اختلالات اضطرابی از شایع‌ترین بیماری‌های روانی در جوامع مختلف به‌شمار می‌روند. با این حال، تنها بخش کوچکی از افراد مبتلا، برای درمان حرفه‌ای اقدام می‌کنند. بسیاری از این افراد به‌جای مراجعه به روان‌درمانگر یا دریافت کمک تخصصی، به مصرف مواد مخدر یا الکل روی می‌آورند تا به‌طور موقت از علائم آزاردهنده اضطراب رهایی یابند، راه‌حلی که در بلندمدت تنها وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند.
رایج‌ترین انواع اختلالات اضطرابی عبارتنداز:
بروز اختلالات اضطرابی می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد؛ از جمله سابقه خانوادگی بیماری‌های روانی، تجربه تروما، شرایط محیطی پرتنش، و مصرف همزمان مواد مخدر.
مصرف مواد محرکی مانند شیشه (مت‌آمفتامین)، به‌دلیل اثر مستقیم بر سیستم عصبی مرکزی، نه‌تنها می‌تواند اضطراب‌های پنهان یا کنترل‌شده را فعال کند، بلکه ممکن است شدت علائم را نیز به‌مراتب افزایش دهد. برخی از شایع‌ترین نشانه‌های اضطراب عبارتنداز:
تحقیقات انجام‌شده درباره رابطه میان اضطراب و سوءمصرف شیشه نشان می‌دهد که حدود ۷۶ درصد از مصرف‌کنندگان این ماده دچار علائم اضطرابی می‌شوند. جالب توجه اینکه نزدیک به ۴۰ درصد از این افراد، پیش از مصرف یا در حین آن، به‌طور همزمان از یک اختلال اضطرابی تشخیص داده شده نیز رنج می‌برده‌اند.
زمانی که فردی به‌صورت همزمان دچار اختلال مصرف مواد و یک بیماری روانی مانند اضطراب، افسردگی یا PTSD باشد، در اصطلاح پزشکی به این وضعیت تشخیص دوگانه یا اختلال همزمان (Dual Diagnosis) گفته می‌شود.
درمان موفقیت‌آمیز چنین شرایطی نیازمند رویکردی یکپارچه و همزمان است؛ یعنی تیم درمانی باید به هر دو مسئله، سلامت روان و اعتیاد، به‌طور همزمان و هماهنگ بپردازد. غفلت از یکی از این دو حوزه می‌تواند به بازگشت علائم یا حتی عود مصرف مواد منجر شود.
شیشه یکی از مواد محرک قوی است که اثرات آن به‌سرعت پس از مصرف ظاهر می‌شود. این اثرات شامل افزایش انرژی، بیداری مفرط و سرخوشی شدید هستند که ناشی از ترشح بیش‌ازحد دوپامین در سیستم عصبی مرکزی (CNS) است. اما همین سرخوشی زودگذر می‌تواند پیامدهای جدی جسمی و روانی به‌همراه داشته باشد. عوارض فیزیکی ناشی از مصرف شیشه عبارتنداز:
این نشانه‌ها، نه‌تنها از نظر فیزیولوژیکی خطرناک‌اند، بلکه شباهت زیادی به علائم اضطراب شدید و واکنش «جنگ یا گریز» در بدن دارند. مصرف شیشه باعث تحریک و تغییر عملکرد همان بخش‌هایی از مغز می‌شود که در اختلالات اضطرابی نیز درگیر هستند. در نتیجه، مصرف طولانی‌مدت یا سوءمصرف مزمن آن، ممکن است باعث تغییرات رفتاری و خلقی جدی شود که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
از جمله اثرات بلندمدت مصرف شیشه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مصرف شیشه نه‌تنها در زمان مصرف موجب بروز اضطراب و بی‌قراری روانی می‌شود، بلکه پس از ترک نیز می‌تواند علائم اضطرابی شدیدی ایجاد کند. کریستال مت، که فرم قوی‌تر و دودشدنی مت‌آمفتامین است، به‌مراتب اعتیادآورتر و خطرناک‌تر بوده و تأثیرات مخرب‌تری بر مغز و روان فرد دارد.
مصرف شیشه معمولاً با افزایش موقت انرژی و خلق‌وخوی بالا همراه است. اما این اثرات زودگذر، فرد را وارد چرخه‌ای از مصرف پرخوری‌گونه و سپس سقوط شدید (Crash) می‌کند. در مرحله‌ی سقوط، مغز دیگر توانایی تولید طبیعی دوپامین را از دست می‌دهد، چراکه پیش‌تر با مصرف شیشه، بیش‌ازحد تحریک شده است و نتیجه آن احساس بی‌حالی، افسردگی و اضطراب.
در صورت توقف مصرف شیشه در دوره سقوط، احتمال تجربه‌ی علائم ترک بسیار بالاست. اضطراب شدید از اصلی‌ترین و پرتکرارترین این علائم است. سایر نشانه‌های ترک عبارتنداز:
مطالعات بر روی موش‌ها نشان داده‌اند که اضطراب ناشی از ترک شیشه می‌تواند تا دو هفته پس از قطع مصرف ادامه داشته باشد. تحقیقات مشابه روی انسان نیز حاکی از آن است که بسیاری از افراد تا چند هفته پس از ترک شیشه همچنان درگیر علائم اضطرابی هستند.
هرچه مدت زمان و میزان مصرف شیشه بیشتر باشد، شدت علائم ترک و اضطراب نیز افزایش می‌یابد. در فرآیند ترک شیشه، بهره‌گیری از مراکز سم‌زدایی تخصصی اهمیت بالایی دارد. در این مراکز، مراقبت پزشکی به‌صورت ۲۴ ساعته فراهم می‌شود و در صورت نیاز، داروهایی برای کاهش علائم اضطراب و بی‌قراری شدید تجویز می‌شود.
در مواردی که اضطراب ناشی از مصرف مواد مخدر باشد، امکان دارد که علائم با گذر زمان و ترک ماده به‌تدریج کاهش یابند. اما حتی در صورت پایدار ماندن علائم، یک برنامه درمانی جامع و هدفمند می‌تواند به‌طور مؤثر به مدیریت اضطراب در کنار درمان اعتیاد کمک کند.
درمان اختلالات همزمان یا تشخیص دوگانه (Dual Diagnosis) نیازمند رویکردی تخصصی و چندجانبه است. این برنامه‌ها معمولاً شامل موارد زیر می‌شوند:
کلینیک ترک اعتیاد و روانپزشکی دی، با بیش از ۲۰ سال سابقه و تیمی حرفه‌ای، مرکزی پیشرو در حوزه درمان اعتیاد است که با ارائه خدمات پزشکی، روان‌درمانی و مشاوره‌ای به‌صورت ۲۴ ساعته، بستری امن و تخصصی برای بهبودی بیماران فراهم می‌کند.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان درگیر اعتیاد به شیشه یا اختلالات همزمان هستید، مشاوران ما آماده‌اند تا شما را در مسیر درمان تخصصی و بازگشت به زندگی سالم همراهی کنند. همین امروز با ما تماس بگیرید. ما در کنار شما هستیم تا با ارائه اطلاعات دقیق و راهکارهای حرفه‌ای، گام مؤثری در مسیر بهبودی بردارید.
