اعضای خانواده در فرآیند درمان و حتی مصرف مواد مخدر توسط بیمار نقش های مختلفی خواهند داشت. قبل از پرداختن به این موضوع ذکر این نکته لازم است که خانواده در فرآیند درمان بیماران نقش اساسی دارد. خانواده یک نهاد حمایتی و عامل محافظتی بالقوه و بالفعل پیرامون بیماران مصرف کننده مواد مخدر و تحت درمان است.
همچنین هنگامی که اعضای خانواده آموزش های لازم را کسب ننموده و نحوه تعامل با بیماران را به خوبی آموزش ندیده باشند می توانند تبدیل به یک عامل خطرآفرین شوند و لذا شناسایی دقیق نقش و آموزش مستمر اعضای خانواده در طولانی شدن فرآیند درمان اعتیاد اهمیت اساسی خواهد داشت.
خانواده یک ساختار مهم و منسجم متشکل از پدر، مادر، برادر و خواهر است. ساختار بیمار و کژ کارکرد خانواده باعث تشدید آسیب‌های اجتماعی خواهد شد. هنگامی که بین اعضای خانواده روابط منسجمی وجود داشته باشد. این نهاد تبدیل به یک عامل محافظتی خواهد شد که در نتیجه طول درمان بیماران افزایش خواهد یافت. مهم است درمانگران از نقش خانواده در فرآیند درمان و به عنوان یک عامل تعیین کننده در بهبودی بیماران استفاده نمایند. موضوع اساسی این است که برای همه اعضای خانواده مهم است که بدانند مصرف‌کنندگان مواد مخدر و یا تحت درمان در چه مرحله ای قرار گرفته تا متناسب با آن اقدامات لازم در ارتباط با حمایت از بیماران را به انجام برسانند.
این مرحله با شک اعضای خانواده نسبت به مصرف مواد مخدر در بیمار شروع می شود. اعضای خانواده ممکن است نشانه های مصرف مواد مخدر را مشاهده نمایند. در این مرحله لازم است اعضای خانواده از پرداختن به هرگونه اقدام عجولانه خودداری نمایند. لازم است با کارشناسان و متخصصان درمان اعتیاد مشورت کنند. برخی از خانواده ها با مشاهده مصرف اولیه مواد مخدر، بیمار را به کمپ‌های درمان اعتیاد ارجاع می‌دهند. چنین مسئله ای ممکن است به تشدید مشکلات و بروز اختلال استرس پس از سانحه در بیمار منجر شود. حتی ممکن است نوع مواد مصرفی بیمار نیز تغییر و به سمت مصرف مواد پرخطر سوق پیدا کند.
ممکن است لازم باشد تشخیص دهید که نیازهای عضو معتاد شما برای بهبود بسیار متفاوت از خواسته شما است. اما شما در هر مرحله از پزشکان دلسوز و متخصص لازم برای ایجاد پایه ای برای سلامتی پایدار برای شما و بیمارتان پشتیبانی خواهید شد، در نهایت به شما این امکان را می دهد که ارتباط عمیق تر و معتبرتری با بیمار، خانواده و خود برقرار کنید. شما نمی توانید با اعتیاد استدلال کنید. نمی توانید بیمار خود را منع رفت و آمد کنید.
اخیراً تحقیقات عظیمی انجام شده است که تعداد بی شماری از ژن ها و تغییرات ژن هایی را که می توانند با سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد مرتبط باشند شناسایی کرده است. به عنوان مثال، یک ژن خاص ممکن است بر توانایی کسی در متابولیسم الکل تأثیر بگذارد و بر تأثیر آن بر سیستم عصبی تأثیر بگذارد. ژن دیگری ممکن است بر روی چگونگی علامت گذاری سلول های عصبی هنگام قرار گرفتن در معرض مواد اعتیاد آور تأثیر بگذارد. از آن جا که این ژن ها می توانند از نسلی به نسل دیگر منتقل شوند، این ممکن است یکی از نمونه های نقش تاریخچه خانواده در اعتیاد باشد.
