کوکائین یک ماده محرک است که از برگ‌های گیاه کوکا استخراج می‌شود. این دارو گاهی با موادی مانند فنتانیل یا آمفتامین مخلوط می‌شود، که می‌تواند خطر مصرف بیش از حد تصادفی را افزایش دهد.
کوکائین که با نام‌هایی مانند کراک یا کک نیز شناخته می‌شود، به شکل پودر اغلب از طریق بینی مصرف می‌شود، اما می‌توان آن را دود کرد، تزریق کرد یا با هروئین ترکیب کرد. همچنین می‌توان آن را به شکل کراک کوکائین تبدیل کرد، که تأثیرات کوتاه و بسیار قوی ایجاد می‌کند.
کوکائین باعث ایجاد احساس سرخوشی در مغز می‌شود و این حس می‌تواند به‌سرعت به اعتیاد منجر شود، زیرا با گذشت زمان برای رسیدن به همان اثرات نیاز به مصرف دوزهای بیشتر یا دفعات بیشتر پیدا می‌شود. استفاده مداوم از کوکائین می‌تواند منجر به اعتیاد شود، زیرا بدن و مغز به اثرات آن عادت می‌کنند. این موضوع می‌تواند فرد را به افزایش دوز برای دستیابی به همان نتایج وادار کند. برخی از عوارض جانبی اعتیاد به کوکائین عبارتنداز:
مصرف زیاد کوکائین می‌تواند به مشکلات جدی کوتاه‌مدت و بلندمدت سلامتی مانند بیماری‌های قلبی، سکته، آسیب به بینی و کاهش وزن منجر شود.
مصرف کوکائین، به‌ویژه به شکل کراک یا تزریقی، به دلیل بروز روانپریشی با علائمی مشابه اسکیزوفرنی پارانوئید شناخته می‌شود. خطر روانپریشی در صورت مصرف مکرر و افراطی طی چند ساعت یا چند روز یا ترکیب کوکائین با سایر مواد مانند مواد افیونی، مت‌آمفتامین، حشیش یا الکل افزایش می‌یابد.
با این حال، هیچ مقدار یا روش مصرف ایمنی برای کوکائین وجود ندارد. وابستگی طولانی‌مدت به این ماده می‌تواند حساسیت فرد را افزایش دهد، به طوری که حتی مقادیر کمتر کوکائین نیز ممکن است باعث بروز عوارض جانبی منفی مانند روانپریشی شود.
مصرف کوکائین باعث آزادسازی سریع چندین انتقال‌دهنده عصبی، به‌ویژه دوپامین، در سیناپس‌های مغز و سیستم عصبی می‌شود و با افزایش فعالیت مغز و بدن، مجموعه‌ای از اثرات مختلف را ایجاد می‌کند.
مصرف مقادیر زیاد کوکائین یا استفاده مکرر در یک بازه کوتاه، فشار شدیدی بر بدن وارد می‌کند و می‌تواند قلب و مغز را از عملکرد طبیعی خارج کند، که ممکن است منجر به روانپریشی و دیگر اختلالات شود. سایر اثرات کوتاه‌مدت مصرف کوکائین شامل موارد زیر است:
روانپریشی ناشی از کوکائین، که به عنوان روانپریشی محرک نیز شناخته می‌شود، می‌تواند در افراد مختلف به اشکال متفاوتی ظاهر شود و شدت آن بسته به موقعیت متفاوت باشد. این نوع روانپریشی اغلب باعث تشدید ناگهانی و شدید هرگونه اختلال روانی یا بیماری روانی زمینه‌ای مانند اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی یا افسردگی می‌شود. علائم رایج شامل موارد زیر است:
دلیریوم(Delirium): مصرف کوکائین فعالیت سیستم عصبی را به شدت افزایش می‌دهد و ممکن است منجر به دلیریوم یا روان‌آشفتگی شود، که یک حالت گیجی شدید ذهنی و فیزیکی است و می‌تواند خطرناک و حتی تهدیدکننده زندگی باشد. افراد دچار دلیریوم ممکن است گیج و سرگردان باشند و دیگر علائم روانپریشی را نیز تجربه کنند.
سوءظن و پارانویا: بیشتر افرادی که کوکائین مصرف می‌کنند، دچار سوءظن شدید می‌شوند که ممکن است پس از مصرف طولانی‌مدت یا زیاد به پارانویا تبدیل شود. این حالت می‌تواند باعث بی‌اعتمادی شدید به نزدیکان یا افراد معتبر شود و فرد را متقاعد کند که مورد تهدید یا تعقیب قرار دارد. پارانویا اغلب با افزایش خطر اقدام به خودکشی همراه است.
هذیان: مصرف کوکائین ممکن است باعث شود فرد باورهایی نادرست و غیرواقعی داشته باشد. این هذیان‌ها می‌توانند پیچیده و گیج‌کننده باشند و در زمان تجربه سایکوز، فرد حتی یک لحظه نیز به واقعی بودن آن‌ها شک نخواهد کرد، حتی اگر از واقعیت بسیار دور باشند.
توهم: بر خلاف هذیان‌ها که به باورهای نادرست اشاره دارند، توهمات شامل تجربه چیزهایی مانند شنیدن، دیدن، بوییدن یا احساس کردن چیزهایی است که واقعاً وجود ندارند. این توهمات ممکن است شامل شنیدن صداهای عجیب، دیدن سایه‌ها، نورهای چشمک‌زن، یا احساس حشراتی باشد که روی یا زیر پوست حرکت می‌کنند.
خشونت و پرخاشگری: سوءمصرف کوکائین ممکن است ابتدا باعث افزایش اعتماد به نفس و پرحرفی شود، اما به مرور می‌تواند به خشم و رفتارهای پرخاشگرانه تبدیل شود. این رفتارها معمولاً ناشی از پارانویا، هذیان یا عصبانیت هستند و ممکن است خطر آسیب جدی به خود یا دیگران را ایجاد کنند. بسیاری از مطالعات، مصرف کوکائین، به‌ویژه کراک، را با افزایش جرایم خشونت‌آمیز، سوءاستفاده و حتی قتل مرتبط می‌دانند. این رفتارها معمولاً به افزایش سطح نوراپی‌نفرین، انتقال‌دهنده عصبی مسئول واکنش جنگ یا گریز، نسبت داده می‌شوند.
روانپریشی ناشی از کوکائین یک وضعیت خطرناک و جدی است که می‌تواند نشانه‌ای از مصرف بیش از حد این ماده یا تشدید سایر مشکلات روانی باشد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم روانپریشی ناشی از کوکائین را تجربه می‌کنید، ضروری است که فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید.
بسیاری از برنامه‌های درمانی اعتیاد، چه به‌صورت بستری و چه سرپایی، شامل استفاده از داروهای ضدروان‌پریشی و سایر مداخلات درمانی هستند. این برنامه‌ها به افراد کمک می‌کنند تا از اثرات مخرب سوءمصرف مواد و اعتیاد رها شوند و با دستیابی به بهبودی پایدار، از بروز دوره‌های روانپریشی در آینده جلوگیری کنند.
