سم زدایی اولین گام برای ترک مواد مخدر است. در سم زدایی فوق سریع برای پاک کردن بدن از سموم ناشی از مواد مخدر از دارو درمانی استفاده می شود.
بسته به نوع ماده مخدر مصرفی و قدرت آن، از داروهای مختلفی می توان برای سم زدایی استفاده کرد. این داروها به دو دسته کلی به نام داروهای آگونیست تریاکی یا داروهای غیر تریاکی تقسیم می شوند.
برای سم زدایی مواد مخدری که قدرت کمتری دارند، مانند تریاک، کلونیدین مناسب تر است. همچنین در صورت نیاز می توان از مسکن های غیر استروئیدی، داروهای خواب آوری چون آمیتریپتیلین، ترازودون، داکسپین و دیازپام و داروهای ضد تهوع و ضد استفراغ (هیوسین، متوکلوپروماید و تری فلوپرازین) کمک گرفت.
متادون برای سم زدایی مواد اوپیوئید قوی مانند هروئین، مناسب است. در صورت بروز نشانه های عینی ترک اعتیاد، ده میلی گرم متادون تجویز می شود. در صورت تداوم نشانه های ترک، علاوه بر میزان قبلی، پس از چهار تا شش ساعت، پنج تا ده میلی گرم متادون تجویز می شود.
این مقدار هر چهار تا شش ساعت تکرار شدنی است. به ندرت به بیش از چهل میلی گرم نیاز است.
بوپرنورفین معمولاً به صورت قرص های زیر زبانی تجویز می شود.
تنتوراوپیوم که به شربت تریاک معروف است، در جنوب شرقی آسیا و اخیراً در ایران، هم برای سم زدایی و هم برای درمان نگه دارنده مصرف می شود.
این دارو ارزان تر از متادون و بوپرنورفین است و اثرات نوید بخشی داشته است. از ترامادول هم برای ترک تریاک و هروئین استفاده شده است.
در سم زدایی سریع مواد مخدر، از نالترکسون (آنتاگونیست بلند اثر مواد تریاکی) همراه با کلونیدین برای تسریع سم زدایی استفاده می شود.
در سم زدایی بسیار سریع، پس از بیهوشی از نالوکسون (آنتاگونیست کوتاه اثر مواد تریاکی) برای تسریع ترک مواد مخدر استفاده می شود، هر چند سودمندی این روش ثابت نشده است.
پس از سم زدایی، از نالترکسون برای مسدود کردن گیرنده ها و پیشگیری از بازگشت اعتیاد استفاده می شود. در صورت وسوسه و مصرف مواد تریاکی، مسدود شدن گیرنده ها از اثر گذاری مواد جلوگیری می کند. تداوم این پدیده به شرطی زدایی می انجامد.
در مواردی که سم زدایی موفق نیست یا عودهای مکرر اتفاق می افتد و نیز برای کسانی که وابستگی شدید به این ماده دارند، از درمان نگه دارنده با متادون برای کاهش خطر عوارض اعتیاد به هروئین استفاده می شود.
معمولاً روزانه شصت میلی گرم متادون یا کمتر کفایت می کند. ممکن است اندازه گیری غلظت پلاسمایی متادون راهنمای خوبی برای تعیین مقدار مناسب متادون باشد. این نوع درمان از سال 1383 در ایران شروع شد و اکنون دیگر انواع درمان را تحت الشعاع خود قرار داده است.
اقامت و گروه درمانی در محیط های ساختار یافته، یا جوامع درمانی مانند کمپ ترک اعتیاد و یا کلینیک های ترک اعتیاد، راهکار دیگری برای ترک کامل اعتیاد به مواد مخدر است. این نوع درمان از سال 1382 در ایران شروع شده است.
آموزش درباره چگونگی انتقال ایدز و هپاتیت، برنامه های ارائه سرنگ یکبار مصرف رایگان، روان درمانی های فردی و گروهی و گروه های خویاری همگی، در جوامع درمانی مطرح هستند.
ترامادول یک داروی ضد درد است که در سال های اخیر در ایران مصرف آن رواج پیدا کرده است. این دارو گیرنده های تریاکی (اوپیوئید) را فعال و همچنین بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین را مهار می کند.
قبلاً گفته می شد که این دارو تحمل و وابستگی جسمانی ایجاد نمی کند، اما مطالعات اخیر، بروز هر دو پدیده را ثابت کرده اند. علائم ترک ترامادول کاملاً به علائم ترک مواد تریاکی شبیه است.
مصرف ترامادول به مقدار بیش از ششصد میلی گرم در روز تشنج ایجاد می کند. بنابراین باید در مورد مصرف همراه این ماده با دیگر آرام بخش ها و الکل هشدار داد و همچنین استفاده از این دارو برای ترک اعتیاد، خطرناک می باشد.
