بی‌خوابی رنج ببرند.
بسیاری از آن‌ها بی‌خوابی شدیدی را تجربه می‌کنند که آن‌ها را به مصرف مجدد وادار می‌کند تا بتوانند بخوابند. این مسئله به‌ویژه در مورد افرادی که دارای اختلال مصرف الکل هستند و کسانی که به بنزودیازپین‌ها معتاد هستند صدق می‌کند، زیرا آن‌ها دوباره شروع به نوشیدن یا مصرف می‌کنند به این امید که اثرات آرام‌بخش به آن‌ها کمک کند تا به حالت عادی بخوابند.
افرادی که از اختلالات خواب رنج می‌برند، ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر از کسانی که اختلال خواب ندارند، به اختلالات مصرف مواد مبتلا می‌شوند. بسیاری این مسئله را به دسترسی آسان به داروها و این باور نادرست که می‌توان بی‌خوابی را با خوددرمانی با دارو و الکل درمان کرد، نسبت می‌دهند.
قرص‌های خواب‌آور مانند Ambien و Lunesta معمولاً برای تسکین کوتاه‌مدت بی‌خوابی و سایر اختلالات خواب تجویز می‌شوند. با این حال، این داروهای خواب‌آور بسیار اعتیادآور هستند و پتانسیل بالایی برای سوءمصرف دارند. بسیاری از افراد به این قرص‌ها وابسته می‌شوند و برای تسکین مداوم، بیشتر از مقدار تجویز شده استفاده می‌کنند.
پزشکان معمولاً قرص‌های خواب‌آور را برای استفاده کوتاه‌مدت و در موارد بی‌خوابی شدید تجویز می‌کنند. این داروها سریع‌الاثر هستند و می‌توانند بر اساس نیاز مصرف شوند. اما استفاده نادرست از این داروها، مانند مصرف در دوزهای بالاتر یا بدون تجویز پزشک، می‌تواند منجر به سوءاستفاده و حتی ایجاد اثرات توهم‌زا شود.
افراد مبتلا به بی‌خوابی اغلب تا زمانی که مصرف دارو را متوقف نکنند و علائم ترک را تجربه نکنند، متوجه وابستگی یا اعتیاد خود نمی‌شوند، سپس ممکن است علائم ترک را تجربه کنند که نشان دهنده وابستگی و اعتیاد است. این مسئله بهبودی از سوءمصرف مواد را برای مبتلایان به بی‌خوابی دشوارتر می‌کند، زیرا آن‌ها اغلب از «بی‌خوابی برگشتی» رنج می‌برند و ممکن است بی‌خوابی شدیدتری را تجربه کنند که وضعیت آن‌ها را بدتر می‌کند.
علائم دیگری که نشان می‌دهد مصرف قرص خواب از کنترل خارج شده شامل موارد زیر است:
اعتیاد به الکل در افراد مبتلا به بی‌خوابی به دلیل مشابهی رخ می‌دهد، زیرا بسیاری از آن‌ها از الکل برای اثرات آرام‌بخش آن جهت القای خواب استفاده می‌کنند. با این حال، این تصمیم نادرستی است. مصرف مداوم الکل معمولاً برای چرخه طبیعی خواب مضر است و علائم بی‌خوابی را تشدید می‌کند.
مصرف الکل، منجر به یک چرخه معیوب از افزایش مصرف الکل و بدتر شدن بی‌خوابی می‌شود که اغلب به اعتیاد کامل منجر می‌شود. برخی مطالعات نشان می‌دهند که مصرف الکل نزدیک به زمان خواب، چرخه خواب REM را مختل می‌کند و مانع از رسیدن فرد به خواب ترمیمی می‌شود.
عامل دیگر، استفاده رو به افزایش از وسایل الکترونیکی است و این مسئله بر بی‌خوابی تأثیر می‌گذارد. استفاده از این دستگاه‌ها قبل از خواب نیز، می‌تواند احتمال اختلال در خواب را افزایش دهد، زیرا نور آبی آن‌ها مغز را دچار سردرگمی می‌کند.
اگر با بی‌خوابی دست و پنجه نرم می‌کنید و برای مقابله با آن از مواد مخدر یا الکل استفاده می‌کنید، بدانید که تنها نیستید و کمک در دسترس است. اختلالات خواب و اختلالات مصرف مواد همزمان قابل درمان هستند و یک رویکرد چند رشته‌ای که به هر دو مشکل می‌پردازد، بسیار موفق بوده است. همین امروز با یک ارائه‌دهنده درمان تماس بگیرید، گزینه‌های درمان را بررسی کنید و درمان خود را شروع کنید.
