بررسی نقش مخرب اعتیاد به مواد مخدر در بروز اختلالات جنسی و اهمیت این موضوع در افزایش تعارضات و کاهش سازگاری در زندگی زناشویی حائز اهمیت بوده پس به تحلیل آن می پردازیم.
مصرف مواد مخدر و اعتیاد به آن، یکی از بزرگترین معضلات و مشکلات جوامع بشری از دیرباز تا کنون بوده است که از جنبه‌های مختلف رفتاری، اجتماعی و اقتصادی بر زندگی افراد تأثیر منفی می‌گذارد و مهم‌تر از همه با تأثیر بر ابعاد مختلف سلامت جسمی، مشکلات فراوانی را برای فرد، خانواده و جامعه به وجود می‌آورد.
کمتر پدیده‌ای را می‌توان یافت که همانند اعتیاد به مواد مخدر، به طریقی خاموش و تدریجی، تخریبی چنین شگرف بر حیات یک جامعه داشته باشد. همواره محققان در پی کشف تأثیر مصرف مواد مخدری چون سیگار، هروئین، الکل، حشیش و... بر ابعاد مختلف سلامتی انسان بوده‌اند.
تمامی صاحب نظران و متخصصان حوزه اعتیاد به مواد مخدر بر این امر اتفاق نظر دارند که سوء مصرف مواد مخدر را نمی‌توان صرفاً مشکلی جسمانی، روانی یا اجتماعی دانست.
پیدایش اعتیاد به مواد مخدر را بایستی نتیجه تعامل چندین مشکل دانست. یکی از مفاهیم روانی - اجتماعی که در بروز اعتیاد به مواد مخدر باید به آن توجه داشت، نهادها و شبکه روابط متقابل فرد مصرف کننده مواد مخدر است. از مهم ترین نهادها در پدیده اعتیاد به انواع مواد مخدر، خانواده است.
یکی از مهمترین عوامل در سوء مصرف و همچنین پرهیز از مواد مخدر، خانواده است. مشکلات در خانواده با رفتار ضد اجتماعی، پرخاشگری و اعتیاد ارتباط دارد. در مجموع، رابطه بین اختلال در خانواده و اعتیاد به مواد مخدر معنادار است.
بسیاری از تعارضات خانوادگی موجب روی آوردن به مصرف مواد مخدر و به صورت متقابل مصرف مواد مخدر موجب دامن زدن به آن ها می‌شود. از جمله این موارد می‌توان به بروز مشکلات و ناتوانی‌ها در برقراری رابطه جنسی با همسر اشاره کرد که تأثیر آن بر افزایش کشمکش و ناسازگاری‌های زناشویی انکارناپذیر است.
کشش‌ها و کیفیت زندگی جنسی انسان به اندازه اصل زیستن، پر بار و پیچیده است. فعالیت جنسی و جنسیت، بخش مهمی از زندگی زناشویی است. کوشش‌های متعددی که در مورد عوامل مرتبط با ازدواج انجام گرفته است، نشان می‌دهد که مسائل جنسی از لحاظ اهمیت در ردیف مسائل درجه اول زوجین قرار دارد.
نارضایتی از رابطه جنسی می‌تواند به مشکلات عمیق در روابط زوجین و ایجاد تنفر از همسر، دلخوری، حسادت، رقابت، حس انتقام گیری، احساس تحقیر، احساس عدم اعتماد به نفس، طلاق، از هم پاشیدگی زندگی و نظایر آن‌ها منجر شود. این مسائل توسط تنش‌ها و اختلافات تقویت شده یا در قالب آن‌ها تجلی و بروز می‌یابد و به تدریج شکاف بین همسران را عمیق‌تر می‌سازد.
اختلال عملکرد جنسی در اثر مصرف مداوم و مزمن مواد مخدر، همواره یکی از مشکلات جدی است که سوء مصرف کنندگان مواد مخدر، با آن مواجه هستند.
نظریه روان تحلیلی فروید بر این باور است که غریزه جنسی، مهمترین انگیزه فرد برای زندگی است و کسانی که غرایزشان به خصوص تمایلات جنسی اولیه آن‌ها در دوران کودکی به ویژه در سنین چهار یا پنج سالگی سرکوب شده، دچار عقده ادیپ و در نتیجه مشکلات جنسی در سنین بزرگسالی می‌شوند.
