کدئین یک نوع ماده افیونی و مخدر است که برای تسکین دردهای ضعیف و متوسط، سرفه و اسهال استفاده می‌شود. این دارو به صورت قرص، کپسول و شربت موجود است و به صورت تنها، همراه با استامینوفن، یا در داروهای تجویزی برای سرفه مصرف شود. کدئین معمولاً از مورفین به دست می‌آید و به گزارش سازمان بهداشت جهانی، پرمصرف‌ترین داروی جهان است.
کدئین در بدن به مورفین تبدیل می‌شود و اثر ضد درد آن ناشی از این تبدیل است. پس از مصرف خوراکی، به سرعت جذب شده و در عرض یک ساعت به حداکثر غلظت می‌رسد. نیمه عمر کدئین حدود ۲ تا ۴ ساعت است و مصرف مداوم و استفاده خودسرانه از داروهای حاوی کدئین، می‌تواند منجر به اعتیاد شود.
مصرف کدئین در ایران بیشتر از استاندارد جهانی است و به شکل قرص و شربت در داروخانه‌ها عرضه می‌شود. مصرف کدئین برای کودکان توصیه نمی‌شود و می‌تواند عوارض شدیدی به همراه داشته باشد.
کدئین به عنوان یک آگونیست ضعیف در گیرنده‌های درد سیستم عصبی مرکزی عمل می‌کند. این دارو به عنوان یک سرکوب‌کننده سرفه مؤثر است و با اتصال به گیرنده‌های مو-افیونی در مغز، مرکز سرفه در ساقه مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین، برخی مطالعات حیوانی نشان می‌دهند که کدئین و سایر مواد افیونی بر هسته‌های رافه در مغز تأثیر می‌گذارند و فعالیت رفلکس سرفه را کاهش می‌دهند.
برای درمان اسهال، کدئین به گیرنده‌های روده متصل می‌شود و حرکت و ترشح را کنترل می‌کند، که منجر به کاهش حجم مدفوع و تأخیر در حرکات روده می‌شود.
استفاده از کدئین معمولاً با تجویز شربت سرفه حاوی کدئین آغاز می‌شود. به دلیل قوانین سختگیرانه کمتر نسبت به مواد افیونی خطرناک‌تری مانند مورفین و اکسیکانتین، دسترسی و سوءاستفاده از کدئین نسبتاً آسان‌تر است. کدئین از نظر شیمیایی به داروهایی مانند مورفین و هیدروکودون شباهت دارد و اثراتی مشابه با مورفین دارد، هرچند که قوی‌تر است. اثرات کدئین شامل موارد زیر است:
به عنوان یک ماده افیونی، کدئین خطر بالایی برای ایجاد تحمل و در نهایت وابستگی دارد. بسیاری از افراد ابتدا برای تسکین یک بیماری از کدئین استفاده می‌کنند، اما با افزایش تحمل، این دارو اغلب مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از مصرف‌کنندگان کدئین به تدریج برای مقابله با تمام دردهای جسمی و حتی عاطفی خود به این دارو روی می‌آورند.
مصرف مداوم کدئین در شربت‌های سرفه یا قرص‌ها می‌تواند منجر به اعتیاد شود. این دارو ممکن است به کاربران احساس امنیت کاذب بدهد، زیرا بسیاری از افراد آن را به اندازه سایر مواد افیونی قوی یا اعتیادآور نمی‌دانند. کدئین به عنوان یک داروی دروازه‌ای و مقدماتی شناخته می‌شود که می‌تواند به مصرف سایر مواد افیونی مانند مورفین و حتی هروئین منجر شود.
بسیاری از افراد به مصرف کدئین به تنهایی اکتفا نمی‌کنند و تلاش می‌کنند با ترکیب آن با مواد دیگر مانند الکل، اثرات قوی‌تری را تجربه کنند. از آنجا که کدئین و الکل هر دو تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی هستند، ترکیب آن‌ها می‌تواند به افسردگی شدید مغز و نارسایی تنفسی منجر شود.
