سازمان بهزیستی این رقم را بیشتر می داند. تعداد افراد وابسته به هروئین و هروئینی های تزریقی زیادی در زندان بسر می برند. بیشترین فراوانی سنی در تزریقی ها 24-20 سال است و 45% از سرنگ مشترک استفاده می کنند.
مجری طرح ارزیابی وضعیت اعتیاد در کشور آمار زیر را ارائه می کند:
هروئین غلیظ شده(کراک) 25%، هروئین 18.3% و تریاک 32.5%. وابستگی به مواد در بین نسل جوان رو به افزایش است و میانگین سنی رو به کاهش. میانگین سنی، 32 سال گزارش شده است که اخیرا 1.5 سال کاهش یافته است. 93% افراد وابسته به مواد را مردان و 7% آنان را زنان تشکیل می دهند از نظر مرکز پژوهش های مجلس اعتیاد روندی کاملا صعودی دارد و میزان آن در عرض هفت سال دو برابر شده است. روزی دو تن ماده مخدر کشف می شود و 95% کشفیات مواد مخدر جهان در ایران است.
این آمار سی ساله هم بسیار جالب است. از سال 58 تاکنون بیش از:
در نزدیکی های جلال آباد (در افغانستان) بازاری وجود دارد بنام شیگل shigel که یکی از بزرگترین بازارهای تریاک جهان است. اینجا روزانه هزاران تن تریاک خرید و فروش می شود. اینجا اصلی ترین مرکز تجارت مواد مخدر جهان است. مغازه داران تریاک را کیلوئی می خرند و چند صد کیلوئی یا تنی به قاچاق چیان و تهیه کنندگان هروئین می فروشند. همه این بازار را می شناسند. گروه های مسلح از کشاورزان تریاک کار و حاملین آن تا مرز ایران حفاظت می کنند. جیمز یک کلمبیائی مسلح از جمله این محافظین است که اطلاعات فوق از او اخذ شده است.
افغانستان به تنهائی 93% تولید تریاک جهان را دارد.
8200 تن در سال 2007 و 10000 تن در سال 2008. افزایش چهل و یک برابری از 2001 وقتی در سال 2005 (1386) پانصد تن هروئین تولید شد، کارشناسان آن را به سونامی تشبیه کردند حال آنکه در سال 87 قریب 660 تن هروئین تولید شد.
در سال 2008 نیمی از تریاک تولیدی به هروئین تبدیل شد. نکته جالب اینکه برای تولید این مقدار هروئین 1150 تن آنیدرید آستیک و 1250 تن مواد پیش نیاز دیگر مورد نیاز دیگر مورد نیاز است که فقط چند کشور اروپائی تولید کننده آنند.
سخن آخر در مورد افغانستان، کشوری با 23 میلیون جمعیت و یک میلیون وابسته به افیون، جنگ داخلی، فقر شدید، ویرانی، با 52% سرزمین در دست طالبان، چه می تواند بکند؟
گردش مالی مواد مخدر دو هزار میلیارد تومان تخمین زده می شود. اما هزینه آن برای کشور صد هزار میلیارد تومان است. ارزش افزوده مواد مخدر عبوری از ایران (سود مافیا) بیست میلیارد دلار. بودجه رسمی ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال 87 هفتاد و هفت میلیارد تومان. 140 کیلومتر سیم خاردار، 800 کیلومتر خاکریز و 600 کیلومتر کانال انسداد مرز احداث شده است، 104 میلیارد تومان فقط برای انسداد مرزها هزینه شده است اما قصه سر دراز دارد.
با وجود افزایش اعتبارات پیشگیری از 5/2 میلیارد تومان به 15 میلیارد تومان هنوز سرانه بودجه پیشگیری ما از نیم دلار تجاوز نمی کند. این بودجه در کشورهای پیشرفته بیست دلار است. فقط 6% جمعیت در معرض خطر ما از خدمات پیشگیرانه برخوردارند. بیست درصد بودجه ستاد در سال 87 به پیشگیری اختصاص یافته است.
سیاست وزارت بهداشت و درمان و ستاد در زمینه ی درمان اعتیاد در سال های اخیر بر مبنای کاهش آسیب Harm Reduction.
