هنگامی که پدر و مادر از مواد مخدر استفاده می کنند، کودکشان تا رسیدن به بلوغ و ترک خانواده به احتمال زیاد با بی توجهی و سوء استفاده و ناامنی و فقر و عقب افتادگی تحصیلی یا ترک مدرسه و مسائلی از این دست مواجه میشوند.
این شرایط در بافت های نامساعد زندگی نظیر محلات فقیر یا حشر و نشر با دوستان ناباب و محرومیت از محیط های مناسب تفریح و ورزش و درس خواندن و امثالهم تشدید می گردد. استفاده از مواد مخدر هم به لحاظ غیرقانونی بودن و هم به جهت بیمار کردن معتاد با مشکلات عمدتاً غیرقابل پیش بینی همراه است و این همه عواقب بی شمار و قابل توجهی را برای والدین کودکان به همراه دارد.
انحرافات توأم با اعتیاد به معنای آن است که معتادان به منزله عضو خانواده در معرض انواع جرائم نیز هستند و ممکن است به این بهانه زندانی شده و ننگ آن را متحمل گردند. شاید استدلال شود برای رفع مشکل میتوان غیرقانونی بودن اعتیاد به مواد مخدر را کنار نهاد تا برخی مشکلات آن کاهش یابد، اما مسئله این است که کلیه معضلات اعتیاد به این موارد برنمیگرد.
مثلاً بسیاری از والدین معتاد ابتدا این رفتارشان را از چشم فرزندان پنهان میکنند و تنها از روی بروز آشفتگی زندگی است که پس از مدتی اینان حدس می زنند احتمالاً مشکلی در کار والدین رخ داده و تازه احتمال اول هم اعتیاد آنان نبوده و اثبات این امر به مدارک و شواهد قطعی نیاز دارد، وگرنه اگر شرایط زندگی به گونهای باشد که آب در دل فرزندان و والدین معتاد به هر جهت تکان نخورد، این فرزندان ممکن است حتی پی به اعتیاد آنان هم نبرند.
با این حال دوره افزایش استفاده از مواد مخدر به سرعت ثبات خانگی را تضعیف میکند و در چنین مواقعی نیازهای اقتصادی - تربیتی کودکان وجه ثانویه می پذیرد و مشکل مواد مخدر بر مصائب کودکان چنان دامن میزند که آسیب پذیری شان تا حد غفلت و سوء استفاده از آنان یا ترک خانه و خانواده شان پیش رفته و بالا می گیرد.
سوءاستفاده جسمی و غفلت از شایع ترین اشکال بدرفتاری والدین معتاد با فرزندانشان به شمار میآید. فرزندان والدین معتاد بیشتر در معرض آزار فیزیکی بوده و این والدین نسبت به وضعیت آن ها بیاعتنا هستند. چندان توجهی به تغذیه و لباس و مراقبت و نگهداری و کنترل و تربیت آنان ندارند.
حتی رسیدگی به نیازهای پزشکی این کودکان کمتر از اولویتی است که خانواده محروم اجتماعی برای کودکانشان قائل می شوند. سوء تغذیه مزمن این کودکان نیز جای تعجب ندارد. احتمال غفلت و سایر بدرفتاری ها با کودک به واسطه اعتیاد والدین به هروئین بیشتر می شود. نوزادان و کودکان زیر ۳ سال بیشتر از دیگر کودکان در معرض غفلت والدین معتادشان هستند.
کودکان نوپا بیشتر از همه در معرض سوء استفاده و غفلت قرار دارند. خطر غفلت مادران معتاد از جنین شان به همان اندازه سن مادر سالم در زایمان اول و تعداد کودکانش یا وضعیت روانی و اجتماعی – اقتصادی او است. آسیب پذیری این کودکان از زنان معتاد تک سرپرست خانواده یا دارای شرکای نامشروع متعدد بیشتر است.