مصرف بیش از حد به عنوان یک وضعیت اضطراری پزشکی تلقی می‌شود که در بسیاری از موارد می‌تواند تهدیدی برای زندگی باشد. به طور کلی، این به معنای مصرف موادی فراتر از دستورالعمل‌های دارویی یا سطح تحمل بدن است. این وضعیت ممکن است به ناتوانی سیستم‌های حیاتی بدن بدون دخالت پزشکی منجر شود.
علائم مصرف بیش از حد بسته به نوع ماده متغیر است و عوامل مختلفی می‌توانند بر چگونگی و زمان وقوع آن تأثیر بگذارند. در ادامه برخی از مهم‌ترین عواملی که باید از آن‌ها آگاه بود، بیان شده است، زیرا اغلب نیاز به مداخله پزشکی فوری دارند. این عوامل عبارتنداز:
علائم پرخطر مصرف بیش از حد نیز عبارتنداز:
مصرف بیش از حد به دو دسته اصلی تصادفی و عمدی تقسیم می‌شود. در بسیاری از موارد، مصرف بیش از حد به دلیل دوزهای نادرست دارو، مصرف بیش از حد بدون آگاهی از خطرات احتمالی، یا استفاده همزمان از چندین ماده به صورت تصادفی اتفاق می‌افتد که می‌تواند توانایی بدن را برای تنظیم خود مختل کرده و منجر به وقوع اوردوز شود.
مصرف بیش از حد عمدی زمانی رخ می‌دهد که فرد با استفاده بیش از حد از یک ماده، قصد پایان دادن به زندگی خود را دارد. این وضعیت نیز به‌عنوان یک اورژانس پزشکی شناخته می‌شود و نیاز به مراقبت فوری دارد تا احتمال آسیب‌های طولانی‌مدت یا مرگ کاهش یابد.
تقریباً هر ماده‌ای می‌تواند باعث مصرف بیش از حد شود. حتی مواد معمولی مانند کافئین در مقادیر زیاد می‌توانند منجر به مصرف بیش از حد و اوردوز شوند، هرچند احتمال آن کم است. موادی که بیشتر احتمال ایجاد مصرف بیش از حد دارند، معمولاً شامل الکل، مواد افیونی، آرام‌بخش‌ها، محرک‌ها، ماریجوانا و مواد مخدر مصنوعی یا طراحی‌شده هستند.
الکل: مصرف بیش از حد الکل، یا مسمومیت با الکل، زمانی رخ می‌دهد که الکل در جریان خون به سطوح خطرناکی برسد. این معمولاً به معنای رسیدن غلظت الکل خون به بیش از 0.16٪ است که می‌تواند به علائمی مانند از دست دادن هوشیاری، خاموشی، و اختلال در عملکرد شناختی منجر شود.
در سطوح بالاتر از 0.30٪، خطر مرگ افزایش می‌یابد، زیرا بدن قادر به عملکرد نیست. مسمومیت با الکل می‌تواند به سرعت رخ دهد و حتی با یک یا دو نوشیدنی الکلی استاندارد نیز به سطح خطرناک برسد. علائم مسمومیت با الکل عبارتنداز:
مواد افیونی: مصرف بیش از حد مواد افیونی، به‌ویژه فنتانیل و هروئین، رایج است و می‌تواند شدت‌های مختلفی داشته باشد. یکی از موثرترین راه‌ها برای جلوگیری از اوردوز، استفاده از داروی نالوکسان است که می‌تواند اثرات اوردوز را معکوس کند. علائم اوردوز مواد افیونی عبارتنداز:
آرام‌بخش‌ها: برخی مواد با سیستم عصبی مرکزی تعامل داشته و در صورت سوءمصرف، حالت آرام‌بخشی ایجاد می‌کنند. آرام‌بخش‌ها برای کاهش استرس و کمک به خواب استفاده می‌شوند و اغلب بسیار قوی هستند، مانند بنزودیازپین‌ها (زاناکس، والیوم، کلونوپین) و باربیتورات‌ها (فنوباربیتال).