در ابتدای قرن بیستم، پزشکانی مانند ابینگ، اختلال عملکرد جنسی را ناشی از استمناء در دوران کودکی و فعالیت جنسی بیش از حد پس از بلوغ دانستند. رفتار درمان گرانی، مانند ولپ معتقد بودند که تشویش و اضطراب، علت اصلی اختلال عملکرد جنسی است. اما یکی از دلایل مهم اختلال در عملکرد جنسی افراد، مصرف مواد مخدر است.
می‌توان برای مسائل و مشکلات جنسی و زناشویی اثری متقابل بر روی پدیده اعتیاد به مواد مخدر در نظر گرفت. به طوری که دلایل گوناگونی برای گرایش به مصرف مواد مخدر ذکر شده است، برخی از افراد در پی پذیرفته شدن در جامعه هستند و بعضی دیگر بدین وسیله سعی می‌کنند خود را رشد یافته تر نشان دهند.
کاوش‌های پیشین، دلایل مختلفی مانند ناراحتی عصبی و اختلالات روانی، دردهای جسمی، مشکلات جنسی و ... را دروازه‌های ورود به مصرف مواد مخدر معرفی می‌کنند. همچنین طردشدگی و فقدان رابطه گرم و عاطفی در بین خانواده‌های بیماران وابسته به انواع مواد مخدر و الکل آمار بسیار بالایی دارد.
در سطح روان پریش گرایی و روان رنجور خویی نظام شخصیتی در بیماران وابسته به مواد مخدر و افراد عادی تفاوت معناداری وجود دارد.
مصرف داروهایی چون هروئین، کوکائین، آمفتامین، الکل و نیکوتین موجب آزادسازی دوپامین در مسیرهای عصبی می‌شوند، بنابراین می‌توان فرض کرد که آزادسازی دوپامین در مسیرهای عصبی نظام فعال‌سازی، ارتباط نزدیکی با حالت‌های هیجانی ناشی از مصرف این مواد مخدر دارد.
با توجه به فعالیت و حساسیت بیشتر نظام فعال‌ساز رفتاری و ضعف نظام بازداری رفتاری در افراد مصرف کننده مواد مخدر، رفتارهای مهار نشده فرد را افزایش می‌دهد که شامل رفتارهای جنسی نیز می‌شود که در اکثر موارد ناخشنودی شریک جنسی را به همراه دارد.
اثرات جسمی و روانی مواد مخدر بر روابط جنسی به تشریح کامل مسئله اعتیاد و اثرات زیان بار آن در همه ابعاد زندگی فرد مصرف کننده مواد مخدر پرداخته، چرا که این معضل کل زندگی فرد گرفتار شده را تحت تأثیر خود قرار می دهد.
داشتن اطلاعات کافی برای رفع زیان ها و آسیب های وابستگی به مواد مخدر و دانستن راهکارهایی کارآمد و به روز برای رهایی از مشکل اعتیاد به مواد مخدر، که همه در نهایت به یک هدف می رسند و آن ترک اعتیاد به مواد مخدر است، ضرورتی است که خلاء آن محسوس است.
یکی دیگر از اعتیادهای بسیار قوی انسان همانا اعتیاد به روابط جنسی است که قلمرو تجربه فنای از خود و رهایی از دنیاست. این اعتیاد حتی ممکن است به صورت هرزه گی بروز کند. به همین دلیل مصرف مواد مخدر و رابطه جنسی، رابطه ای شدید دارند زیرا دارای خاصیتی مشابه هستند.
افرادی که رابطه جنسی مطلوبی ندارند و رابطه عاطفی صادق و سالمی با همسر خود ندارند استعداد گرایش به مواد مخدر را بیشتر دارند. بسیاری از مردان پس از ازدواج و به دلیل ناکامی در رابطه زناشویی به سوی مصرف مواد مخدر می روند.
داشتن اطلاعات برای افراد درگیر اعتیاد به مصرف مواد مخدر ضروری است و تأثیرات آن بر فرد مصرف کننده قابل مشاهده خواهد بود. همچنین کسانی که در خانواده آن‌ها فردی درگیر اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر است و همچنین علاقه‌مندان به روانشناسی خانواده و روابط بین آن ها، سودمند و جذاب خواهد بود.
