مصرف دخانیات به صورت مستقیم یــا غیرمستقیم (دود دست دوم و ســوم،) موجـب بــروز انــواع سرطان‌ها (ســرطان ریــه، لــب و دهــان، حنجره، مری، کلیه، مثانه، دهانه رحم و...)، بیماری‌های قلبی عروقی (سکته‌های قلبى و مغزی، فشار خون بالا و...)، بیماری‌های تنفسـی (برونشیت، آمفیزم و...)، بیماری های گوارشـی (ریفلاکس، کـرون و...) و بیماری‌های دهـان و دنــدان می‌گردد.
همچنین مصرف دخانیات موجب سرد مزاجی، مشــکلات عادت ماهیانه و ناباروری شـده و در دوران حاملگی نیز موجب افزایش خطر خونریزی، سقط، کاهـش رشـد جنیـن و تولـد نـوزاد بـا وزن کمتر از میـزان طبیعـی می‌شود. ایـن خطـرات بـه دوران حاملگـی محـدود نشده و غالبـاً نـوزادان بـه دنیـا آمده از مادران سیگاری دچار نواقص عمده‌ای در دوران رشـد می‌گردند.
باعث بالا رفتن فشارخون می‌گردد. خطر سکته قلبی و مغزی را دو تا چهار برابر افزایش می‌دهد. باعث آسیب بــه راه‌های تنفسی و کیسه‌های هوایی در ریه می‌شود.
بیماری‌های ریوی ناشی از مصرف محصـولات تنباکو شامل بیماری انسدادی مزمن ریوی مانند آمفیزم و برونشیت مزمن اســت. افراد سیگاری دوازده تا سیزده برابر بیــش از افراد غیر سیگاری ممکــن اســت در اثر بیماری انسدادی مزمــن ریــه فــوت کننــد.
مصرف محصولات دخانی خطر ابتلا به انــواع سرطان‌ها شــامل ســلطان ریــه، برونــش حنجــره، گلــو، زبــان، لوزه‌ها، کام نــرم، خــون، مری، معده، روده بــزرگ و مقعــد، کبــد، کلیــه و حالـب، مثانـه، پوسـت و لوزالمعـده را افزایـش می‌دهد. در زنان مصـرف دخانیـات خطــر ســرطان گــردن رحــم و پســتان را به صورت قابل توجهی بــالا می‌برد.
در بـارداری بـا افزایش خطر زایمان زودرس، تولـد نـوزاد مـرده، وزن کم تولـد و بـارداری نابجـا و تولـد نـوزادان مبتلا به فشارخون ریوی و شکاف کام و لب همـراه اسـت.
خطر ابتلا به آب مروارید، دیابت نوع، دو پوسیدگی دندان‌ها، بیماری‌های مخاط دهان، ناتوانی جنسی در مردان، ضایعات شنوایی، ریزش مـو، چین و چروک پوست، پوکی استخوان، زخم معده را افزایش می‌دهد. مصرف مواد دخانی باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود.
عوارض مواجهه با دود دست‌دوم و دست سوم مواد دخانی مقادیـر کـم مواجهـه بـا دود دخانیـات هـم بی‌خطر نیسـت و ابزارهایی مانند تهویه و سایر فناوری‌های فیلتراسیون هــوا نمی‌تواند مخاطرات بهداشتی ناشی از مواجهه با دود محیطی دخانیات را حذف کند و حتــی رویکرد اختصاص مکان‌های مخصوص استعمال دخانیات در اماکن عمومی کارایی لازم را نـدارد و تنها راه مؤثر محافظت از افراد در معرض مواجهه، ایجــاد محیط‌های صد در صد عاری از دود دخانیات اســت.
بـا توجـه بـه این‌که کـودکان زمـان بیشـتری را در منـزل سپری می‌کنند، بیشتر در معرض در آغوش کشیدن و بوسیدن توسط بزرگسالان مصرف‌کننده مواد دخانی قــرار می‌گیرند کــه حامل ذرات مضــر دود دســت ســوم در مـو، پوست و لبــاس خــود هســتند، سریع‌تر نفــس می‌کشند و معمولاً وسایل اطراف و دسـت آلـوده خـود را بـه دهـان می‌برند و بـا سـطوح حـاوی ذرات دود مــواد دخانــی در تماس هستند، امکان ابتلا به بیماری و مسمومیت‌های ناشـی از مواجهـه بـا دود دست دوم و سـوم مـواد دخانـی بـرای آن‌ها بیشتر اسـت.
حتـی سـطوح کـم ذرات دخانیات می‌تواند بـا مسمومیت در سیستم عصبی کودکان در آن‌ها مشکلات شناختی ایجاد نماید. مواجهه با دود دست دوم مــواد دخانــی خطــر سرطان ریه و بیماری کرونر قلبی را در افراد در معرض دود افزایـش می‌دهد.
بــا توجـه بــه تبعات ســوء مواجهــه بــا دود مــواد دخانــی (دود دست دوم) و تمــاس بــا بقایــای حاصــل از مصــرف دخانیــات (دود دســت ســوم) ضــرورت دارد افــراد بــرای حفاظــت از ســلامت خــود، از مواجهــه بــا دود مــواد دخانــی اجتنــاب نماینــد. افـراد مصــرف کننـده مـواد دخانـی علاوه بـر آسیب‌رسانی بـه خـود، حقـوق اطرافیـان خـود را کـه اکثراً از عزیزانشـان هـم هسـتند رعایـت نکـرده و باعث ایجاد بیماری‌های مختلـف در آن‌ها می‌شوند.