آرام‌بخش‌ها به دلیل خطر بالای وابستگی در مصرف طولانی‌مدت، برای استفاده کوتاه‌مدت طراحی شده‌اند. استفاده از این داروها بیش از دوز توصیه شده یا در مدت‌زمانی کوتاه‌تر از حد مجاز می‌تواند به سرعت باعث علائم مصرف بیش از حد شود. اوردوز آرام‌بخش‌ها ممکن است بدون مداخله فوری اورژانس، به کما و مرگ منجر شود.علائم مصرف بیش از حد این داروها شامل موارد زیر هستند:
محرک‌ها: محرک‌ها به گروه گسترده‌ای از مواد اشاره دارند که معروف‌ترین آن‌ها شامل متامفتامین‌ها، کوکائین، کراک کوکائین و داروهای ADHD مبتنی بر آمفتامین مانند آدرال هستند. این مواد به سرعت اثر می‌گذارند و اثرات آن‌ها نیز به سرعت از بین می‌رود، که می‌تواند منجر به استفاده مداوم و افزایش مصرف شود.
اثرات سرخوشی محرک‌ها مقاومت در برابر استفاده مداوم را دشوار می‌کند و ممکن است به مصرف بیش از حد منجر شود. مصرف بیش از حد محرک‌ها همیشه کشنده نیست، اما خطر وجود مواد دیگر مانند مواد افیونی نیز وجود دارد. توجه پزشکی برای رسیدگی به شرایط جسمی و روانی در طول مصرف بیش از حد ضروری است. علائم مصرف بیش از حد محرک‌ها عبارتنداز:
ماریجوانا: ماریجوانا، به عنوان پرمصرف‌ترین ماده مخدر جهان شناخته می‌شود. شاهدانه‌ای که امروزه تولید می‌شود، به طور قابل توجهی با آنچه در گذشته بود متفاوت است و قدرت آن به طور چشمگیری افزایش یافته است.
این افزایش قدرت در بیشتر منابع ماریجوانا امروزی مشاهده می‌شود و موارد بیشتری از سمیت یا علائم مصرف بیش از حد آن در بیمارستان‌ها مشاهده می‌شود. اگرچه به اندازه سایر مواد رایج نیست، اما آگاهی از علائم مصرف بیش از حد آن مهم است. علائم مصرف بیش از حد ماریجوانا عبارتنداز:
مواد مخدر مصنوعی: مواد مخدر مصنوعی یا سنتزی به گروه گسترده‌ای از مواد ساخته دست بشر اشاره دارد. نمونه‌های معروف شامل MDMA (مولی، اکستازی)، K2، نمک حمام، فلاکا، DMT و LSD تغییر یافته هستند. همه این مواد به دلیل نبود استانداردهای مشخص بسیار خطرناک در نظر گرفته می‌شوند.
یک دوز از این مواد می‌تواند خواص شیمیایی بسیار متفاوتی داشته باشد، که خطر مصرف بیش از حد را افزایش می‌دهد. به دلیل قدرت و خطر بالای این مواد، مصرف بیش از حد آن‌ها می‌تواند منجر به تغییرات طولانی‌مدت در عملکرد روانی و حتی در برخی موارد بدون مراقبت مناسب کشنده باشد. علائم مصرف بیش از حد مواد مخدر مصنوعی شامل موارد زیر است:
اگر شما یا کسی که می‌شناسید علائم مصرف بیش از حد و اوردوز را تجربه می‌کند، ضروری است که در اسرع وقت درمانی را پیدا کنید تا از بروز شرایط جدی که تهدید کننده زندگی هستند جلوگیری شود. برای بسیاری، شروع درمان سخت‌ترین مرحله است، اما آخرین مرحله نیست. پس از مدیریت ایمن علائم و تکمیل فرآیند سم‌زدایی، گام بعدی به سوی بهبودی آغاز می‌شود.
