ارتقای سلامت روانی اجتماعی جامعه منوط به توانمندسازی کودکان است و با توجه به این که سوء مصرف مواد مخدر یک فرآیند طولانی است باید اقدام های اولیه، قبل از ورود کودکان به دبستان آغاز شود تا جامعه به واکسیناسیون اجتماعی نائل شود. انتشار خبرهایی درباره کاهش سن اعتیاد در کشور زنگ خطری است که نشان از آسیب پذیری جامعه جوان ایران در برابر مواد مخدر دارد.
کارشناس پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر سازمان بهزیستی کشور معتقدند که بحث پیشگیری از اعتیاد به دخانیات و انواع مواد مخدر در کشور باید از سنین پایین آغاز شود تا نتیجه بهتری حاصل شود.
در کشور ما که دارای جمعیت جوان است و همین روند رو به افزایش است، اکنون برای آغاز کار دیر هنگام است، هر چند که اکنون نیز باید برای کودکان و نوجوانان در حد توان اقدام هایی را انجام داد. مسئولیت ما در قبال آیندگان نیز، باعث شده بحث آموزش کودکان امروزه به یک بحث جدی در کشور بدل شود.
مسؤلان دفاتر اعتیاد سازمان بهزیستی کشور، ایران را به لحاظ موقعیت ترانزیتی بسیار خطرناک می دانند و بیان می دارند که در دسترس بودن انواع مواد مخدر باعث شده که سن اعتیاد در کشور به ۱۲ سال کاهش یابد.
به همین دلیل نیز بحث پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر در دوره پیش دبستانی در حوزه تربیت بسیار ارزشمند عنوان می شود. هر قدر از این مقوله غفلت شود در دوره های بعدی رشد جامعه و خانواده با چالش مواجه خواهد شد و آسیب های اجتماعی، جامعه را فرا خواهد گرفت.
تحقیقات صورت گرفته به رشد هوشی کودکان اشاره می کند، ۵۰ درصد رشد هوشی کودکان قبل ۴ سالگی و ۳۰ درصد بین ۴ تا ۸ سالگی و ۲۰ درصد بقیه تا ۱۸ سالگی شکل می گیرد و این امر لزوم توجه به سنین پایین را ضروری می کند.
آماری از کودکان معتاد وجود ندارد و گروه هدف ما افرادی هستند که ممکن است در معرض خطر باشند. مصرف کننده مواد مخدر در سنین پایین نیز وجود دارد ولی به لحاظ آماری چون عدد بالایی نیست نگران کننده به نظر نمی رسد.
اغلب این کودکان در خانواده هایی هستند که یکی از اعضای خانواده شان مصرف کننده مواد مخدر است. البته برخی کودکان کار نیز، چون در سنین پایین وارد محیط های کاری می شوند که اصولاً آلوده است در معرض خطر قرار می گیرند و زمینه آسیب های اجتماعی برایشان فراهم می شود.
برخی از کودکان به واسطه داشتن مادر مصرف کننده مواد مخدر به صورت ذاتی معتاد متولد می شوند و یا در برخی خانواده ها که استعمال مواد مخدر امری طبیعی است، امکان مبتلا شدن فرزندان به این امر بسیار زیاد است.
مسؤل دفتر اعتیاد سازمان بهزیستی کشور دلایل فردی و اجتماعی در گرایش اعتیاد را بسیار حائز اهمیت می داند و می افزاید: در دوره هایی، کودکان دچار مشکلاتی می شوند که ممکن است آنان را به سمت مصرف مواد مخدر سوق دهد و یا محیط هایی که در آن حضور دارند در این امر دخیل باشد.
در حوزه تحقیقات در مورد اعتیاد و راه های پیشگری و درمان آن، مادران چسبنده را نیز عامل اعتیاد فرزندان عنوان می دارند. شیوه تربیتی برخی خانواده ها به ویژه مادران به نحوی است که فرزند به آنان وابسته هستند و اجازه تصمیم گیری در امور خود را ندارد.
متأسفانه، افرادی که مهارت نه گفتن را نیاموخته اند همیشه با مشکلات عدیده ای مواجه می شوند و قشر معتاد جامعه را شکل می دهند. پژوهش ها بیانگر آن است که رابطه توأم با چسبندگی و زندگی انگل وار کودک و مادر و نیز در حاشیه قرار گرفتن پدر می تواند با برخی آسیب های روانی در آینده رابطه داشته باشد و متأسفانه در اغلب موارد این آسیب ها غیر قابل جبران هستند.
یعنی زمانی که بین مادر و کودک رابطه چسبندگی، انگلی شکل گرفته و کودک به استقلال از مادر امیدی ندارد و پدر دارای موقعیتی توأم با فاصله، حاشیه ای و بی اعتبار است.
جالب است که به واکنش مادرانی توجه کنید که دارای فرزندان معتاد هستند و برای درمان فرزند خویش ، به درمانگر مراجعه می کنند. این مادران در عذاب بوده و عباراتی از این دست را استفاده می کنند که حاضرم جانم را فدای بچه ام کنم تا او سلامتی اش را دوباره به دست بیاورد.
مادرانی که در تربیت فرزندشان پدر غایب است و یا به ندرت حضور دارد، یا در خانواده هایی که زن و شوهر رابطه ای سرد و غیر قابل اعتماد دارند، اگر مثل چسب به فرزند خود چسبیده و در بی اعتنایی به کانون خانواده و گرمی آن به سر می برند، بهتر است کمی به فکر آینده و نتیجه ای که از آن حاصل خواهد شد، همچنین به وظیفه مادر و پدر در برابر کودکان فکر کنند.
کنجکاوی کودکان و نوجوانان می تواند باعث گرایش آنان به مواد مخدر می باشد، گرایش کودکان به همسالان و تقلید از آن ها گاهی به سوء مصرف مواد مخدر منجر می شود.
کارشناسان پیشگیری و امور اعتیاد به مصرف مواد مخدر چند عامل گرایش کودکان و نوجوانان به مواد مخدر را کنجکاوی، کاهش دردهای اجتماعی و جسمی، لذت طلبی و گروه دوستان که فرد به آنان احساس تعلق دارد از مهمترین عوامل خطرساز محسوب می شوند.
مصرف خودسرانه داروها در بین اعضای خانواده نیز به عنوان یک هشدار جدی است که اگر خانواده ها برای هر بیماری به یخچال مراجعه و دارو مصرف کنند همان رفتار برای فرزندان الگو می شود و در مواجهه با درد و مشکل دنبال ساده ترین راه می روند.
امر و نهی کردن افراطی فرزندان در مسائل شخصی نه تنها اثر مثبت نخواهد گذاشت، بلکه این افراد با کوچکترین مشکل دچار سرخوردگی، افسردگی و آسیب می شوند. این افراد برای جلب حمایت و محبت دیگران به هر تقاضایی پاسخ مثبت می دهند.
دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر ضمن اعلام تأسف از کاهش سن اعتیاد در میان جوانان بیان می دارد که اعتیاد به انواع مواد مخدر می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در چنین وضعیتی گذشته، حال و آینده فرد مصرف کننده مواد مخدر تاریک می شود، خصوصاً اگر در سنین جوانی یا نوجوانی باشد سرنوشت تلخ و قانون گریزی پیدا می کند. بنابراین به راهکارهای پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر توجه بیشتری می شود.
