افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی (seasonal affective disorder) نوعی افسردگی است که با تغییر فصل‌ها، معمولاً با آغاز پاییز، شروع می‌شود. این افسردگی در اواخر پاییز یا اوایل زمستان شدت می‌یابد و پیش از رسیدن روزهای آفتابی بهار، بهبود پیدا نمی‌کند.
گاهی افراد نسخه ملایم‌تری از این اختلال را تجربه می‌کنند، که احساس ضعف در ماه‌های سرد طبیعی است. این حالت معمولاً به دلیل زمان کوتاه روز و باقی ماندن در خانه ایجاد می‌شود.
اما اختلال عاطفی فصلی فراتر از این احساسات است. این نوع افسردگی می‌تواند بر زندگی روزمره شما تأثیر بگذارد و باعث تغییر در احساسات و افکار شما شود.
خوشبختانه، درمان می‌تواند به افراد در گذر از این دوره دشوار کمک کند. در برخی موارد نادر، افراد ممکن است به افسردگی تابستانی مبتلا شوند که از اواخر بهار یا اوایل تابستان شروع شده و در پاییز به پایان می‌رسد. این نوع افسردگی نادرتر از اختلال عاطفی فصلی زمستانی است.
اختلال عاطفی فصلی نوعی افسردگی است که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا به عنوان اختلال افسردگی اساسی با الگوهای فصلی طبقه‌بندی شده است. اگر به اختلال عاطفی فصلی مبتلا باشید، ممکن است تغییرات خلقی و علائم افسردگی را تجربه کنید که شامل موارد زیر است:
افراد مبتلا به اختلال عاطفی فصلی در تابستان ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
محققان هنوز به طور دقیق نمی‌دانند که چه چیزی باعث افسردگی فصلی می‌شود، اما کمبود نور خورشید می‌تواند عاملی برای بروز آن باشد، به ویژه در افرادی که مستعد ابتلا به این اختلال هستند. چندین نظریه در این زمینه وجود دارد:
تغییر ساعت بیولوژیکی: با کاهش نور خورشید، ساعت بیولوژیکی بدن تغییر می‌کند. این ساعت داخلی تنظیم‌کننده خلق و خو، خواب و هورمون‌ها است. تغییر در این ساعت می‌تواند باعث اختلال در تطابق با تغییرات روز و شب شود.
عدم تعادل شیمیایی مغز: انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز که ارتباطات میان اعصاب را برقرار می‌کنند، ممکن است دچار اختلال شوند. سروتونین که مسئول ایجاد احساس شادی است، می‌تواند به دلیل کمبود نور خورشید در فصل زمستان کاهش یابد و منجر به افسردگی شود.
کمبود ویتامین D: ویتامین D به تنظیم سطح سروتونین کمک می‌کند. به دلیل کاهش تابش نور خورشید در زمستان، ممکن است سطح ویتامین D کاهش یافته و بر خلق و خو تأثیر بگذارد.
افزایش ملاتونین: ملاتونین که بر الگوی خواب و خلق و خو تأثیر دارد، ممکن است در اثر کمبود نور خورشید در برخی افراد بیش از حد تولید شود. این می‌تواند باعث احساس خواب‌آلودگی و تنبلی در طول زمستان شود.
افکار منفی: افراد مبتلا به اختلال عاطفی فصلی اغلب با استرس و افکار منفی درباره فصل زمستان روبه‌رو هستند. محققان هنوز مطمئن نیستند که آیا این افکار منفی علت اصلی افسردگی فصلی است یا نتیجه آن.
اختلال عاطفی فصلی بیشتر در افراد ۱۸ تا ۳۰ ساله و به ویژه در زنان شایع است. همچنین خطر ابتلا به این اختلال در موارد زیر بیشتر است:
اگر علائم اختلال عاطفی فصلی را تجربه می‌کنید، بهتر است خودتان تشخیص ندهید. برای ارزیابی دقیق به ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی خود مراجعه کنید، زیرا ممکن است علل دیگری برای افسردگی شما وجود داشته باشد. اغلب اختلال عاطفی فصلی می‌تواند بخشی از یک اختلال روانی پیچیده‌تر باشد.
ممکن است پزشک شما شما را به روانپزشک یا روانشناس ارجاع دهد. این متخصصان با بررسی علائم شما و الگوی بروز آن‌ها، تعیین می‌کنند که آیا شما به افسردگی فصلی مبتلا هستید یا اختلال خلقی دیگری دارید. برای تشخیص دقیق‌تر، ممکن است از شما خواسته شود که پرسشنامه‌ای تکمیل کنید.
پزشک شما در مورد گزینه‌های درمانی مختلف با شما مشورت خواهد کرد. برای درمان اختلال عاطفی فصلی ممکن است به ترکیبی از روش‌ها نیاز داشته باشید، از جمله:
نور درمانی: استفاده از لامپ‌های مخصوص نور درمانی می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
درمان شناختی رفتاری (CBT): درمان شناختی رفتاری نوعی مشاوره است که تحقیقات نشان داده‌اند در درمان این اختلال موثر است و طولانی‌ترین تاثیر را دارد.
داروهای ضدافسردگی: گاهی اوقات داروهای ضدافسردگی به تنهایی یا همراه با نور درمانی تجویز می‌شود.
صرف زمان در فضای باز: دریافت نور خورشید بیشتر می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. سعی کنید در طول روز وقت بیشتری در فضای بیرون بگذرانید و نور خورشید بیشتری وارد محیط خانه یا محل کارتان کنید.
مصرف ویتامین D: مصرف مکمل ویتامین D ممکن است علائم شما را بهبود بخشد. قبل از شروع مصرف این مکمل با پزشک خود مشورت کنید.
