رفتار درمان شناختی نوعی درمان است که می‌تواند به افراد بیاموزد افکار، خلق و خوی خود و همچنین موقعیت‌هایی را که می‌توانند میل به مواد مخدر را تحریک کنند، بشناسند. درمانگر در یک جلسه رفتار درمان شناختی به فرد آموزش می دهد و راهنمایی می کند که چگونه ممکن است از این محرک ها اجتناب شود. معتادان در حال بهبودی همچنین یاد خواهند گرفت که احساسات و افکار منفی خود را با احساسات خوب و سالم جایگزین کنند تا هوشیار بمانند.
مهارت‌هایی را که می‌توان در طول جلسات در رفتار درمان شناختی آموخت، می‌توان برای مدت طولانی در طول فرآیند بهبود اعتیاد و حتی پس از آن استفاده کرد. این یک روش درمانی قدرتمند و مؤثر است. با این حال، همه متخصصان سلامت روان متخصص یا آموزش‌دیده با تکنیک‌های رفتار درمان شناختی نیستند.
اعتیاد به مواد مخدر غیر مجاز تنها بر زندگی فرد معتاد تأثیر نمی گذارد بلکه زندگی عزیزان او نیز تحت تأثیر قرار می گیرد. برای موفقیت آمیز بودن درمان اعتیاد، روابط با دوستان و خانواده باید قوی باشد. روش‌های مشاوره‌ای متفاوتی وجود دارد که می‌تواند شامل شریک زندگی فرد و همچنین اعضای خانواده و دوستان مورد اعتماد او باشد.
درمان برای خانواده و زوج ها می تواند به فرد کمک زیادی کند تا از اعتیاد خود به مواد مخدر خلاص شود. معتادان در حال بهبودی به احتمال زیاد برنامه درمانی خود را به پایان می‌رسانند و در جلسات درمانی شرکت می‌کنند که عزیزانشان در آن حضور دارند. این جلسات همچنین به بهبود روابط آسیب دیده ناشی از اعتیاد به مواد مخدر کمک می کند.
مطالعات نشان داده است که درمان خانواده و زوجین می تواند احتمال عود اعتیاد را کاهش داده، به افزایش شادی خانواده کمک کند و همچنین به فرزندان والدینی که مشکل اعتیاد به مواد مخدر دارند کمک می کند تا موقعیتی را که در آن قرار دارند مدیریت کنند.
هدف این نوع درمان فراهم کردن فضای امنی برای افراد است که در آن فرصتی برای گفتگو در مورد هر زمینه ای از زندگی خود که ممکن است مشکل ساز باشد به آن ها داده شود. نقش درمانگر این است که شنونده خوبی باشد و شرکت کنندگان را تشویق کند تا احساسات خود را به اشتراک بگذارند.
هر زمان که لازم باشد، درمانگر می تواند به عنوان یک مرجع معتبر یا راهنمای قابل اعتماد عمل کند. او می‌تواند به شرکت‌کنندگان درباره کارهایی که باید یا نباید انجام شود، تشریح کند. روان درمانی حمایتی همان درمان اکتشافی نیست زیرا سعی در کشف گذشته فرد ندارد.
روان درمانی حمایتی برای بهبودی معتادانی که از نظر عاطفی و بین فردی شکننده هستند، بهترین نوع درمان است. همچنین برای افرادی که تمایل دارند هر زمان که با خاطرات یا موقعیت های استرس زا مواجه می شوند، بی نظم می شوند، مفید است.
رفتار درمان شناختی در مشاوره اعتیاد رایج است زیرا به افراد کمک می کند تا رفتارهای مشکل ساز را شناسایی کرده و آن ها را به مثبت تبدیل کنند. همچنین به رفع هر گونه مشکل اساسی که اغلب با یک مشکل اضافه اتفاق می افتد کمک می کند. این امر برای کمک به فرد در درک علت اعتیاد و برداشتن گام‌هایی برای غلبه بر مشکلات و مقابله با آن ها مهم است.
اساساً، مشاوره با قطع چرخه خود تداومی اعتیاد، راه جدیدی را برای افراد مبتلا به اعتیاد فراهم می‌کند تا فکر، احساس و عمل کنند. مشاوره افکار آشفته را از بین می‌برد و به بیماران کمک می‌کند تا موقعیت‌های دشوار را با دیدی جدید ببینند.
رفتار درمانی دیالکتیکی نوعی درمان گفتاری مبتنی بر رفتار درمان شناختی است که برای کمک به افرادی که احساسات را به شدت تجربه می کنند، اقتباس شده است. هدف رفتار درمانی دیالکتیکی کمک به افراد برای یادگیری مدیریت احساسات دشوار است، از طریق اجازه دادن به آن ها برای تجربه، تشخیص و پذیرش آن ها. رفتار درمانی دیالکتیکی در حالی که عمدتاً برای درمان مسائل مرتبط با اختلال شخصیت مرزی استفاده می شود، به طور گسترده برای درمان تعدادی از نگرانی های مختلف نیز، استفاده می شود.