کدئین ممکن است بی‌ضرر به نظر برسد، اما مصرف دوزهای بالای آن می‌تواند به نارسایی تنفسی، کما و حتی مرگ منجر شود، به‌ویژه اگر با الکل یا سایر مواد افیونی ترکیب شود. سوءاستفاده از کدئین می‌تواند احساس سرخوشی ایجاد کند و فرد را به مصرف بیشتر ترغیب کند. افزایش سوءاستفاده از کدئین به دلیل مقبولیت اجتماعی و باور نادرست به ایمنی بیشتر داروهای تجویزی نسبت به مواد مخدر خیابانی است.
ترک کدئین می‌تواند ناراحت‌کننده باشد و علائمی مانند تب، سردرد و بی‌خوابی ایجاد کند. این علائم ممکن است افراد را به مصرف مجدد کدئین برای جلوگیری از علائم ناراحت‌کننده ترغیب کند، که می‌تواند به چرخه سوءاستفاده از دارو منجر شود.
در اواخر سال ۲۰۱۸، سازمان غذا و داروی ایالات متحده هشداری صادر کرد که نحوه تجویز داروهای سرفه و سرماخوردگی حاوی کدئین را تغییر داد. این هشدار نیازمند تغییر برچسب‌گذاری برای محدود کردن استفاده از این داروها به بزرگسالان ۱۸ سال و بالاتر بود. همچنین، هشدارهایی درباره خطر سوءاستفاده، اعتیاد، مصرف بیش از حد، مرگ، و مشکلات تنفسی اضافه شد.
کدئین، مانند سایر مواد افیونی، دارای چندین عارضه جانبی است. آرام‌بخشی و خستگی از جمله عوارض شایع هستند. یبوست نیز به طور گسترده گزارش شده است. دیگر عوارض جانبی شامل تهوع یا استفراغ، خارش، احتباس ادرار، اختلالات جنسی، توهم و تاری دید می‌باشند.
هنگامی که کدئین همراه با بنزودیازپین‌ها، الکل یا مواد دیگر استفاده می‌شود، اثر تجمعی افسردگی تنفسی، آرام‌بخشی، کما و مرگ می‌تواند رخ دهد. اثرات سوءمصرف شربت سرفه مزمن کدئین باعث آسیب مغزی و تغییر در الگوهای جریان خون در مغز می شود. مصرف بیش از حد کدئین ممکن است منجر به هر یک از علائم زیر شود:
مصرف بیش از حد کدئین ممکن است حتی با دوز تجویز شده نیز رخ دهد. در صورت شک به مصرف بیش از حد، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
سوءاستفاده از شربت‌های سرفه حاوی کدئین در میان جوانان در حال افزایش است. این مسئله به دلیل دسترسی آسان، احساس امنیت کاذب و محبوبیت اجتماعی این مواد است. ترکیب شربت سرفه کدئین با الکل به عنوان سوءمصرف چند ماده شناخته می‌شود و به اصطلاح لین یا شربت بنفش نامیده می‌شود. گاهی اوقات این ترکیب با آبنبات و نوشابه نیز مصرف می‌شود.
با وجود دسترسی آسان به کدئین، این دارو همچنان خطرناک و بالقوه کشنده است و می‌تواند زندگی را از کنترل خارج کند. اعتیاد به کدئین می‌تواند برای افرادی که از این دارو سوءاستفاده می‌کنند، عوارض جانبی جدی و تهدید کننده زندگی به همراه داشته باشد. جوانان به ویژه، به دلیل محبوبیت این ماده در فرهنگ عامه، در معرض خطر سوءاستفاده قرار دارند.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان به دنبال کمک برای اعتیاد به کدئین هستید و به کمک برای توانبخشی و درمان نیاز دارید، حمایت در دسترس است. همین امروز با یک ارائه‌دهنده درمان تماس بگیرید تا درباره گزینه‌های درمانی موجود صحبت کنید.
