اصطلاح «شخصیت اعتیاد آور» اغلب به صورت غیرمستقیم استفاده می شود و به این معنی است که ممکن است فرد بر اساس نوع شخصیت خود مستعد ابتلا به اختلال مصرف مواد مخدر باشد، اما به این سادگی نیست. یک تیپ شخصیتی وجود ندارد که به طور خودکار احتمال اعتیاد به مواد مخدر را نشان دهد. با این حال، چند ویژگی شخصیتی متمایز وجود دارد که در میان افرادی که با اختلال مصرف مواد مخدر دست و پنجه نرم می کنند، رایج است.
برای مثال برخی از افراد با کمال گرایی دست و پنجه نرم می کنند. آن ها به سختی با خطاپذیری انسانی خود کنار می آیند. آن ها زمان زیادی را صرف نگرانی در مورد این که دیگران چگونه اعمالشان را درک می کنند، می گذرانند و میل عمیقی برای انجام کارها به طور عالی دارند. میل به کامل بودن بسیار زیاد می شود، و برای کاهش افکار مزاحم و انتقاد از خود، ممکن است فرد به مواد مخدر یا الکل روی بیاورد.
ویژگی شخصیتی خاص وجود دارد که معمولاً با اعتیاد به مواد مخدر مرتبط است. اگر فردی یک یا چند مورد از این ویژگی ها را نشان دهد، احتمال دارد در دوره ای از زندگی خود به اختلال مصرف مواد مخدر مبتلا شود. این روزها عبارت «شخصیت اعتیاد آور» زیاد مطرح می شود. ایده اصلی، در حالی که اکثر مردم می توانند یک نوشیدنی الکلی بخورند، بلیط بخت آزمایی بخرند، یا حتی مواد مخدر را بدون گیر افتادن آزمایش کنند، آن هایی که با تیپ شخصیتی خاصی متولد می شوند، می توانند در لحظه ای که اولین جرعه خود را می نوشند، در چاله اعتیاد بیفتند.
شخصیت اعتیاد آور یک تشخیص واقعی روان پزشکی نیست. شخصیت‌ها بسیار پیچیده هستند و در حالی که نوع خاصی وجود ندارد که بیشتر از دیگران مستعد اعتیاد به مواد مخدر باشد، عوامل متعددی وجود دارد که می‌توانند با هم ترکیب شوند و احتمال معتاد شدن شما را افزایش دهند. شما ممکن است چیزی در ژن‌های خود برای اعتیاد داشته باشید بارها و بارها ثابت شده است که یک مؤلفه ژنتیکی در اعتیاد وجود دارد. به عنوان مثال، دانشمندان با مطالعه دوقلوها و همچنین کودکانی که از والدین معتاد به دنیا آمده‌اند، اما سپس توسط خانواده‌های غیر معتاد به فرزندخواندگی پذیرفته شده‌اند، دریافته‌اند که ژن‌های مسئول تقریباً نیمی از احتمال معتاد شدن شما هستند.
حتی اگر از خانواده ای با سابقه طولانی اعتیاد به مواد مخدر آمده اید، به این معنی نیست که قرار است راه آن ها را دنبال کنید. بسیاری از عوامل دیگر، مانند دوستانی که با آن ها معاشرت می کنید، تحصیلات، حمایت اجتماعی و محیطی که در آن بزرگ می شوید، همگی در معتاد شدن شما نقش دارند. شما نمی توانید رفتارهای اعتیادآوری نسبت به یک ماده مخدر نشان دهید مگر این که در معرض آن ماده قرار بگیرید.
مطالعات دانشجویان دانشگاه تأیید می‌کند که اگر به یک ماده مخدر معتاد هستید، مثلاً الکل، احتمال بیشتری وجود دارد که اعتیاد دیگری مانند سیگار یا حشیش داشته باشید. این ممکن است تا حدی به دلیل ژنتیک و تا حدودی به دلیل آن چه در اطراف شما وجود دارد اتفاق بیفتد. معمولاً در موقعیتی که الکل یا مواد مخدر در دسترس است، احتمالاً سیگار نیز در آن جا وجود خواهد داشت. هیچ آزمایش پزشکی برای تعیین این که چه کسی ممکن است به اعتیاد مبتلا شود وجود ندارد، اما ویژگی های شخصیتی خاصی وجود دارد که در بین افرادی که اعتیاد دارند شایع تر است.
رانندگی سریع، ریسک کردن و مصرف مواد مخدر، همگی باعث ترشح دوپامین می شوند، یک ماده شیمیایی در مغز که باعث احساس لذت می شود. افراد معتاد بیش از دیگران هوس افزایش دوپامین را دارند. افرادی که مستعد اعتیاد به مواد مخدر هستند، می‌گویند بهترین احساسی که در زندگی خود داشته‌اند، اولین باری است که هروئین را امتحان کردند یا مشروبات الکلی می‌نوشیدند. همان طور که اعتیاد آن ها افزایش می یابد، آن ها تحمل می کنند و باید مقادیر بیشتری را با فرکانس بیشتری مصرف کنند تا سعی کنند دوباره آن صدای اولیه را ایجاد کنند.
مطالعاتی که بر روی مغز معتادان انجام شد نشان داد که آن ها بدون در نظر گرفتن عواقب دراز مدت تصمیمات فوری می گیرند.
