تریاک یا اوپیوم یک ماده مخدر طبیعی است که از گیاه خشخاش (Papaver somniferum) استخراج می‌شود و به عنوان منبع اصلی موادی مانند مورفین، کدئین و هروئین شناخته می‌شود. این گیاه نخستین بار حدود ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد در منطقه مدیترانه رشد کرده و از آن زمان تاکنون در سراسر جهان کشت، توزیع و مصرف شده است.
اوپیوم به صورت مایع شیری از غلاف بذر نارس خارج شده، سپس خراشیده و در معرض هوا خشک می‌شود. امروزه صنایع داروسازی آن را از آلکالوئیدهای طبیعی موجود در گیاه استخراج می‌کنند.
اوپیوم را می‌توان از طریق دود کردن، به‌صورت خام یا در قالب قرص مصرف کرد، و یا آن را به شکل تنتور برای نوشیدن تهیه نمود. همچنین، این ماده قابلیت تبدیل شدن به هروئین را دارد و به عنوان ماده اولیه در تولید هروئین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مصرف اوپیوم بسته به میزان و نحوه استفاده، می‌تواند تأثیرات سرخوشی شدیدی بر مغز داشته باشد. به‌ویژه زمانی که دود شود، اثر آن سریع‌تر بروز می‌کند، زیرا مواد شیمیایی آن مستقیماً از طریق ریه‌ها وارد جریان خون می‌شوند. از نظر تأثیرات، اوپیوم شباهت زیادی به هروئین دارد. برخی از عوارض جانبی شایع آن عبارتنداز:
اوپیوم در شکل خالص خود بسیار اعتیادآور است و مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به مشکلاتی نظیر اضطراب، تغییر رنگ لب‌ها و ناخن‌ها به آبی، درد قفسه سینه و مشکلات تنفسی شود. افرادی که دچار وابستگی به مواد افیونی هستند، ممکن است برای دستیابی به اثر موردنظر، دوزهای سمی مصرف کنند.
با این حال، حتی افرادی که معتاد نیستند نیز در معرض خطر مصرف بیش از حد قرار دارند، به همین دلیل توصیه می‌شود از مصرف مواد مخدر خیابانی پرهیز کرده و در استفاده از داروهای تجویزی دقت کافی داشته باشند.
مصرف مداوم اوپیوم باعث وابستگی و در نهایت اعتیاد می‌شود. نشانه‌های اعتیاد به اوپیوم معمولاً با افزایش تحمل بدن نسبت به این ماده آغاز می‌شود. در این مرحله، فرد برای دستیابی به تأثیر موردنظرش مجبور به مصرف مقدار بیشتری از اوپیوم است. اگر این روند ادامه یابد، به وابستگی و اعتیاد منجر خواهد شد.
قطع مصرف اوپیوم پس از استفاده طولانی‌مدت می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا بدن نیاز دارد تا بدون آن به فعالیت طبیعی خود بازگردد. علائم ترک اوپیوم مشابه علائم ترک سایر مواد مخدر است و معمولاً بین ۶ تا ۲۴ ساعت پس از آخرین مصرف ظاهر شده و ممکن است ۷ تا ۱۰ روز ادامه داشته باشد. این علائم اغلب شبیه آنفولانزا هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:
مدت زمان مصرف اوپیوم و شدت وابستگی فرد به این ماده، تأثیر مستقیمی بر روند ترک و روش‌های درمانی دارد. برخلاف باور رایج که برخی تصور می‌کنند می‌توانند مدتی اوپیوم مصرف کنند و هر زمان که بخواهند ناگهانی آن را کنار بگذارند، این نگرش کاملاً نادرست است. مصرف‌کنندگان اوپیوم نه‌تنها به وابستگی جسمی دچار می‌شوند، بلکه اعتیاد روانی نیز در آن‌ها شکل می‌گیرد.
برای ترک موفقیت‌آمیز اوپیوم، مراجعه به کلینیک‌های معتبر ترک اعتیاد ضروری است. افراد باید تحت نظارت پزشکان متخصص و مشاوران باتجربه قرار گیرند تا مطابق با اصول و استانداردهای پزشکی، دوره سم‌زدایی و ترک را با موفقیت سپری کرده و از بازگشت به مصرف جلوگیری کنند.
در کلینیک‌های ترک اعتیاد معتبر، پزشکان متخصص از داروهای متنوع و قوی برای کمک به سم‌زدایی و درمان وابستگی به اوپیوم استفاده می‌کنند. این داروها بر اساس شرایط هر بیمار به‌صورت اختصاصی تجویز شده و میزان مصرف آن‌ها در طول درمان، بسته به تشخیص پزشک قابل تغییر است. علاوه بر درمان دارویی، مشاوره‌های روانشناسی و رژیم غذایی سالم نیز نقش مهمی در بهبود سلامت جسمی و روانی بیمار ایفا می‌کنند.
برخی مواد غذایی می‌توانند روند بهبودی بیمار را در دوره درمان ترک اوپیوم تسریع کنند، زیرا بدن در این مرحله به دلیل سم‌زدایی و محرومیت از ماده مخدر ممکن است دچار سوءتغذیه شده و در هضم غذا و دفع سموم با مشکل مواجه شود.
مواد مغذی مفید برای این دوره شامل، فرآورده های پروتئینی، فیبر و سبزیجات، مواد مغذی دارای امگا3، آنتی اکسیدان ها و ویتامین ها و مواد معدنی چون شیر، لبنیات است. مصرف این مواد می‌تواند به بهبود وضعیت جسمانی بیمار و افزایش انرژی و سلامت عمومی در دوره درمان کمک کند.
امروزه در بسیاری از عطاری‌های سنتی تبلیغاتی با ادعای داروهای ترک اعتیاد به اوپیوم تضمینی دیده می‌شود، اما این داروها که اغلب حاوی متادون هستند، خودشان نیز اعتیادآورند. در مراکز ترک اعتیاد نیز به‌طور گسترده از داروهایی مانند متادون و بوپرنورفین برای درمان وابستگی به اوپیوم و سایر مواد مخدر استفاده می‌شود.
اگرچه این داروها ممکن است به قطع مصرف اوپیوم کمک کنند، اما در بسیاری از موارد فرد به مصرف خود این داروها معتاد شده و قادر به ترک آن‌ها نیست. نکته مهم این است که وابستگی به داروهای جایگزین اغلب سخت‌تر و طولانی‌تر از ترک خود اوپیوم است و در برخی موارد، این روش‌های درمانی فرد را از یک وابستگی به وابستگی دیگر گرفتار می‌کنند.
ترک موفقیت‌آمیز اوپیوم نیازمند اراده فرد، حمایت خانواده و همراهی یک تیم پزشکی متخصص است تا روند درمان طبق اصول پزشکی انجام شود و از بازگشت بیمار به مصرف جلوگیری گردد.
اوپیوم و ترکیبات آن به دلیل تأثیرات قوی بر ذهن و بدن هم در پزشکی و هم در سوءمصرف‌های غیرقانونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آگاهی از خطرات و پیامدهای مصرف این مواد می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از اعتیاد و سوءمصرف داشته باشد.
کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد دی با بیش از سه دهه سابقه درخشان در زمینه ترک انواع مواد مخدر، به صورت بیست و چهار ساعته پذیرای بیماران گرامی می‌باشد.
