فنتانیل یک ماده افیونی مصنوعی بسیار قوی است که 50 تا 100 برابر قوی‌تر از مورفین است. این دارو برای درمان درد شدید تجویز می‌شود، اما مورد سوءاستفاده نیز قرار می‌گیرد و عامل اصلی بحران مواد افیونی است و خطرات زیادی دارد.
این دارو به سرعت به گیرنده‌های مواد افیونی در مغز متصل می‌شود و احساس سرخوشی و تسکین درد ایجاد می‌کند، اما می‌تواند منجر به وابستگی جسمی و روانی حتی با استفاده کوتاه‌مدت شود. مصرف غیرقانونی فنتانیل در دهه گذشته به شدت افزایش یافته و به مرگ‌های ناشی از مصرف بیش از حد منجر شده است.
فنتانیل غیرقانونی اغلب با مواد دیگری مانند هروئین، کوکائین، قرص‌های نسخه تقلبی یا نسخه‌های قانونی مخلوط می‌شود، بنابراین مصرف‌کنندگان ممکن است به طور ناآگاهانه فنتانیل را مصرف کنند و خطر مصرف بیش از حد و مرگ افزایش پیدا کند.
عوامل مختلفی مانند تاریخچه خانوادگی، ژنتیک، فشار همسالان و قرار گرفتن در معرض بیماری می‌توانند فرد را مستعد اعتیاد کنند. وابستگی پزشکی نیز وجود دارد که با قطع دارو علائم ترک را به همراه دارد.
درمان اعتیاد به فنتانیل با ایجاد تعادل جسمی و روانی آغاز می‌شود. تا زمانی که این مرحله تکمیل نشود، فرد نمی‌تواند به‌درستی در برنامه‌هایی شرکت کند که به بهبود سلامت عمومی و روابط او با خانواده و دوستان کمک می‌کنند. این تعادل از طریق فرآیند ترک و سم‌زدایی تحت نظارت حاصل می‌شود. گزینه‌های درمانی شامل سم‌زدایی، توانبخشی و برنامه‌های سرپایی هستند.
در انتخاب روش مناسب ترک اعتیاد به فنتانیل، باید عواملی همچون نیازهای فردی و خانوادگی، شدت اعتیاد و نوع برنامه درمانی را در نظر گرفت. مشاوره با یک متخصص درمانی می‌تواند در پاسخ به این پرسش‌ها و انتخاب مرکز درمانی معتبر راهگشا باشد.
درمان اعتیاد به فنتانیل معمولاً با یک دوره سم‌زدایی تحت نظارت پزشکی آغاز می‌شود که می‌تواند در بیمارستان یا به صورت سرپایی انجام شود. پس از سم‌زدایی، درمان با مراقبت‌های سرپایی یا بستری که مدیریت دارو را با درمان‌های رفتاری ترکیب می‌کند، ادامه می‌یابد.
توانبخشی بستری در محیطی شبیه بیمارستان با نظارت مستمر انجام می‌شود، در حالی که خدمات مسکونی شدت کمتری دارند و برای افرادی که نیازی به مراقبت 24 ساعته ندارند مناسب است. برنامه‌های بستری جزئی و برنامه‌های فشرده سرپایی نیز وجود دارند که با درمان‌های فردی و گروهی، مهارت‌های پیشگیری از عود و حمایت همتایان را فراهم می‌کنند.
پس از سم‌زدایی، درمان اعتیاد به فنتانیل با ترکیبی از داروها و درمان‌های رفتاری ادامه پیدا می‌کند. داروهایی مانند متادون، بوپرنورفین و نالترکسون که توسط FDA تایید شده‌اند، روی گیرنده‌های مواد افیونی در مغز عمل می‌کنند اما اثرات کشنده فنتانیل را ندارند.
متادون به طور کامل گیرنده‌ها را فعال می‌کند، بوپرنورفین آن‌ها را به طور جزئی فعال می‌کند و نالترکسون از اتصال فنتانیل به گیرنده‌ها جلوگیری می‌کند. این داروها در دوزهای نظارت شده ایمن و مؤثر هستند.
درمان‌های رفتاری برای اعتیاد به فنتانیل مهارت های جدیدی برای جلوگیری از عود و داشتن یک سبک زندگی بدون مواد مخدر را آموزش می‌دهند. این درمان‌ها شامل:
این روش‌ها به شما کمک می‌کنند بر وسوسه بازگشت به مصرف فنتانیل غلبه کنید و مهارت‌های لازم برای حفظ بهبودی را به دست آورید.
سم‌زدایی از فنتانیل می‌تواند از چند روز تا چند هفته طول بکشد و شامل مراحل مختلفی است. در مرحله اولیه، ناراحتی ممکن است 8 تا 10 ساعت پس از آخرین مصرف شروع شود. مرحله اوج علائم ترک بین 36 تا 72 ساعت رخ می‌دهد و پس از خروج فنتانیل از بدن، علائم شروع به بهبود می‌کنند. علائم ممکن است در چند هفته اول به طور کامل ناپدید نشوند، اما خفیف‌تر و قابل کنترل‌تر خواهند بود.
ترک ناگهانی فنتانیل می‌تواند باعث بروز علائم ترک شود که از خفیف تا شدید متغیر هستند. هر فرد، به دلیل عوامل مختلفی مانند جنسیت، وزن، مدت زمان اعتیاد، تحمل و متابولیسم، علائم متفاوتی را تجربه می‌کند. علائم ترک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
این علائم می‌توانند نشان‌دهنده شدت اعتیاد باشند. به عنوان مثال، فردی که فقط فنتانیل را ترک می‌کند، علائمی را تجربه می‌کند که با علائم ترک چندین ماده متفاوت است. برای جلوگیری از عوارض غیرضروری، همکاری با کادر پزشکی در طی فرآیند ترک بسیار حائز اهمیت است.
استفاده نادرست از فنتانیل به سلامت جسمی و روانی آسیب می‌زند، بنابراین مراکز درمانی بر بهبود کل بدن تمرکز دارند تا خطر عود را کاهش دهند. درمان باید شامل مدیریت درد مؤثر برای جلوگیری از بازگشت به فنتانیل باشد. تیم درمانی می‌تواند شامل متخصصان سلامت روان، آموزش روانی برای فرد و خانواده، خدمات پشتیبانی در جامعه و همکاری با دندانپزشکان باشد .
اعتیاد به فنتانیل به بسیاری از زمینه‌های زندگی آسیب می‌زند و متخصصان درمان فعالیت‌هایی را برای موفقیت شخصی، حرفه‌ای، تحصیلی و اجتماعی توصیه می‌کنند. در بهبودی زودهنگام، پشتیبانی حرفه‌ای طولانی‌مدت می‌تواند مفید باشد و هر روز درمان شما را قوی‌تر می‌کند.
