آمفتامین‌ها داروهای محرکی هستند که به سیستم عصبی مرکزی انرژی می‌بخشند. این داروها برای درمان اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD)، نارکولپسی، افسردگی و چاقی تجویز می‌شوند. تحقیقات گذشته نشان می‌دهد که مصرف آمفتامین‌های تجویزی در بزرگسالان آمریکایی از سال 2011 تا 2021 به میزان 70 درصد افزایش یافته است و این افزایش در دوران همه‌گیری COVID-19 بیشتر شده است.
مصرف آمفتامین‌ها می‌تواند عوارض جانبی متعددی داشته باشد، از جمله خطر اعتیاد، به‌ویژه اگر به‌طور غیرقانونی و به عنوان داروی تفریحی مصرف شوند. تحقیقات گذشته نشان داده‌اند که مصرف آمفتامین‌ها با افزایش احتمال ابتلا به اختلالات روانپزشکی مانند روانپریشی مرتبط است که در برخی موارد ممکن است به اسکیزوفرنی منجر شود.
محققان بیمارستان مکلین در ماساچوست کشف کرده‌اند که افرادی که آمفتامین‌ها را با دوزهای بالا مصرف می‌کنند، پنج برابر بیشتر احتمال دارد که به روانپریشی یا شیدایی مبتلا شوند. نتایج این مطالعه اخیراً در مجله آمریکایی روانپزشکی منتشر شده است.
در این مطالعه، محققان داده‌های پزشکی بزرگسالان 16 تا 35 سالهای را که بین سالهای 2005 تا 2019 در Mass General Brigham تحت درمان بودند، بررسی کردند. از این مجموعه، دانشمندان حدود 1300 نفر را که اولین دوره روانپریشی یا شیدایی را تجربه کرده بودند، شناسایی کردند و حدود 2700 نفر دیگر را که به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شدند و به دلیل شرایط دیگری مانند افسردگی یا اضطراب در بیمارستان روانپزشکی بستری شده بودند، مورد بررسی قرار دادند.
محققان همچنین مصرف محرک‌ها و سایر عواملی که ممکن است بر نتایج تأثیر بگذارند، مانند سوء‌مصرف مواد، را بررسی کردند. نتایج نشان داد که شرکت‌کنندگانی که هر نوع آمفتامین تجویزی مصرف می‌کردند، 63 درصد بیشتر در معرض خطر روانپریشی یا شیدایی بودند. این خطر برای افرادی که دوزهای بالای آمفتامین (30 میلی‌گرم یا بیشتر) مصرف می‌کردند، به 81 درصد افزایش یافت. محققان بیان کردند که 81 درصد از موارد روانپریشی یا شیدایی در افرادی که آمفتامین‌های تجویزی مصرف می‌کنند، می‌توانستند با مصرف نکردن دوزهای بالا جلوگیری شوند.
لورن موران، پزشک فارماکوپیدمیولوژی و محقق بیمارستان مکلین، در یک بیانیه مطبوعاتی گفت: «داروهای محرک محدودیت دوز بالایی روی برچسب‌های خود ندارند و نتایج ما نشان می‌دهد که دوز بالا یک عامل خطر برای روانپریشی است و باید در هنگام تجویز محرک‌ها مورد توجه قرار گیرد.» او تأکید کرد که این یک عارضه جانبی نادر اما جدی است و بیماران و پزشکان باید هنگام تجویز این داروها مراقب باشند.
محققان همچنین گزارش دادند که در شرکت‌کنندگانی که متیل‌فنیدات که به ریتالین معروف است را مصرف می‌کردند، افزایش قابل توجهی در خطر روانپریشی یا شیدایی مشاهده نکردند. دانشمندان می‌گویند این یافته با تحقیقات قبلی موران در سال 2019 همخوانی دارد.
موران در بیانیه‌ای مطبوعاتی اظهار داشت که شواهد کمی وجود دارد که نشان می‌دهد آمفتامین‌های تجویزی در دوزهای بالا مؤثرتر هستند. او توصیه کرد که پزشکان باید داروهای دیگری را که مطالعه نشان داده خطر کمتری دارند، در نظر بگیرند، به‌ویژه اگر بیمار در معرض خطر بالای روانپریشی یا شیدایی باشد.
پس از بررسی این مطالعه، دیوید مریل، روانپزشک سالمندان و عضو هیئت مدیره مرکز بهداشت پراویدنس سنت جان در کالیفرنیا، به Medical News Today گفت که ارتباط بین مصرف آمفتامین با دوز بالا و افزایش خطر روانپریشی یا شیدایی، اهمیت انتخاب دقیق بیمار، تنظیم دوز و نظارت دقیق را به ما یادآوری می‌کند.
مریل توضیح داد که این مطالعه نیاز به بازنگری فوری در تحلیل ریسک و فایده در فرآیند تجویز داروها را نشان می‌دهد، به‌ویژه برای بیمارانی که سابقه مشکلات سلامت روان دارند یا در معرض خطر بالای روانپریشی هستند. او افزود که این یافته‌ها بر اهمیت استفاده از کمترین دوز مؤثر، شروع درمان با فرمول‌های طولانی رهش برای کاهش حداکثر سطح پلاسما و تأکید بر مداخلات غیردارویی به عنوان گزینه‌های اولیه درمانی تأکید می‌کند.
مریل اضافه کرد که مطالعه و گزارش نتایج بلندمدت بیمارانی که آمفتامین مصرف می‌کنند بسیار مهم است. او تأکید کرد که باید عوامل خطر خاصی را که افراد را در مواجهه با آمفتامین‌ها مستعد روانپریشی یا شیدایی می‌کنند، مانند نشانگرهای ژنتیکی، سابقه مشکلات سلامت روانی یا مصرف همزمان مواد دیگر، بهتر شناسایی کنیم.
دکتر دوماس، رئیس بخش روانپزشکی در مرکز پزشکی دانشگاه Hackensack Meridian Jersey Shore، در مصاحبه‌ای درباره این مطالعه، اظهار داشت که این مطالعه نگران‌کننده اما تعجب‌آور نیست. او توضیح داد که آمفتامین‌ها بر انتقال دهنده‌های عصبی مانند دوپامین تأثیر می‌گذارند که با روانپریشی مرتبط هستند.
دوماس تأکید کرد که پزشکان باید همیشه به شواهد موجود در مورد داروهایی که تجویز می‌کنند توجه کنند تا از آسیب جلوگیری شود. برای گام‌های بعدی، دوماس پیشنهاد کرد که محققان باید بررسی کنند که آیا رابطه‌ای تصادفی بین مصرف آمفتامین با دوز بالا و خطر روانپریشی وجود دارد یا خیر.
