صاحب نظران در عرصه های گوناگون آسیب شناسی معتقدند که پیشگیری آسان تر و ارزان تر از درمان است، ضمن آن که عامل جلوگیری از اتلاف ها و ضایعات عمر و سرمایه، موجب حفظ حیثیت و آبرو، سبب تداوم و تثبیت شخصیت و ایجاد مانع برای از هم گسستگی و گره زدن مجدد آن است. پیشگیری از خطرها، پیشگیری از هر عاملی است که برای فرزند صدمه آفرین باشد و یا در دیدی کلی پیشگیری از انحراف و بیرون افتادن از وادی انسانیت و اخلاق است. انحراف نوعی بیرون رفتن از خطی است که برای انسان بودن انسان ترسیم شده و از آدمی خواسته اند بر روی آن خط و مسیر در حرکت باشد و آن خط شرافت و اخلاق است و طی کننده راه بر روی آن خط، شریف خوانده می‌شود.
منحرف کسی است که از خط ترسیم شده برای سعادت بشر که از جانب پروردگار است بیرون افتاده و در وادی منکر طی طریق می‌کند. چنین فردی گمراه، بزهکار و عاصی خوانده می شود. هنگامی که سخن از پیشگیری در تربیت است، والدین وظیفه دارند با طراحی ها و برنامه ریزی ها، با پیش بینی ها و زمینه سازی ها، با مراقبت ها و نظارت ها، در ارتباط با نسل، به گونه ای عمل کنند که کودک و نوجوان از خط تعیین شده برای حرکت بیرون نیفتد و دچار سقوط، فنا، زوال جسم، عاطفه و روان نشود. دامنه پیشگیری ها درباره نسل، وسیع و در برگیرنده همه انسان ها و در همه مراحل عمر است، ولی آن چه مربوط به این بحث است، این است که دو گروه سنی بیش از دیگر گروه ها باید از این موهبت مراقبتی برخوردار باشند، گروه کودکان و گروه نوجوانان.
در دوران پیش از دبستان که دوره پایه گذاری، تکوین و تشکیل شخصیت و اخلاق است، هر چند در مرحله دبستان نیز که دوران تفکر منطقی و مرحله برهان پذیری است، امر پیشگیری از مواد مخدر و آموزش در این زمینه باید مورد نظر باشد.
دوره نوجوانی که در مرحله بلوغ و شکوفایی قرار دارد، دوران قوام یافتن شخصیت، مرحله شکل گیری عواطف متقابل، دوره تثبیت اخلاق و رفتار است، بسیاری از عادات نیکو و یا انحرافی در این مرحله پایه گذاری می شود. در همین جا به ذکر این نکته می پردازیم که پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر برای هر دو جنسیت پسر و دختر مطرح است. اما درباره دختران ضروری تر است و این امر به دلیل حساسیت شرایط آنان در بینش اسلامی و هم به خاطر نقش بعدی بسیار مهم آنان در عرصه حیات، یعنی نقش همسری و مادری است.
رشد و انحطاط هر جامعه به نقش زنان در آن جامعه بیشتر بستگی دارد تا به نقش مردان و مهم‌ترین کمبود و نارسایی یک مملکت، کمبود مادران صالح و نیک اندیش برای تربیت نسل صالح است. پدران و مادران دوستدار واقعی فرزندان و خیرخواه آنان هستند. مضافاً این که فطرت کودک پاک و دارای رنگ الهی و آفرینش او بر مبنای حسن و نظام احسن است. خداوند در بهترین ارزیابی‌های ممکنه آدمی را آفریده است. گاهی در مسیر حرکت و رشد کودک، موانع و مشکلاتی نیز حضور دارند، مثل غفلت ها و فراموشی ها از سوی کودک و گاهی هم از سوی والدین.
وسوسه آفرینی ها در مورد مواد مخدر، مشروبات الکلی و دخانیات، از غیر برای کودک، دچار وسوسه ها و زرق و برق ها شدن از سوی خود کودک، ایجاد عوامل فریب از سوی معاشران و گاهی هم محیط و شرایط اجتماعی، ضعف تمیز و توان عقلی کودک که بین سنگ ریزه و جواهر فرق قائل نیست، امکان تحت پوشش قرار گرفتن فطرت و وجدان، آمادگی جدی طفل برای رنگ پذیری و همانند شدن و ... که این مجموعه می‌تواند زمینه ساز سقوط و انحراف کودک به مصرف مواد مخدر شود.
