معالجه معتادین با توجه به مراحل مختلف اعتیاد (مرحله آشنایی و مصارف اولیه مواد مخدر، مرحله تداوم مصرف و پیشرفت) ممکن است تا حدی تفاوت نماید ولی آن چه مهم است، استفاده از روش مناسب و در واقع معالجه کامل بیماری اعتیاد است. مهم ترین مسئله قطع مواد مخدر یا «بازگیری» می‌باشد، یعنی باید در اولین قدم و پس از ایجاد آمادگی (متناسب با وضعیت افراد ممکن است با صحبت یا اجبار ایجاد گردد) قطع وابستگی جسمی را شروع کرد. این کار را معمولاً با عوض کردن نوع ماده مصرفی و کاهش تدریجی آن آغاز می‌نمایند. در قدم بعدی باید روان و روح معتاد ار از چنگال عفریت اعتیاد خلاص کرد که کاری است حساس و باید در مورد آن اقدام شود. پس از ایجاد آمادگی و تهیه مقدمات، پزشک بیمار را آماده می‌کند دکتر چنین وانمود می‌نماید که در داروها هیچ مواد مخدری نیست. بیمار نباید بفهمد داروها چیست. فرضاً اگر ویتامین ث تزریق می‌کند مریض نباید بداند او باید تصور کند که داروی معجزه آسائی به او تزریق شده است.
۱--شدیداً احساساتی است
۲-از نظر جنسی بیمار فوق العاده تحریک پذیر می‌شود
۳-از نظر روحی فرد دچار خیالبافی می‌شود
۴-از نصیحت و طعن، فوق العاده ناراحت و آزرده خاطر می‌گردد متخصصین در رابطه با ترک اعتیاد کلاً از دو شیوه استفاده می‌نمایند
یکی دارو درمانی و دیگری روان درمانی است. در مراحل ابتدائی اعتیاد به مواد مخدر، چون وابستگی جسمی کمتر است به روان درمانی بیشتری نیاز است. ترک اعتیاد بدون استفاده از داروی جایگزین امکان پذیر نیست چون معتاد تحمل کوچکترین ناراحتی جسمی را ندارد. ترس از ناراحتی های حاصله از نبود مواد مخدر، او را به ادامه اعتیاد کشانیده، بنابراین استفاده از داور رکن اصلی معالجه بیماری اعتیاد است.
شیوه‌های روان درمانی و چگونگی اجرای آن از سوی متخصصین به رشته تحریر درآمده و موجود می‌باشد. آن چه که معتادین در رابطه با این مسائل می‌گویند می‌تواند برای متخصصین هم جالب باشد. معتادی می‌گفت من قبل از اعتیاد با زبان پرخاش آشنا بودم، هیچ گاه پدرم یا مادرم با زبان خوش با من سخن نگفتند، همیشه از زندگی ناامید بودم. می‌دیدم و می‌فهمیدم که مورد توجه نیستم. رنج می‌بردم و دوست داشتم که دوستم داشته باشند و این گله و زبان حال اکثر معتادین است. چون گلایه‌ها بسیار است باید به هر معتادی که صحبت می‌شود و در واقع روان درمانی می‌گردد، دنبال نقطه ضعف روانی و عاطفی وی گشت.
معتادی از فقدان مادر که همیشه چشمش دنبال او بود سخن می‌گفت. مادرش او را رها کرده و دنبال شوهر جدید رفته بود، پس از شناخت عقده‌ها وکمبود‌ها، به تدریج باید به او تفهیم کرد که بعضی خصوصیات موجود در خودش هم در گرایشش به اعتیاد به مواد مخدر تأثیر داشته و بعد آن خصوصیات را هم شناخت و کشف و در جهت برخورد با آن ها هم تصمیمی را هم شناخت و کشف و در جهت ظریفی وجود دارد و آن ایجاد علاقه به ترک و ادامه این وضع در معتادین است. تا افکار مغشوش و اضطراب وی را برطرف و امکان بازگشت را کاهش دهد. ایجاد دشواری برای تهیه مواد مخدر علاوه بر این که همیشه بهترین راه مبارزه با اعتیاد محسوب می‌گردد، از به وجود آمدن تزلزل در روحیه معتادین و کشش و تمایل آنان جلوگیری و امید به نتیجه بخش بودن اقدامات را افزایش می‌دهد.
روان درمانی در ایجاد آمادگی برای ترک اعتیاد، ادامه راه و عدم بازگشت صد در صد مؤثر و سازنده است. در کنار آن معالجه جسمی و رها کردن جسم از وابستگی هم ضروری و اجتناب ناپذیر است و نیز ایجاد حالتی در جسم برای تطابق و مقاومت با شرایط جدید و عدم واکنش در مقابل نرسیدن ماده مخدر برای ایجاد چنین شرایطی در سلول های بدن تدریجاً عمل می‌شود و از داروهای جایگزین استفاده به عمل می‌آید. معمولاً معالجات دسته جمعی در مراکز بازپروری یا انفرادی در بیمارستان ها و منازل، از یک شیوه کلی استفاده می‌شود و آن مصرف داروئی است که جایگزین مواد مخدر می‌گردد و در کنار آن برای مدتی محدود از داروهای مسکن و نظایر آن استفاده به عمل می‌آید. امروزه برای ترک اکثر اعتیاد‌ها، داروهای جایگزین مختلفی ساخته شده که مهم طرز استفاده صحیح از آن هاست. اگر بدون متخصص عمل شود و یا به رنج های جسمی و روحی بیمار توجهی نشود، نتیجه معالجه رضایت بخش نخواهد بود.
