ﻣﺨﺎﻃﺮه آمیزترین دوران زﻧﺪگی از ﻧﻈﺮ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد مخدر دوره ﻧﻮﺟـﻮانی اﺳﺖ، ﻧﻮﺟﻮانی دوره اﻧﺘﻘﺎل از کودکی ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺴﺎلی و کسب ﻫﻮیت ﻓﺮدی و اﺟﺘﻤـﺎعی اﺳـﺖ. در این دوره، میل ﺑﻪ اﺳﺘﻘﻼل و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ واﻟﺪین ﺑﻪ اوج می رﺳﺪ و ﻧﻮﺟﻮان ﺑﺮای اﺛﺒﺎت ﺑﻠﻮغ و ﻓﺮدیت ﺧﻮد ارزش های ﺧﺎﻧﻮاده را زیر ﺳﻮال می ﺑﺮد و سعی در ایجاد و ﺗﺤﻠیـﻞ ارزش های ﺟﺪید ﺧﻮد دارد. ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ این ﻋﻮاﻣﻞ، ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺣﺲ کنجکاوی و ﻧیـﺎز ﺑـﻪ ﺗﺤـﺮک، ﺗﻨـﻮع و هیجان، ﻓﺮد را ﻣﺴﺘﻌﺪ ﻣﺼﺮف انواع ﻣﻮاد مخدر می نماید.
ﺷﻮاﻫﺪ مختلفی از اﺳﺘﻌﺪاد ارثی اعتیاد ﺑﻪ الکل و ﻣﻮاد مخدر وﺟﻮد دارد. تأثیر مستقیم ﻋﻮاﻣﻞ ژﻧﺘیکی ﻋﻤﺪﺗﺎً از ﻃﺮیق اﺛﺮات ﻓﺎرﻣﺎکوکینتیک و فارکودینامیک ﻣﻮاد در ﺑﺪن می ﺑﺎﺷﺪ که تعیین کننده تأثیر ﻣﺎده ﺑﺮ ﻓﺮد اﺳﺖ. ﺑﺮخی از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺎﻃﺮه آمیز دیگر نیز ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮذ ﻋﻮاﻣﻞ ژﻧﺘیکی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮخی اﺧﺘﻼل های شخصیتی و رواﻧـی و ﻋﻤﻠکـﺮد ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ تحصیلی ﻧﺎﺷـی از اﺧﺘﻼل های یادگیری.
ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ شخصیتی ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد مخدر ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ. از این ﻣیـﺎن، ﺑﺮﺧـی از ﺻﻔﺎت بیشتر پیش بینی کننده اﺣﺘﻤﺎل اعتیاد به مواد مخدر ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر کلی ﻓﺮدی را ﺗﺼﻮیر می کنند که ﺑﺎ ارزش ها یا ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎﻧﻮاده، ﻣﺪرﺳﻪ و ﻣﺬﻫﺐ پیوندی ﻧـﺪارد و یـﺎ از ﻋﻬﺪه اﻧﻄﺒﺎق، کنترل یا اﺑﺮاز اﺣﺴﺎس های دردﻧﺎکی ﻣﺜﻞ اﺣـﺴﺎس ﮔﻨـﺎه، ﺧـﺸﻢ و اﺿـﻄﺮاب ﺑـﺮ نمی آید. این ﺻﻔﺎت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ ازﻋﺪم ﭘﺬیرش ارزش های سنتی و رایج، ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻗﺪرت، نیاز شدید، اﺣﺴﺎس ﻓﻘﺪان کنترل بر زندگی ﺧﻮد، اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﭘﺎئین، ﻓﻘﺪان ﻣﻬﺎرت در ﺑﺮاﺑﺮ پیشنهادﻫﺎی ﺧﻼف دیگران، ﻓﻘﺪان ﻣﻬﺎرت های اﺟﺘﻤﺎعی و اﻧﻄﺒﺎقی.
در ﺣﺪود 70 درﺻﺪ ﻣﻮارد، ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اعتیاد به مواد مخدر اﺧﺘﻼل های دیگر رواﻧﭙﺰﺷکی نیز وﺟﻮد دارد. ﺷﺎیع ترین تشخیص ها ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از اﻓـﺴﺮدگی اﺳﺎﺳـی، اﺧـﺘﻼل شخصیت ﺿـﺪ اﺟﺘﻤﺎعی، ﻓﻮبیا، دیس تایمی، اﺧﺘﻼل وﺳﻮاسی- ﺟﺒﺮی، اﺧﺘﻼل ﭘﺎﻧیک، ﻣﺎنیا، اسکیزوفرنی.
اﻓﺮادی که ﻧﮕﺮش ها و ﺑﺎورﻫﺎی ﻣﺜﺒﺖ و یا خنثی ﺑﻪ ﻣـﻮاد ﻣﺨـﺪر دارﻧـﺪ، اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺼﺮف و اعتیادﺷﺎن بیش از کسانی اﺳﺖ که ﻧﮕﺮش های ﻣﻨﻔـی دارﻧـﺪ. ایـﻦ ﻧﮕﺮش های ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از کسب ﺑﺰرگی و ﺗﺸﺨﺺ، رﻓﻊ دردﻫﺎی جسمی و خستگی، کـﺴﺐ آراﻣﺶ روانی، ﺗﻮاﻧﺎیی ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد مخدر ﺑﺪون اﺑﺘﻼ ﺑﻪ اعتیاد به مواد مخدر.
ﺑﻌﻀی از ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و ﺟﻮاﻧـﺎن در ﻣﻮقعیت ها یـﺎ ﺷـﺮایطی ﻗـﺮار دارﻧﺪ که آﻧﺎن را در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد مخدر ﻗﺮار می دﻫﺪ. ﻣﻬﻤﺘﺮین این ﻣﻮقعیت ها ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از در ﻣﻌﺮض ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در دوران کودکی و ﻧﻮﺟﻮانی، ﺗﺮک تحصیل، بی ﺳﺮﭘﺮستی یا بی خانمانی، ﻓﺮار از ﺧﺎﻧﻪ، ﻣﻌﻠﻮلیت جسمی، اﺑﺘﻼ ﺑﻪ بیماری ها یا دردﻫﺎی ﻣﺰﻣﻦ. ﺣﻮادثی ﻣﺎﻧﻨـﺪ از دﺳﺖ دادن ﻧﺰدیکان یا ﺑﻼیای طبیعی ﻧﺎﮔﻬﺎنی نیز ممکن اﺳـﺖ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ واکنش های ﺣـﺎد روانی ﺷﻮﻧﺪ. در این ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮد ﺑـﺮای کـﺎﻫﺶ درد و رﻧـﺞ و اﻧﻄﺒـﺎق ﺑـﺎ آن از ﻣـﻮاد مخدر اﺳـﺘﻔﺎده می کند.
