از دیدﮔﺎه ﻧﻈﺮیه ﻧﺎﻫﻤﺎهنگی در ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎعی وﺟﻮد ﮔﺴﺘﺮده اعتیاد به مواد مخدر در ﺑﺮخی ﻧﻘـﺎط ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻧﺎشی از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎعی اﺳﺖ. ﻣـﺼﺮف انواع ﻣـﻮاد مخدر در ﺑﺮﺧـی بخش های ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺗﺸﻮیق میﺷﻮد و امکان دﺳﺘﺮسی ﺑﻪ آن ﻓﺮاﻫﻢ اﺳـﺖ.
ﻃﺮﻓـﺪاران ایـﻦ ﻧﻈﺮیـﻪ در ایـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮓ می داﻧﻨﺪ، زیرا بخشی از ﻣـﺮدم ﻗـﺎدر ﺑـﻪ درک و ﺟـﺬب ﻫـﺪف های ﺟﺎﻣﻌـﻪ نیستند و یا نمیﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ وصال ﺑﻪ ﻫﺪف های ﻣﻄﻠﻮب اﺟﺘﻤﺎعی اﺣﺴﺎس رﺿﺎیت و کفایت کنند در نتیجه ﺑﻪ مصرف الکل و ﺳﺎیر ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر روی می آورﻧﺪ ﺗﺎ رﺿﺎیتی کـﻪ ﻧﺘﻮاﻧـﺴﺘﻪاﻧـﺪ در راﺑﻄـﻪ ﺑـﺎ ﻫﺪف های ﺟﺎﻣﻌﻪ کسب کنند از ﻃﺮیقی دیگر ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ.
ﻃﺮﻓﺪاران این ﻧﻈﺮیه از ﺟﻬﺎت دیگری ﻧیـﺰ ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ می داﻧﻨـﺪ. در ایـﻦ ﺣﺎﻟـﺖ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﻏﺎﻟﺐ اﺟﺘﻤﺎعی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻨﻊ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﻗـﺎدر ﺑـﻪ تنظیم و ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ ﻣـﺼﺮف این ﻣﻮاد نیست. از ﻗﺪرت و ﻧﻔﻮذ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎعی که ﻣﺎﻧﻊ ﻣـﺼﺮف ﻣـﻮاد ﻣﺨـﺪر ﻫـﺴﺘﻨﺪ نظیر سایر ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم تغیرات اﺟﺘﻤﺎعی کاﺳﺘﻪ میﺷﻮد.
در کشورﻫﺎی صنعتی ﺑﺎ ﻇﻬـﻮر ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﺎص ﺟﻮاﻧﺎن و ﮔﺴﺘﺮش آن در ﺑﺮخی ﺳﺎل ها ﺑﻪ بسیاری از ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺟﺎﻣﻌـﻪ بی اعتنایی ﺷﺪه اﺳﺖ. ﮔﺎه ﺟﻮاﻧﺎن حتی ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑه اﻧﻮاع ﺟﺪیدی از ﻣـﻮاد ﻣﺨـﺪر و مواد روانگردان ﻧیـﺰ کـﻪ ﺑـﺮای ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ دﺳﺖ می زﻧﻨﺪ.
میزان ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر در ﺷﻬﺮﻫﺎیی که جمعیت آن ها از ﮔﺮوه های ﻧﺎﻣﺘﺠﺎﻧﺲ تشکیل ﺷﺪه اﺳﺖ و دﭼﺎر تغیرات ﺳﺮیع اﺟﺘﻤـﺎعی ﻣـیﺷـﻮد ﺑیـﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﻬﺮﻫﺎیی که ﻫﻨﻮز ﺣﺎﻟﺖ سنتی و روﺳـﺘﺎیی ﺧـﻮد را ﺣﻔـﻆ کـﺮده اﻧـﺪ.
در واﻗـﻊ در ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻓﺰایش ﻫﻤﺎهنگی در ﺳﺎﺧﺖ اﺟﺘﻤﺎعی از ﻧﻔﻮذ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﻏﺎﻟـﺐ ﺑـﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر کاﺳﺘﻪ میﺷﻮد. ﻃﺮﻓﺪاران این ﻧﻈﺮیه ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ اﮔﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻠﻮگیری از ﻣﺼﺮف این ﻣﻮاد یا تهیه و ﺗﻮزیع آن ﻧﺒﺎﺷﺪ، دﭼﺎر ﻧﺎﻫﻤﺎهنگی اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎکنون هیچ راه ﻣـﺆﺛﺮی ﭘیـﺪا ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ کـﻪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﻣﺼﺮف این ﻣﻮاد را ﺑﻪ ﻧﻈﻢ درآورد و یا ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮلید و ورود غیر ﻣﺠﺎز آن ها ﺷﻮد.
ﻧﻈﺮیه اﻧﺤﺮاف از ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎ، ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر را اﻧﺤﺮاف از ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣـی داﻧـﺪ. در اذﻫﺎن ﻣﺮدم ﻋﺎدی ﻣﺼﺮف کﻨﻨﺪه این ﻣﻮاد کسی اﺳﺖ که اﺣـﺴﺎس ﻣـﺴﺌﻮلیت نمی کنند و ﺑـﻪ چیزی ﺟﺰ ارﺿﺎی اعتیاد ﺧﻮد نمی اندیشند و ﻫﻤـﺴﺎﻻن یـﺎ اﻓـﺮاد ﺑـﺪﺧﻮاه ﺑﺎﻋـﺚ اﻧﺤـﺮاف او ﺷﺪه اﻧﺪ. ﻣﺠﺮیان ﻗﺎﻧﻮن بیشتر این ﻧﻈﺮ را دارﻧﺪ که اعتیاد به مواد مخدر ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﺮاض ﻣﺴﺮی اﺳﺖ کـﻪ از ﻓـﺮد ﻣﻌﺘﺎد یا ﺑﺪﺧﻮاه ﺑﻪ دیگران ﺳﺮایت می کند.
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن این ﻧﻈﺮ را ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺧﺎم می داﻧﻨﺪ و میﮔﻮیند ﻣﻌﺘﺎد کسی اﺳﺖ که ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﻏﺎﻟﺐ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻪ ﺧوبی ﺟﺬب و درک و درونی نکرده اﺳﺖ ﻧﻈﺮیه ﺑﺮﭼﺴﺐ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎنی که ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮیه ﺑﺮﭼﺴﺐ اﺟﺘﻤﺎعی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ که ﺑﺮﺧـی ﻣـﻮاد ﻣﺨـﺪر ﺑﺮﭼﺴﺐ غیرﻣﺠﺎز و ﺑﺮخی ﻣﺠﺎز دریافت می کنند و این که کـﺪام یـک از ﻣـﺼﺮف کنندهﻫـﺎ ﻣﻨﺤﺮف ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد بستگی ﺑﻪ این دارد که ﭼﻪ کسانی در ﺟﺎﻣﻌﻪ در رأس ﻗﺪرت ﻗﺮار دارﻧﺪ.
