یائسگی دورهای از زندگی یک زن است که عادات ماهیانه او ابتدا نامرتب و نهایتاً به طور کامل قطع می شوند.
زنانی که به مدت یک سال عادت ماهیانه نداشته باشند، یائسه محسوب میشوند. با افزایش سن، بدن زنان هورمون های جنسی به ویژه استروژن کمتری تولید می کند و دیگر قادر به باردار شدن نیست. سن یائسگی در اکثر زنان به طور تقریبی حدود ۵۱ سالگی گزارش شده است.
اما بسیاری از زنان در دهه چهل زندگی خود به تدریج یائسه می شوند. (یائسگی زودرس) لازم به ذکر است که عواملی چون استعمال دخانیات (سیگار و قلیان)، سوء تغذیه، ورزش های سنگین و مصرف بالای الکل میتوانند عامل یائسگی زودرس باشند.
یائسگی با نوسانات هورمون استروژن آغاز می گردد. بدین ترتیب که میزان تولید آن توسط تخمدان ها کم می شود. با کاهش فعالیت تخمدان ها، غدد فوق کلیوی (آدرنال) که آن ها نیز استروژن تولید می کنند.
برای جبران کاهش این هورمون در خون مجبور به فعالیت بیشتر می شوند و فشار وارده بر آن ها افزایش می یابد. نتیجه عملکرد ضعیف تخمدان ها و سعی در جبران این کاهش فعالیت توسط غدد فوق کلیوی این است که میزان استروژن در خون ابتدا کاهش و سپس افزایش مییابد.
این نوسان هورمونی مکرر که نامنظم و غیر قابل پیش بینی است سبب بروز علائمی ناخوشایند در اکثر بانوان در ابتدای دوران یائسگی می شود. از جمله:
به مرور زمان عملکرد جبرانی غدد فوق کلیوی به علت فشار ناشی از کار زیاد، تضعیف میشود که این خود عوارض بیشتری برای زنان به دنبال دارد. از جمله:
به علاوه زنان یائسه در معرض ریسک بیشتر ابتلا به بیماریهایی چون سرطان (از جمله سرطان پستان)، بیماری های قلبی و کبدی و آسیب به اعصاب قرار دارند.
پژوهشها نشان میدهند که بسیاری از زنان یائسه به علل مختلف مثل مقابله با علائم یائسگی و بسیاری از تغییرات جسمی همچون اضافه وزن یا کاهش میل جنسی و نوسانات خلقی و همچنین به علت تغییرات روحی مانند نگرانی از پیری، جدا شدن فرزندان و احساس تنهایی، افسردگی و غیره به مصرف الکل روی میآورند.
این در حالی است که مصرف زیاد آن نه تنها میتواند در بسیاری از زنان علائم یائسگی اولیه مثل گرگرفتگی و تعریق شبانه (الکل دمای بدن را افزایش می دهد، با افزایش دمای بدن مغز فرمان اتساع عروق خونی را صادر می کند تا حرارت اضافی از بدن خارج شود) و علائم جدی بعدی مثل احتمال ابتلا به پوکی استخوان، بیماریهای قلبی، افسردگی و غیره را افزایش دهد، بلکه میتواند به مرور زمان ایجاد وابستگی نماید.
با افزایش سن، بدن زنان نسبت به بسیاری از عوامل از جمله الکل حساستر میشود. چرا که بدن آب بیشتری از دست می دهد (به ویژه در نواحی غضروف ها و تاندون ها) با کاهش آب بدن تأثیرات سوء الکل بر آن بیشتر میشود.