تریاک قدیمی ترین و مشهورترین ماده مخدری است که، در لوحه های سومری متعلق به سه یا چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح مطالبی پیرامون گیاه تریاک نوشته شده و آن را گیاه شادی بخش نامیده اند. متون آشوری، مصری و یونانی در مورد استفاده تریاک در زمان های قدیم مطالب بسیاری دارند.
در کتاب ادیسه هومر آمده است که النا همسر شاه منلائو، شربتی به تلماکو که از جستجوی بی حاصل پدر غمگین بود، داد. هرودت، ارسطو و هیپوکرات در کتاب هایشان از تریاک بسیار سخن گفته اند. زنان مصری از شربت تریاک برای فرو نشاندن خشم و تسکین غم استفاده می کرده اند، از زمان ارسطو تا ویرژیل شاعر رومی و دیگر نویسندگان یونان و رم همواره از خشخاش و تریاک سخن گفته شده است و صحبت از آن در قرون وسطی نیز ادامه یافت.
تریاک شیره الکالوئید داری است که از تیغ زدن گرز خشخاش و لخته شدن شیره خشخاش نارس به دست می آید. تخمدان حاوی دانه های خشخاش که گلبرگ های صورتی رنگ دارد. وقتی این گلبرگ ها رو به پژمردگی می رود، با تیغ زدن تخمدان نارس، عصاره شیری رنگی شروع به تراوش می کند که در مجاورت هوا به صورت (دلمه) شده پس از گذشت یک شبانه روز به رنگ قهوه ای و گاهی سیاه در می آید و به حالت صمغی چسبیده بر جدار خارجی تخمدان باقی می ماند که آن را تراشیده و جمع آوری می کنند.
خشخاش را در انگلیسی پوپی 2 و در فارسی کوکنار و صمغ جمع آوری شده را تریاک که از تریاکا که از یونانی گرفته شده و در عربی افیون، ابیون، تریاق و دریاق نیز از ریشه یونانی اپیون اقتباس شده است.
نحوه مصرف تریاک به صورت خوردن، کشیدن یا تزریق است.
1-تریاک خام، که عبارت از شیره خود به خود غلیظ شده گرزهای خشخاش که بدون توجه به میزان آن، جز برای بسته بندی و ارسال، دستکاری دیگری در آن نشده باشد.
2-تریاک عمل شده (پرورده)، تریاک پرورده محصولی است که از تریاک خام با یک رشته عملیات مخصوص حل کردن، جوشاندن، بو دادن و تخمیر به منظور تبدیل آن به عصاره برای استعمال غیر طبی تهیه می شود.
3-تریاک پزشکی، تریاکی که مقدار آن (دوز) مشخص بوده و برای مصارف درمانی و پزشکی کاربرد دارد و در صنایع داروسازی هر کشوری آن را به صورت گرد یا دانه های ریز درآورده و یا با مواد بی اثر مخلوط کرده و مورد مصرف قرار می دهند.
4- سوخته، بقایای چسبیده به وافور و یا بقایای مصرف تریاک به صورت سیخ و سنگ است. رنگ آن قهوه ای مایل به سیاه و شبیه قیری است که با شن مخلوط شده باشد. مصرف آن بیشتر خوراکی است و معمولاً آن را در آب حل کرده و شربت آن را می خورند. به ندرت افرادی یافت می شوند که سوخته را بدون حل کردن در آب بخورند.
5-شیره، بسیار شبیه تریاک است و از صاف کرده جوشانده سوخته تریاک و یا به ندرت از جوشانده تریاک به دست می آید. میزان مرفین موجود در شیره بیشتر از تریاک است. رنگ شیره قهوه ای مایل به سیاه و کمی نرم تر از تریاک می باشد. معمولاً آن را به صورت خوراکی مصرف می کنند و یا با تریاک مخلوط کرده دود می کنند. به ندرت شیره را به صورت دود کردن استفاده می کنند.
6-کوکنار، خشخاش را جوشانده و آب آن را به منظور کیف و نشئه می نوشند در گذشته به اماکنی که در آن کوکنار می خوردند، کوکنار خانه می گفتند.
