ﺑﺮخی از روان ﺷﻨﺎﺳﺎن اﺟﺘﻤﺎعی که درﺑﺎره کج روی های اﺟﺘﻤـﺎعی ﺗﺤﻘیـﻖ کـﺮده اﻧـﺪ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺟﺴﻤﺎنی زیر را در اعتیاد به مواد مخدر بی تأثیر نمی داﻧﻨﺪ.
1– ﺳﻦ در اعتیاد به مواد مخدر ﻧﻮع اﻧﺤﺮاف در سن های ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ.
2- جنسیت در اعتیاد به مواد مخدر کجروی در زﻧﺎن ﻋﻠﻞ و روش شکل ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮاﺋﻢ ﻣـﺮدان کمتر اﺳﺖ.
3– زشتی و زیبایی در اعتیاد به مواد مخدر ﻧﻘﺺ ﻋﻀﻮ یا ﺑﻠﻨﺪی و کوتاهی بیش از ﺣﺪ ﻣﻌﻤـﻮل ﻗـﺪ، ﻣﻤکـﻦ اﺳـﺖ از ﻋﻮاﻣﻞ مؤﺛﺮ در کجروی های اﺟﺘﻤﺎعی ﺑﺎﺷﺪ زیرا کسانی که دارای ﻧﻘﺺ ﻋﻀﻮ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت و دﺳﺖ کم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﻪ وسیله ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮای ایجاد ﺗﻮﺟـﻪ یـﺎ ﺣﺘـی ﺗـﺮﺣﻢ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن، خود را وادار ﺑﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎی اﻧﺤﺮافی می نمایند.
4- ﻗﺪرت ﻋﻀﻼنی و ﺟﺴﻤﺎنی در اعتیاد به مواد مخدر ﺑﺮخی از اﻓﺮاد ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ و ﻗﻮی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟـﻮطی ﻫـﺎ و ﺟﺎﻫـﻞ ﻫـﺎی ﻣﺤﻞ و ﺑﺎجگیران که در نتیجه ﻗﺪرت ﻋﻀﻼنی ﺧﻮد حقی ﺑﺮای ﺧﻮد ﺗﺼﻮر می کنند ﻣﺮﺗکـﺐ اﻧﺤﺮاﻓﺎتی می ﺷﻮﻧﺪ. عکس این نکنه نیز ﺻﺎدق اﺳﺖ در میان اﻓﺮادی که ﮔﺪائی ﻣـی کنند یا اﺷﺨﺎص ضعیف اﻟﺠﺜﻪ نیز اعتیاد دیده می ﺷﻮد.
روان ﻧﮋﻧﺪی شکل دیگر اﻧﺤﺮاف ﻧﺎشی از اﺧﺘﻼل روانی اﺳﺖ که ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻀﻄﺮب، ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد و ﻧﺎراضی از دیگران اﺳﺖ و ﻣﺪام ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد اﻋﻤﺎل ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت و ﮔﻨﺎه می کند. ﺷﺨﺺ ممکن اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﺪ که رﻓﺘﺎرش غیر ﻋﺎدی و ﻧﺎ به هنجار اﺳـﺖ وﻟـی ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﺗﻐییـﺮ آن نیست. اﮔﺮ ﭼﻪ رﻓﺘﺎر روان ﻧﮋﻧﺪی غیر طبیعی اﺳﺖ که ﻫﻢ ﺧﻮد رﻧﺞ می ﺑﺮد و ﻫﻢ ﺑﺮای دیگران و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮﺷﺎیند نیست، اﻣﺎ شخصیت آﻧﺎن ﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﻫﻢ ریخته نیست و راﺑﻄﻪ آن ها ﺑﺎ واقعیت ﻗﻄﻊ نمی ﺷﻮد و ﺗﻮﻫﻢ و ﻫﺬیان نیز ﻧﺪارد ولی در اکثر آن ها ﻋﺎداتی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺸﻢ ﺳـﺮکوب ﺷـﺪه، اتکاء و احتیاج زیاد ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺖ دیگران و ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ، اﺿﻄﺮاب و ﺗﺮس ﺑﻪ ﭼﺸﻢ می ﺧﻮرد کـﻪ ﺧﻮد این ﻋﻼﺋﻢ ﺳﺒﺐ ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎری ﻓﺮد ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ می ﺷﻮد.
در ﻣیـﺎن ﻣﻌﺘـﺎدان اﻓـﺮادی ﺑـﺎ چنین شخصیتی بسیار دیده می ﺷﻮد. در زمینه ارﺗﺒﺎط رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺠﺮﻣﺎﻧـﻪ و بیماری های روان ﻧﮋﻧـﺪی در ﻃـﻮل دﻫـﻪ ﻫـﺎی ﮔﺬﺷـﺘﻪ کوشش های ﭼﻨﺪی ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﺑﻪ عقیده وینیکات یکی از ویژگی های ﺳـﻼﻣﺖ رواﻧـی داﺷـﺘﻦ ﺣﺲ ﺗﻮﺟﻪ و ﻧﮕﺮانی راﺟﻊ ﺑﻪ ﺧﻮد و دیگران ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در راﺑﻄﻪ ﻧﺰدیک و ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ بلکه در کلیه ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺟﺘﻤﺎعی می ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ می رﺳـﺪ در اﺧـﺘﻼلات روان ﻧﮋﻧـﺪی ایـﻦ ﺣـﺲ ﺗﻮﺟـﻪ و ﻧﮕﺮانی ﮔﺎه به صورت ﺗﺸﺪید ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮد و ﮔﺎه دیگران می ﺷﻮد.
روان ﭘﺮیشی ﻧﻮعی اﺧﺘﻼل روانی اﺳﺖ که ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ شخصیت ﻓﺮد را در ﺑﺮ می گیرد و ارﺗﺒﺎط بیمار ﺑـﺎ واقعیت ﻗﻄﻊ می ﺷﻮد. ﺑﻪ بیان دیگر ادراک ﻓﺮد از واقعیت ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪ ای ﺟـﺪی دﭼـﺎر ﺗﺤﺮیـﻒ ﺷﺪه و کنش های روان ﺷﻨﺎختی وی ﺑﻪ ﺷﺪت آﺷﻔﺘﻪ می ﮔﺮدد. رﻓﺘﺎرﻫﺎی آن ها بسیار ﻏیـﺮ طبیعی ﺑﻪ ﻧﻈﺮ می رﺳﺪ اسکیزوفرنی و ﭘﺮسیو (ﺟﻨﻮن اﻓﺴﺮدگی – شیدایی) از ایـﻦ ﺟﻤﻠـﻪ اﻧـﺪ. در میان اﻓﺮاد اﻓﺴﺮده ﻣﺼﺮف آﻣﻔﺘﺎمین ﻫﺎ بیش از ﺳﺎیر مواد روان ﮔﺮدان ﻣﺸﺎﻫﺪه می ﮔﺮدد.
