اختلال استرس پس از سانحه (Post Traumatic Stress Disorder) یا PTSD، نوعی اختلال روانی و اضطرابی است که در پی تجربه رویدادهای آسیب‌زا یا تهدیدکننده زندگی بروز می‌کند. این وضعیت می‌تواند بر زندگی روزمره فرد تأثیر منفی بگذارد و نیازمند مداخله و درمان حرفه‌ای است.
این اختلال ممکن است هر فردی را در هر سنی که یک رویداد آسیب‌زا را تجربه کرده باشد، تحت تأثیر قرار دهد. برخی از شرایطی که می‌توانند احتمال ابتلا به PTSD را افزایش دهند، عبارتنداز:
علاوه بر این، افرادی که مدت طولانی در معرض تجربه‌های آسیب‌زا مانند قلدری در مدرسه یا خشونت مداوم در خانه قرار دارند، ممکن است به اختلال استرس پس از سانحه پیچیده مبتلا شوند.
علائم اختلال استرس پس از سانحه ممکن است در افراد مختلف شدت متفاوتی داشته باشد، به‌طوری که برخی افراد نشانه‌های خفیف‌تری را تجربه می‌کنند. بر اساس گزارش MedlinePlus، این علائم به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
علائم اجتنابی: فرد مبتلا به PTSD ممکن است برای جلوگیری از خاطرات آسیب‌زا، از مکان‌ها، افراد یا موقعیت‌های مرتبط با رویداد دوری کند. این اجتناب می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
علائم برانگیختگی و واکنش‌پذیری: PTSD ممکن است باعث شود که فرد دائماً احساس هوشیاری و خطر داشته باشد، حتی زمانی که هیچ تهدید واقعی وجود ندارد. این حالت می‌تواند علائمی مانند موارد زیر را ایجاد کند:
علائم تجربه مجدد: افراد مبتلا به PTSD ممکن است بارها حادثه آسیب‌زا را به‌طور ذهنی مرور کنند، که باعث احساس ترس و وحشت مجدد می‌شود. برخی از نشانه‌های این دسته شامل موارد زیر است:
علائم شناختی و خلقی: PTSD می‌تواند عملکرد شناختی و احساسات فرد را تغییر دهد و منجر به علائمی مانند:
علائم PTSD می‌توانند ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشند. علاوه بر مشکلات روانی، برخی از نشانه‌های فیزیکی مرتبط با این اختلال عبارتنداز:
این علائم ممکن است نیاز به مداخله درمانی و حمایت روانشناختی داشته باشند تا فرد بتواند به زندگی عادی بازگردد.
برای تشخیص اختلال استرس پس از سانحه، پزشک یا متخصص بهداشت روان باید از علائمی که شما تجربه می‌کنید اطلاعات کسب کند. این علائم می‌توانند مشابه سایر اختلالات سلامت روان باشند، بنابراین ابتدا باید سایر شرایط قبل از شروع درمان برای PTSD رد شوند.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان توسط یک متخصص بهداشت روانی مبتلا به PTSD تشخیص داده شده‌اید، می‌توانید از گزینه‌های درمانی مختلفی که در اختیارتان است بهره‌مند شوید. این گزینه‌ها به شما کمک می‌کنند تا مشکلات سلامت روانی را کاهش داده و به بهبود وضعیت خود برسید. مراقبت متمرکز بر تروما به شما کمک می‌کند تا رویدادی را که آسیب‌زا بوده، بپذیرید و با آن روبه‌رو شوید. این گزینه‌های درمانی شامل:
مواجهه درمانی: اگر از چیزی خاص می‌ترسید، این روش می‌تواند برای شما مفید باشد. پزشک ممکن است با نشان دادن عکس‌ها یا کمک به شما در مواجهه با اشیاء خاص، شما را در مواجهه با ترس‌هایتان هدایت کند.
روان درمانی: این درمان در اشکال مختلفی مانند گروه‌های حمایتی در دسترس است. درمان‌های دیگری مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) و درمان پردازش شناختی می‌توانند مفید باشند.
حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکت چشم (EMDR ): این روش درمانی می‌تواند به شما کمک کند تا با یادآوری یک رویداد آسیب‌زا در حالی که بر یک محرک خارجی مانند نورهای متحرک تمرکز می‌کنید، با خاطرات آن رویداد کنار بیایید.
دارو درمانی: داروهای مختلفی برای درمان PTSD وجود دارند که پزشک شما می‌تواند بسته به شرایط شما توصیه کند. داروهای ضدافسردگی معمولاً برای اختلالات اضطرابی تجویز می‌شوند، مانند SSRIs (مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین) و SNRIs (مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین).
اگر این داروها موثر نباشند، بنزودیازپین‌ها مانند آلپرازولام (زاناکس) یا کلونازپام (کلونوپین) می‌توانند برای کسانی که دچار حملات پانیک هستند مفید باشند.
مراقبت سرپایی یا بستری: افرادی که نگران وضعیت سلامت روانی خود هستند، ممکن است به کمک فوری نیاز داشته باشند. در برخی موارد، افراد مبتلا به اختلالات سلامت روانی که همزمان با مشکلات مصرف مواد مواجه هستند، نیاز به درمان تشخیصی دوگانه در مراکز درمانی مسکونی خواهند داشت.
