اگر چه کدئین نسبت به مرفین یک داروی قوی تر است، اما همچنان دارای خواص قوی و اعتیادآور است. بسیاری از مردم از آن در سراسر جهان سوء استفاده می کنند.
کدئین به عنوان یک مخدر آگونیست که اغلب به صورت کرستال های سفید رنگ مشاهده یا به صورت ترکیب با استامینوفن، آسپرین یا شربت های ضد سرفه استفاده می شود و به عنوان یک آرام کننده و ضد درد جزو مواد نارکوتیک و از مشتقات تریاک به شمار می رود. در ساخت با غلظت 1/10 درصد تا 2 درصد تهیه می شود.
اشکال مختلف کدئین در سراسر جهان موجود می باشد. کدئین فسفات سفید رنگ و به صورت کرستال های سوزنی شکل که به صورت محلول معلق در آب و قابل حل در الکل دیده می شود.
کدئین سولفات نیز به صورت کرستال های سوزنی شکل بی رنگ یا سفید یافت می شوند که پودر آن قابلیت حلالیت در آب و کمی آن در الکل می باشد. اشکال مختلف دارویی دیگر قرص، شربت و کپسول می باشد.
کدئین در شکل شربت که از راه خوراکی که تجویز می شود جهت تسکین سرفه های غیر خلطی و همچنین ترکیب آن با بعضی از داروها غیر نارکوتیک مسکن جهت تسکین درد تجویز می شود.
کدئین می تواند از راه خوراکی زیر جلدی داخل ماهیچه ای و مقعدی مصرف گردد. اثر مصرف رکتال به طور قابل ملاحظه ای مؤثرتر از اثر مصرف به روش خوراکی آن می باشد. مصرف کدئین به صورت وریدی ممکن است منجر به ورم ریه، تورم پوست و آزاد کردن مقادیر خطرناک هیستامین و اثرات گوناگون قلبی عروقی شود.
زمانی که کدئین به صورت خوراکی مصرف می شود حتماً باید یک لیوان پر آب و یا مقداری غذا با آن خورده شود تا کمترین اثر را روی سیستم گوارش داشته باشد. کدئین به سادگی در دستگاه گوارش جذب می شود و به سرعت به سر تا سر بافت های بدن از طریق سیستم عروقی انتشار می یابد و پس از باقت ها به وسیله کبد و طحال و کلیه دفع می شود.
آگونیست های مخدر و آنتاگونیست های مخدر به طور مشخص بر گیرنده های مغزی و دیگر بافت ها اثری می گذارند. این گیرنده ها به طور گسترده اما نه پراکنده در سراسر سیستم مرکزی اعصاب مشاهده می شوند. انواع گیرنده های مخدر شامل گیرنده مو و کاپا و دلتا می باشند. تمرکز و انتشار آن ها و انواع مختلف گیرنده ها بر اساس وجود آن ها در سیستم اعصاب مرکزی می باشد.
گیرنده مو به طور گسترده در سر تا سر سیستم مرکزی اعصاب خصوصاً سیستم لمبیک یافت می شود و همچنین در بخش های دیگری مثل تالاموس و مغز میانی نیز مشاهده می شود.
گیرنده کاپا در طناب نخاعی و کورتکس مغزی یافت می شود. بی دردی یا فقدان احساس درد در اثر تغییرات سیستم درد در طناب نخاعی و رده های فوقانی سیستم مرکزی اعصاب ناشی می شود. به طور کلینیکال تحریک گیرنده مو سبب ایجاد حالت فقدان درد، سرخوشی، دپرسیون تنفسی، تنگی مردمک چشم و کاهش حرکات گوارش می گردد.
