اختلال اضطراب یکی از بیماری‌های روانی است که در آن فرد نسبت به موقعیت‌های خاص با ترس و وحشت واکنش نشان می‌دهد. این اختلال می‌تواند با علائم جسمی مانند تپش قلب و تعریق همراه باشد.
احساس اضطراب در برخی شرایط طبیعی است، مانند هنگام مواجهه با مشکلات شغلی، شرکت در آزمون یا تصمیم‌گیری‌های مهم. حتی اضطراب می‌تواند در مواقع خطر مفید باشد و به تمرکز و افزایش ایمنی فرد کمک کند. با این حال، اختلال اضطراب زمانی رخ می‌دهد که:
اختلالات اضطرابی می‌توانند افراد در هر سنی، از کودکان تا بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهند و در زنان شیوع بیشتری نسبت به مردان دارند. با این حال، این اختلالات قابل درمان هستند و روش‌های مؤثری برای مدیریت آن‌ها وجود دارد.
بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، چندین نوع اختلال اضطرابی شناسایی شده‌اند:
اختلال اضطراب فراگیر (GAD): شامل نگرانی‌های بیش از حد و غیرمنطقی درباره مسائل روزمره مانند کار، سلامتی و مسئولیت‌های شخصی است.
آگورافوبیا: ترس شدید از قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که ممکن است خروج از آن‌ها دشوار باشد. افراد مبتلا معمولاً از فضاهای باز، مکان‌های شلوغ یا محیط‌های ناآشنا دوری می‌کنند.
اختلال هراس (پانیک): این اختلال با حملات ناگهانی و شدید اضطراب همراه است که ممکن است بدون هشدار اتفاق بیفتد. برخی از مبتلایان دچار آگورافوبیا نیز می‌شوند.
فوبیاهای خاص: ترس شدید و غیرمنطقی از یک شیء، موقعیت یا فعالیت خاص که زندگی روزمره فرد را مختل می‌کند.
اختلال اضطراب اجتماعی: ترس مداوم از قضاوت شدن یا تحت نظر بودن توسط دیگران که می‌تواند منجر به اجتناب از تعاملات اجتماعی شود.
اختلال اضطراب جدایی: اضطراب شدید هنگام دوری از افراد نزدیک، مانند والدین یا مراقبان. این اختلال در کودکان شایع‌تر است اما ممکن است بزرگسالان را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
لالی انتخابی: ناتوانی در صحبت کردن در موقعیت‌های خاص به دلیل اضطراب، که معمولاً در کودکان مشاهده می‌شود اما می‌تواند نوجوانان و بزرگسالان را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
برخی شرایط دیگر مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال استرس حاد و اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) دارای علائمی مشابه اختلالات اضطرابی هستند، اما به عنوان بیماری‌های جداگانه دسته‌بندی می‌شوند.
علائم اختلالات اضطرابی بسته به نوع آن ممکن است متفاوت باشد. این علائم معمولاً در دو دسته روانشناختی و جسمی ظاهر می‌شوند.
علائم روانشناختی عبارتنداز:
علائم جسمی نیز شامل:
علت دقیق اختلالات اضطرابی هنوز به طور کامل مشخص نشده است. با این حال، محققان معتقدند که ترکیبی از عوامل مختلف در بروز این اختلالات نقش دارد، ازجمله:
عدم تعادل شیمیایی انتقال دهنده‌های عصبی: انتقال‌د هنده‌های عصبی مانند نوراپی‌نفرین، سروتونین، دوپامین و GABA در تنظیم خلق‌وخو و اضطراب نقش دارند. عدم تعادل در این مواد شیمیایی ممکن است منجر به اضطراب شود.
تغییرات مغزی: ساختاری در مغز به نام آمیگدال که مسئول پردازش ترس و اضطراب است، در افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی فعالیت بیش از حدی دارد.
ژنتیک: اختلالات اضطرابی در خانواده‌ها رایج است. داشتن یکی از بستگان درجه یک (مانند والدین یا خواهر و برادر) مبتلا به اضطراب، خطر ابتلا به این اختلال را افزایش می‌دهد.
عوامل محیطی: تجربه استرس شدید یا طولانی‌مدت می‌تواند سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی را تغییر داده و احتمال ابتلا به اضطراب را افزایش دهد. همچنین، تجربه رویدادهای آسیب‌زا مانند سوانح، سوءاستفاده یا از دست دادن عزیزان نیز می‌تواند عامل ایجاد این اختلالات باشد.
اگر شما یا فرزندتان علائم اضطراب را تجربه می‌کنید، لازم است به یک پزشک یا متخصص سلامت روان مراجعه کنید. فرآیند تشخیص معمولاً با یک ارزیابی پزشکی آغاز می‌شود. پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام داده و درباره سابقه پزشکی شما، داروهای مصرفی و وجود سابقه خانوادگی اختلال اضطراب سؤال می‌کند.
متخصص سلامت روان از طریق مصاحبه یا پرسش‌نامه اطلاعات بیشتری درباره علائم، الگوی خواب و رفتارهای شما جمع‌آوری می‌کند. برای تشخیص، آن‌ها از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا تدوین شده است، استفاده می‌کنند. معمولاً تشخیص اختلال اضطرابی بر اساس موارد زیر صورت می‌گیرد:
اختلالات اضطرابی، مانند سایر بیماری‌ها، نیاز به درمان دارند و نمی‌توان آن‌ها را صرفاً با اراده یا تغییر نگرش برطرف کرد. در سال‌های اخیر، پژوهشگران پیشرفت‌های قابل‌توجهی در درمان مشکلات روانی داشته‌اند. پزشک یا متخصص سلامت روان می‌تواند یک برنامه درمانی متناسب با شرایط شما تدوین کند که معمولاً شامل ترکیبی از دارودرمانی و روان‌درمانی است.
ترکیب دارودرمانی و روان‌درمانی می‌تواند به بسیاری از افراد در مدیریت اختلالات اضطرابی کمک کند. در صورت تجربه علائم اضطراب، مراجعه به یک متخصص سلامت روان گام مهمی برای بهبود کیفیت زندگی شما خواهد بود.
داروها نمی‌توانند اختلالات اضطرابی را به‌طور کامل درمان کنند، اما می‌توانند علائم را کاهش داده و عملکرد روزمره را بهبود بخشند. برخی از رایج‌ترین داروهای مورد استفاده شامل موارد زیر هستند:
روان‌درمانی که به آن گفتاردرمانی نیز گفته می‌شود، شامل تکنیک‌هایی است که به فرد کمک می‌کند افکار، احساسات و رفتارهای ناسالم را شناسایی کرده و تغییر دهد. روش‌های رایج در این زمینه شامل، درمان شناختی-رفتاری (CBT) و مواجهه‌درمانی هستند.
