اعتیاد می تواند تمام جنبه های زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. این شامل حالات عاطفی، ذهنی و فیزیکی او می شود. با روان درمانی می توان به معتادان در حال بهبودی یاد داد که چگونه بهتر از خود محافظت کنند و این مناطق را در زندگی خود تقویت کنند. این کار با کمک به آن ها برای درک و کنترل رفتارها و افکارشان انجام می شود.
واکنش‌های منفی به موقعیت‌ها، رفتارها و افکار خاص می‌تواند بنیان فرد را متزلزل کند و اعتیاد به مواد مخدر از شکاف‌ها نفوذ کند. روان درمانی می تواند به افراد مبتلا به مشکلات اعتیاد کمک کند تا یاد بگیرند که چگونه می توانند واکنش ها و افکار منفی خود را قبل از تبدیل شدن به اعمال منفی که می تواند آن ها را به سمت مصرف مواد مخدر سوق دهد، کنترل کنند.
اغلب اوقات، فردی که از اعتیاد به مصرف مواد مخدر و الکل رنج می برد، با مسائل زمینه ای سلامت روانی مانند افسردگی و اضطراب نیز دست و پنجه نرم می کند. این شرایط ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد یا به دلیل اعتیاد به مواد مخدر تشدید شده باشد. استفاده از روان درمانی هم برای اعتیاد و هم برای اختلالات سلامت روان بخش مهمی از مبارزه با این دو است. مسئله روانی و اعتیاد باید به طور همزمان درمان شود. در غیر این صورت، درمان معکوس و بی اثر خواهد بود. این می تواند تا حد زیادی روند بهبودی اعتیاد فردی را که می خواهد از مشکلات اعتیاد به مواد مخدر خود رها شود، کند یا مانع شود.
قبل از ایجاد اعتیاد به مواد مخدر و همچنین در طول آن، یک فرد معمولاً با احساسات منفی بسیاری دست و پنجه نرم می کند. این شامل تنهایی، غم، عصبانیت، سرزنش، تنفر از خود، ترس و شرم است. این ها احساساتی هستند که می توانند فرد را تخلیه کنند و او را با انرژی بسیار کمی برای جمع آوری ذهن آگاهی و احساسات مثبت رها کنند.
روان درمانی می تواند ویژگی های مخرب بسیاری را که چنین احساسات منفی دارند و همچنین ریشه آن ها را به این افراد نشان دهد. اغلب اوقات، فرد موقعیت هایی را در ذهن خود ایجاد می کند که غیر واقعی هستند. این به احساسات منفی اجازه می دهد تا بر آن ها مسلط شوند و آن ها را عمیق تر به گودال نفرت از خود سوق دهند.
از جمله شایع ترین علل مصرف مواد مخدر و اعتیاد، استرس است. بسیاری از اوقات در زندگی، یک فرد احساس می کند که قادر به کنترل استرس زندگی روزمره نیست. به همین دلیل است که آن ها به خود درمانی روی می آورند و از مواد مخدری استفاده می کنند که به آن ها کمک می کند تا اگر بهتر نشوند احساس بی حسی کنند. با روان درمانی، افراد مبتلا به این مشکل به سمت راه های بسیار سالم تری هدایت می شوند که در آن بهتر می توانند کنترل را در دست بگیرند و با استرس مقابله کنند. این مهم است زیرا دانستن چگونگی کنار آمدن با استرس به این معنی است که شانس کمتری برای ظهور مجدد عادت های بد و یافتن راه بازگشت به زندگی فرد وجود دارد.