ارزانی قیمت متادون و سوء استفاده متادونیست های حرفه ای (افرادی که نه با هدف درمان بلکه فروش متادون به کلینیک ها مراجعه می کنند) و نبود تجربه کافی در این مورد سبب شد متادون در مواردی آنچنان که باید به دست مصرف کننده واقعی نرسد و در قطع رابطه قاچاقچی با افراد وابسته به موفقیت مورد انتظار نرسد. بقول یکی از مجریان طرح، مافیای قاچاق بر ما پیشی گرفت.
البته تاثیر متادون در کاهش آسیب امری پذیرفته شده در جهان است. بحث، تنها در چگونگی اجرا و کسب حد اکثر کارائی است. نکته اینجاست که زمینه ای فراهم شود تا همکاران فعال در کلینیک های ترک اعتیاد بتوانند از قید متادونیست های حرفه ای و احیانا مشکلات مالی رها شوند. چگونگی برقراری رابطه با این بیماران را فرا گیرند، به روان درمانی و کار فراتر از سم زدایی مواد (که بخش کوچکی از درمان است) بپردازند تا شاهد عود 90% بیماران به چرخه ی اعتیاد نباشیم.
متاسفانه در برخی مراکز و کلینیک های ترک اعتیاد شاهد تجویز و استفاده بی رویه از داروهای ترک اعتیاد مانند متادون و بوپرنورفین هستیم. این داروها فقط می بایست در شرایط خاص و تحت نظر پزشک متخصص تجویز و مصرف شود. مصرف این داروها نه تنها اعتیاد را درمان نمی کند بلکه فرد معتاد را به استفاده از این داروها وابسته می کند که در اکثر موارد ترک این داروها به مراتب سخت تر و زمانبر تر از ترک ماده مخدر اصلی است.
از بودجه 77 میلیارد تومانی ستاد 25% به درمان تخصیص یافته است اما سازمان های بیمه گر از پذیرش هزینه ی درمان وابستگی مواد امتناع می کنند، مگر اینکه با یک اختلال محور یک (اختلال روانی) همبودی وجود داشته باشد. بیمارستان های دولتی که با مشکلات طرح خودکفائی در پس زمینه ی تعرفه های غیر واقعی درگیرند، نمی دانند با این بیماران چه کنند. نالتروکسان (داروی ضد مخدر) 50 میلی گرمی به قیمت هر کپسول هشتصد تومان به فروش می رسد و از شمول بیمه خارج است. خروج متادون از چرخه سم زدایی مواد حتی مورد اعتراض سازمان بهزیستی قرار گرفته و آن را کاملا غیر کارشناسی دانسته است.
تاکید مدیر کل درمان و بازپروری ستاد در این زمینه که روان درمانی را از مهم ترین روش های تکمیل کننده درمان دانسته، و به مغفول بودن آن اشاره کرده است. کاملا بجاست. رئیس گروه مشاوران ستاد از قرار گرفتن 14775 نفر تحت پوشش خبر داده و یادآور شده است که این طرح تا پوشش تمام 2 میلیون نفر ادامه خواهد داشت. مشاور عالی وزیر رفاه نیز خبر از تدوین و اجرای یک طرح جامع درمان اعتیاد در کشور داده است. اینها اگر به مرحله عمل برسند، نقطه ی پایانی بر شرایط نابسامان کنونی در درمان وابستگی مواد افیونی خواهد نهاد.
ارائه هر گونه برنامه ی جامع باید بر مبنای واقعیت های روز جامعه باشد از جمله پیچیدگی های امر، برنامه ریزی و درمان با تغییر الگوی مصرف به طرف مواد خطرناک تر است. اگر در سال های قبل متجاورز از 60% وابستگان به مواد افیونی را مصرف کنندگان هروئین خالص و هروئین معمولی قریب 44% وابستگان به مواد افیونی را شامل می شوند. اما این تمام مشکل نیست. اضافه کردن کورتون که ظاهرا فرد مصرف کننده را چاق و چله نشان می دهد. نیز پخش بوپرنورفین تزریقی پاکستانی با نام تمزیجک بر دشواری درمان می افزاید. نهایت اینکه قیمت مواد به پائین ترین سطح در ده سال گذشته رسیده است. و متأسفانه با تمام تلاش های نیروی انتظامی ماده به سهولت در دسترس است.
