هر گونه واکنش فیزیولوژیک نسبت به مصرف مواد مخدر است که گاهی اوقات مستی یا احساس بالا بودن نام می گیرد. مسمومیت بستگی به نوع و مقدار ماده مخدر مصرفی دارد. در بسیاری از موارد، مسمومیت به عنوان قضاوت مختل (نقص در قضاوت)، تغییرات خلق و کاهش توانایی حرکتی، مثلاً مشکل در راه رفتن و تکلم در نظر گرفته می شود.
الگویی از مصرف مواد مخدر روانگردان که منجر به درماندگی و اختلال معنادار در نقش های اجتماعی و شغلی و موفقیت های خطرناک می شود. استفاده از این مواد مخدر تا آن جا که تحصیل، شغلی یا روابط فرد با دیگران را تخریب سازد، می تواند به عنوان سوء مصرف تلقی شود. سوء مصرف مواد مخدر اختلالی است که در آن فرد به مصرف آسیب زننده ماده ای دارویی و یا غیر دارویی و یا سمی پرداخته و این مصرف منجر به مشکلات اجتماعی برای او می شود. این مشکل می تواند شامل عدم حضور و احساس مسئولیت در محل کار، مدرسه، خانواده یا مسائل حقوقی و قانونی برای او شود. سوء مصرف مواد مخدر می تواند منجر به اعتیاد و یا وابستگی فیزیکی و روانی به مواد مخدر ( وابستگی به مواد مخدر) شود.
هرگاه کرداری (رفتاری) در اثر تکرار چنان مورد قبول و خوشایند طبع قرار گیرد، به طوری که انجام مکرر آن خوشایند و ترک آن دشوار باشد، می گویند عادت به وجود آمده است. وابستگی روانی، همچنین به عنوان عادت اشاره شده است، توسط یک ولع مصرف مداوم یا متناوب برای ماده برای جلوگیری از به حالت ملال آور است.
هنگامی که خانواده، و دوستان، اجازه دهند که فرد، اعتیاد به الکل یا مواد مخدر را ادامه، رفتار آن ها موجب فعالسازی ادامه مصرف در فرد می شود. فعال سازی رفتار یکی از شرایط هم وابستگی در مصرف مواد مخدر می باشد. این نوع رفتار میدان ده به معتاد این امکان را می دهد از مواجه شدن با پیامد ها و عواقب رفتارهایش فرار کند. تا زمانی که اطرافیان بدهب فرد معتاد را می پردازند فرد معتاد با ولخرجی وسواس گونه خود در مورد خرید مواد مخدر و یا سایر رفتار های اعتیادی رو به رو نمی شود. هنگامی که فردی توانا ساز در صحنه زندگی وجود دارد، اغلب اعتیاد، ادامه خواهد داشت.
اشاره به زمان لازم برای حذف نصف مقدار ماده مخدر از بدن دارد. به عبارتی، هر قدر نیمه عمر طولامی تر باشد، مدت عمل دارو در بدن طولانی تر می شود. مواد مخدری با نیمه عمر کوتاه تر معمولاً نشئگی شدیدتر و سوء مصرف بالقوه بالاتری را دارند.
بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، میل به تجربه اثر یا اثرات قبلی مصرف مواد مخدر نام دارد. وسوسه یک مفهوم وسیع است که با مفاهیمی مانند تحمل، وابستگی، خلق آزار رسان، میل به تحریک و تغییر، انتخاب آزادانه و... مخلوط می شود. وسوسه یا میل به مصرف با فشار زیادی همراه است، همچنین به تفکرات شخص مصرف کننده نفوذ می کند، بر روی خلق و عاطفه مصرف کننده اثر می گذارد و باعث ایجاد فشار در جهت تغییر رفتار شخص می شود و در ادامه می توان گفت وسوسه آن قدر شدید و نافذ می شود که: