در دنیای امروز بی‌خوابی پدیده‌ای نسبتاً شایع است. استرس ناشی از ساعات طولانی کار، استفاده مداوم از تلفن‌های هوشمند و هزینه‌های بالای زندگی، همگی عواملی هستند که خواب را از بسیاری از افراد می‌گیرند. این مشکلات زمانی تشدید می‌شوند که بی‌خوابی و اعتیاد به طور همزمان وجود داشته باشند.
اعتیاد و بی‌خوابی اغلب همزمان رخ می‌دهند، زیرا کمبود خواب می‌تواند مشکلات جسمی و عاطفی زیادی ایجاد کند که برخی افراد برای مقابله با آن‌ها به مواد مخدر یا الکل روی می‌آورند. طبق گزارش مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، حدود نیمی از افرادی که از اختلالات خواب رنج می‌برند و به طور منظم از الکل یا داروهای مخدر استفاده می‌کنند، این کار را برای بهبود خواب خود انجام می‌دهند.
علاوه بر این، بی‌خوابی یکی از رایج‌ترین مشکلات در میان بیمارانی است که در حال بهبودی از اختلال مصرف مواد هستند. مصرف مداوم و سپس پرهیز از یک ماده می‌تواند الگوهای خواب را مختل کند، و این اختلال ممکن است باعث شود برخی از افراد در حال بهبودی برای روزها یا حتی هفته‌ها از بی‌خوابی رنج ببرند.
بسیاری از افراد به دلیل بی‌خوابی شدید دوباره به مصرف مواد روی می‌آورند تا بتوانند بخوابند. این مسئله به‌ویژه در میان افرادی که دچار اختلال مصرف الکل هستند و کسانی که به بنزودیازپین‌ها معتادند، شایع است، زیرا این افراد معتقدند که اثرات آرام‌بخش این مواد به آن‌ها کمک می‌کند تا خواب طبیعی داشته باشند.
بی‌خوابی یک اختلال خواب شایع است که می‌تواند خوابیدن یا خواب ماندن را دشوار کند و همچنین ممکن است باعث شود فرد خیلی زود از خواب بیدار شود و نتواند مجددا به خواب برود. بی‌خوابی به طور قابل توجهی بر خلق و خو، وضعیت روانی و توانایی عملکرد فرد در طول روز تأثیر می‌گذارد.
بی‌خوابی به دو نوع تقسیم می‌شود:
بی‌خوابی حاد: بی‌خوابی حاد زمانی رخ می‌دهد که علائم فقط چند شب ادامه داشته باشد، معمولاً به دلیل شرایط زندگی مانند استرس ناشی از یک امتحان بزرگ. این نوع بی‌خوابی بسیار شایع است و بسیاری از افراد حداقل یک بار آن را تجربه کرده‌اند.
بی‌خوابی مزمن: بی‌خوابی مزمن به اختلال خوابی گفته می‌شود که حداقل ۳ شب در هفته و به مدت حداقل ۳ ماه ادامه دارد. علل بی‌خوابی مزمن معمولاً با مسائل پزشکی یا روانپزشکی دیگر مرتبط است.
بی‌خوابی می‌تواند ناشی از استرس، رویدادهای زندگی یا عادت‌هایی باشد که خواب را مختل می‌کنند. اگرچه مسائل عاطفی معمولاً عامل اصلی بی‌خوابی هستند، عادات روزمره ساده مانند مصرف بیش از حد کافئین نیز می‌تواند ریتم شبانه‌روزی را به هم بزند و منجر به خواب ناکافی شود.
شایع‌ترین علل بی‌خوابی عبارتند از:
از علائم بی‌خوابی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
افرادی که از اختلالات خواب رنج می‌برند، ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر از کسانی که اختلال خواب ندارند، به اختلال مصرف مواد مبتلا می‌شوند. بسیاری این مسئله را به دسترسی آسان به مواد خواب‌آور و باور نادرست مبنی بر اینکه بی‌خوابی را می‌توان با خود درمانی با دارو و الکل درمان کرد، نسبت می‌دهند.
قرص‌های خواب‌آور مانند Ambien و Lunesta معمولاً برای تسکین کوتاه مدت بی‌خوابی و سایر اختلالات خواب تجویز می‌شوند. با این حال، این داروها بسیار اعتیادآور هستند و خطر بالایی برای سوء مصرف دارند.
وقتی فرد به راحتی به خواب نمی‌رود و یا خواب او مختل می‌شود، بیماران ممکن است بیش از مقدار تجویز شده از داروهای خواب‌آور استفاده کنند. این اتفاق ممکن است حتی با وجود دستورالعمل‌های واضح در راهنمای دارو که به بیمار توصیه می‌کند محصول را دقیقاً طبق تجویز مصرف کند رخ دهد.
بسیاری از افراد به قرص‌های خواب‌آور وابسته می‌شوند و برای تسکین مداوم، از آن‌ها بیش از مقدار تجویز شده استفاده می‌کنند. بسیاری از مبتلایان به بی‌خوابی تا زمانی که مصرف داروهای خود را متوقف نکنند و علائم ترک را تجربه نکنند، متوجه اعتیاد خود به این داروها نمی‌شوند. این مسئله بهبودی از سوء مصرف مواد را برای بیماران مبتلا به بی‌خوابی دشوارتر می‌کند، زیرا آن‌ها اغلب هنگام تلاش برای ترک از «بی‌خوابی برگشتی» رنج می‌برند و ممکن است بی‌خوابی شدیدتری نسبت به قبل تجربه کنند.
اعتیاد به الکل در افراد مبتلا به بی‌خوابی به دلیل مشابهی رخ می‌دهد، زیرا بسیاری از آن‌ها از الکل برای اثرات آرام‌بخش آن به منظور القای خواب استفاده می‌کنند. با این حال، این تصمیم نادرستی است، زیرا مصرف مداوم الکل معمولاً به چرخه طبیعی خواب آسیب می‌زند و آن را مختل می‌کند.
الکل در واقع علائم بی‌خوابی را تشدید می‌کند و منجر به یک چرخه معیوب از افزایش مصرف الکل و بدتر شدن بی‌خوابی می‌شود. این وضعیت اغلب به یک اعتیاد کامل منجر می‌شود. برخی مطالعات نشان می‌دهند که مصرف الکل نزدیک به زمان خواب، چرخه خواب REM را مختل می‌کند و مانع از رسیدن فرد به خواب ترمیمی می‌شود.
استفاده از وسایل الکترونیکی در حال افزایش است و این مسئله بر بی‌خوابی تأثیر می‌گذارد. استفاده از این وسایل قبل از خواب می‌تواند احتمال اختلال در خواب را افزایش دهد، زیرا نور آبی منتشر شده از دستگاه‌ها مغز را دچار سردرگمی می‌کند.
اگر با بی‌خوابی مواجه هستید و برای مقابله با آن از مواد مخدر یا الکل استفاده می‌کنید، بدانید که تنها نیستید و کمک در دسترس است. اختلالات خواب و اختلالات مصرف مواد همزمان قابل درمان هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد گزینه‌های درمانی موجود، با یک متخصص مشورت کنید.
کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد دی با بیش از سه دهه سابقه درخشان در زمینه ترک انواع مواد مخدر، به صورت بیست و چهار ساعته پذیرای بیماران گرامی می‌باشد.
