مصرف مواد مخدر، تأثیرات مخرب جبرانناپذیری چه از لحاظ جسمی و چه از لحاظ روحی برجای میگذارد. تمام اعضای بدن فرد معتاد درگیر مصرف مواد مخدر میشوند، حتی داخلیترین اعضای بدن از پوست و دندان گرفته تا ریه و قلب. برخی از اثرات سوء مصرف مواد مخدر بر بدن برگشتپذیر هستند و برخی دیگر غیرقابل برگشت، به طوریکه تأثیرات آن ها به صورت دائمی باقی خواهد ماند. اختلالات وابسته به مواد مخدر مشکلی جهانی است که نزدیک به دویست و پنجاه میلیون نفر در جهان را درگیر کرده است. سالانه نزدیک به پانصد ماده روانگردان جدید به بازار وارد میشود که نشان از آن دارد که «مافیای اعتیاد» از «دانش اعتیاد» پیشی گرفته است. برای رهایی نسل بشر از این گرداب، عزمی جهانی با همکاری سازمانهای بینالمللی، نخبگان و اهالی علم نیاز است.
در مورد اعتیاد به مواد مخدر و الکل مسأله آن چنان پیچیده است که گاه بعضی از پزشکان هم خود فرد را مقصر اختلال اعتیاد به مواد مخدر میدانند. واقعیت آن است که مجموعهای از عوامل مستعدکننده که شاید بخشی از آن ها نیز ارادی باشد، دست به دست هم میدهند و این مشکل را پدید میآورند. سوء مصرف مواد مخدر یک آسیب اجتماعی است که تمام دنیا با آن درگیر است با این ویژگی که نوع ماده مورد مصرف و شدت آن در جوامع مختلف متفاوت است، البته جهانی شدن در حال از بین بردن این تفاوتهاست.
شیوع بی سابقه مت آمفتامین (شیشه) و الکل در سالهای اخیر در کشور ما، نمونهای از تأثیرپذیری جهانی شدن است. علم روز دنیا، اعتیاد به مواد مخدر را یک بیماری و به عبارت دقیقتر یک اختلال روانپزشکی میشناسد. اما از دیگر سو این اختلال، یک آسیب اجتماعی است که به اعتراف دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر، در رأس آسیبهای اجتماعی قرار دارد.
مت آمفتامین، خطرناکترین و اعتیادآورترین ماده مخدر مورد مصرف است که متأسفانه در سالهای اخیر گستردگی مصرف بیشتری یافته است. طبق آمار ارائه شده توسط یک مقام مسئول، بیست و شش درصد کل معتادان کشور مبتلا به این ماده هستند. سهل بودن تولید و امکان ساخت آن با وسائل ابتدایی و بدون نیاز به تجهیزات ویژه، سبب تولید انبوه مت آمفتامین در کشور شده، به حدی که حتی به خارج از کشور هم صادر میشود. درمان و ترک این ماده بسیار دشوار بوده و همبودی مصرف آن با مواد مخدر، به دشواری درمان میافزاید. آمفتامینها آگونیست غیرمستقیم کاته کولامینها هستند که سبب رهایی دوپامین و نوراپی نفرین نوساز میشوند.
اثر اولیه آمفتامینها در دستگاه عصبی مرکزی تحریک منجر به فعالیت رفتاری است. اعمال تکراری مداوم و بیهدف، انزوا و پس کشیدن از فعالیتهای اجتماعی، پرخاشگری و بیاشتهائی از جمله عوارض آمفتامینهاست. در افرادی که دوزهای بالای آمفتامین را به شکل مزمن مصرف کنند، ممکن است پسیکوز آمفتامین پدید آید. این پسیکوز اشکال مختلف دارد. رایجترین شکل، افکار پارانوئید همراه با عقاید انتساب است که به هذیان کاملاً ساختیافته و انزوای اجتماعی منتهی میشود.