عملکرد خانواده در رابطه با اعتیاد

منظور از عملکرد خانواده یعنی توانایی خانواده در هماهنگی یا تطابق با تغییرات ایجاد شده در طول حیات، حل تضادها و تعارض ها، همبستگی بین اعضاء و موفقیت در الگوهای انضباطی، رعایت حد و مرز بین افراد، اجرای مقررات و اصول حاکم بر این نهاد با هدف حفاظت از کل سیستم خانواده است. هر گونه عملکرد ضعیف خانواده، اعضای آن را به مصرف مواد مخدر سوق می دهد.

خانواده یک واحد اجتماعی که با یک رشته وظایف تکاملی رو به رو است تعریف می شود. این وظایف در امتداد پارامترهای تفاوت های فرهنگی تغییر می کند، اما ریشه های آن ها جهانی است. همچنین خانواده کانون شکل گیری هویت فرد و تکیه گاه هویت انسان است. احساس هویت متکی بر دو رکن است، احساس تعلق و احساس مجزا بودن و خانواده آزمایشگاهی است که این دو جزء در آن با هم مخلوط و نسخه پیچی می شود. خانواده نقش مهمی در گرایش فرزندان به مواد مخدر دارد.

رویکردهای تبیین عملکرد خانواده در پیشگیری از اعتیاد

خانواده های سالم از خانواده های ناسالم بر اساس ابعاد هشتگانه زیر تمیز داده می شود. این معیارها در چهار گروه تحت عنوان «محورهای اساسی خانواده» به شرح زیر دسته بندی می شود که اختلال در هر کدام موجب گرایش و تمایل فرزندان به مصرف مواد مخدر، سیگار و الکل می شود.

هویت

  • فردیت در مقابل گروه
  • تقابل در برابر انزوا

تغییر

  • انعطاف پذیری در مقابل خشکی و تحجر
  • ثبات در مقابل عدم ثبات

پردازش اطلاعات

  • وضوح در مقابل عدم وضوح یا ادراکات تحریف شده
  • نقش وضوح در مقابل نقش های مبهم یا تعارض

ساختار نقش

  • تبادل نقش در مقابل نقش های مبهم یا تعارضی
  • وضوح در مقابل پراکندگی یا حد و مرزهای از هم گسیخته بین نسلی
  • موارد فوق به هم وابسته هستند، به نحوی که تغییر در یکی غالباً موجب بروز تغییراتی در سایر موارد می شود

عملکرد خانواده در رابطه با اعتیاد

کنش های خانواده که باید مد نظر قرار گیرند

پیشوایی: ماحصل شخصیت والدین، ویژگی های پیوند زناشویی، مکمل بودن نقش های والدین و به کارگیری قدرت از سوی والدین که از شیوه های انضباطی آن ها در کنترل خانواده به شمار می آید. حد و مرزهای خانواده: این امر مرزهای خود، نسل و همچنین مرزهای موجود میان خانواده و جامعه را در بر می گیرد. عاطفی بودن: صمیمیت درون فردی، تعادل سه جانبه (پدر و مادر و فرزند یا فرزندان خانواده)، میزان پذیرش اعضای خانواده نسبت به احساسات یکدیگر و حساسیت واحد خانواده می باشد. ارتباط: میزان توجه و رسیدگی تعارض های خانواده نسبت به یکدیگر، میزان تعادل در ارتباط کلامی و غیر کلامی، طرق ابراز وجود خانواده، وضوح و شکل و ترکیب گفتار اعضا و ماهیت تفکر انتزاعی و مجازی افراد مربوط است. عملکرد معطوف به هدف: تربیت اعمال شده از سوی خانواده در مورد اعضاء، طرق احاطه کودکان بر فرآیند جدایی از خانواده، کنترل رفتار و راهنمایی، ماهیت افراد خانواده، روابط با همسالان و راهنمایی آن ها در این روابط، فعالیت های اوقات فراقت، چگونگی مواجهه خانواده ها با بحران ها، سازگاری افراد بعد از ترک خانواده.

سناریویی برای تولد اعتیاد در خانواده

زن و مردی که تضاد های حل نشده با پدر و مادر خود دارند ازدواج می کنند. زن و شوهر سعی دارند هر طور شده مسائل را فیصله بخشند. می پذیرند که با هم مخالفت نکنند و یک صمیمیت کاذب به وجود آورند. ازدواج از بیرون ظاهراً بی اشکال است. نمایی ظاهری از خوشبخت بودن دارد اما در اعماق آن کشمکش، تنهایی و درد حاکم است. یک سیستم با تولد کودک به عنوان جزء سوم، مثلثی به وجود می آید. کودک کانون توجه می شود. در سیستم قفل می شود و خروج از خانواده را حقیقتاً غیر ممکن می یابد. این سناریو به ایجاد بیماری عاطفی از جمله اعتیاد به انواع مواد مخدر می انجامد.