هیپنوتراپی یا هیپنوتیزم درمانی بر سلامت روان افراد دارای اختلال اعتیاد به مواد مخدر مؤثر است. در مطالعه ای ۸ جلسه ظرف مدت ۵ ماه و هر جلسه ۲ساعت توانست وضعیت روان شناختی معتادان را به طرز معنی داری بهبود دهد. اعتیاد به مواد مخدر بیشتر یک وسوسه و هوس روانی است تا یک وابستگی جسمانی. بنابراین در درمان آن هم باید وسوسه روانی مصرف مواد مخدر را از بین برد. در نتیجه به خودی خود فرد میل خود را به مصرف مواد مخدر از دست می دهد. یک فرد معتاد که درد و رنج زیادی را برای ترک مواد مخدر تحمل می کند اما پس از مدتی مجدداً به مصرف آن روی می آورد، این در واقع به معنای آن است که قدرت اراده آن فرد تحمل مقاومت در برابر وسوسه تجدید حالات لذت بخشی که آن ماده مخدر در گذشته برای او ایجاد می کرده را ندارد. در نتیجه مجدداً شروع به مصرف مواد مخدر می کند. با توجه به تجربیات حاصل شده به نظر می رسد برای درمان اعتیاد یک روش بسیار خاصی را باید به کار برد تا وسوسه مصرف مواد مخدر از بین برود.
از آن جایی که هیپنوتیزم قادر به نفوذ به ذهن ناهشیار فرد می باشد، به همراه مشاوره روانشناسی و روان درمانی بهترین روش برای رهایی از اعتیاد به مواد مخدر و وابستگی روانی به هر چیز زیان آوری می باشد. معماری مراکز ترک اعتیاد نیز اهمیت دارد. طراحی اصولی چنین مراکزی در میزان بازدهی اثر بخشی طرح و ارتقای فرآیند بهبود افراد مبتلا نقش مهمی دارد. فضاهای مربوط به نگهداری حیوانات خانگی، موسیقی درمانی، تئاتر درمانی، رنگ درمانی، نقاشی درمانی و آب درمانی و همچنین مراسم مذهبی و دعا، ورزش و سرگرمی در بالا بردن کیفیت و کاهش استرس ها، ترس ها و دردهای پروسه درمان اصولی اعتیاد به مواد مخدر بسیار مؤثرخواهد بود. موسیقی درمانی موجب کاهش میزان مصرف مواد مخدر و افسردگی می شود. استفاده از موسیقی درمانی در تکمیل درمان بیماری های سختی نظیر اعتیاد به مواد اعتیادآور، چه در پروسه سم زدایی و چه روند بهبودی و بازتوانی روحی و روانی کمک فراوانی در افزایش تحمل آستانه درد و کاهش درد، اضطراب و روان پریشی می نماید. به گفته پژوهش گران، شنیدن موسیقی های کلاسیک وحتی جاز موجب کاهش اضطراب، افزایش تحمل درد و کاهش خستگی حاصل از گرفتگی عضلات و کارکرد ماهیچه ها، کاهش طول مدت درمان و بستری در بیماران مصرف کننده مواد مخدر می شود.
موسیقی های تند و خشن نظیر هارد، راک و هوی متال خطر بازگشت معتادان در حال بهبودی را به اعتیاد افزایش می دهد. معتادان به مواد افیونی، تریاک و هروئین معمولاً تمایل به موسیقی های غمگین و آرام دارند ولی معتادان به مصرف مواد محرک مانند شیشه، اکستازی و ال اس دی تمایل زیادی به شنیدن موسیقی های تند دارند. در روش مداخله ای موسیقی درمانی مکانیسم های دفاعی افراد از جمله دلیل تراشی، کوچک سازی، فریب کاری و دروغ گویی تحت تأثیر قرار می گیرد و افراد احساسات و افکار خود را به صورت آزادانه بیان می دارند. حیوانات خانگی نیز با کاهش احساس تنهایی و فکر کردن به مواد مخدر و افزایش احساس مسئولیت ارزشمندی و توانایی در پیشگیری از عود اعتیاد در زنان معتاد مؤثر بوده اند.
مواد مخدر مصنوعی ویژگی‌های مشابهی با دیگر مواد مخدر اعتیادآور دارند. محرک‌های مصنوعی تأثیراتی مشابه با کوکائین و مت آمفتامین بر روی انتقال دهنده‌های عصبی دارند. مطالعات نشان داده اند که نمک حمام سطح دوپامین را مانند کوکائین تقریباً به یک اندازه افزایش می‌دهد اما قدرت تأثیر آن تا ده برابر بیشتر است. این که آیا کاتینون‌های مصنوعی به اندازه کوکائین و مت آمفتامین اعتیادآورند یا بیشتر اعتیادآورند مشخص نیست. پتانسیل اعتیادآور بودن ماری جوانای مصنوعی کمتر ثابت شده است. شواهد حاکی از آن است که برخی از افراد می‌توانند اسپایس (ماری جوانای مصنوعی) را امتحان کنند بدون این که به آن وابستگی پیدا کنند در حالی که افراد دیگر به مواد شیمیایی موجود در آن وابستگی پیدا می‌کنند. موضوع اعتیادآور بودن اسپایس (ماری جوانای مصنوعی) و سایر کانابیس‌های مصنوعی همچنان سوال بازی است که نیاز به بررسی بیشتری دارد.
