خودکشی از دید روانشناسان می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. مردان و افراد بالای 45 سال بیشتر در معرض خطر هستند. برخی عوامل مانند اختلالات سلامت روان نیز احتمال خودکشی را افزایش می‌دهند. با این حال، تقریباً نیمی از افرادی که خودکشی می‌کنند، در زمان مرگ تشخیص اختلال روانی ندارند. بسیاری از این مرگ‌ها به صورت ناگهانی و در لحظات بحرانی به دلیل ناتوانی در مقابله با استرس‌های زندگی مانند مشکلات مالی، خانوادگی یا بیماری‌های مزمن رخ می‌دهند.
افسردگی اصلی‌ترین عامل افکار خودکشی است، اما سایر اختلالات روانی مانند اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلال اضطراب، اختلالات شخصیتی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیز در این زمینه نقش دارند. علاوه بر اختلالات روانی، عوامل دیگری نیز وجود دارند که خطر خودکشی را افزایش می‌دهند، از جمله:
انگ مرتبط با اختلالات روانی و خودکشی باعث می‌شود بسیاری از افراد به دنبال کمک نباشند و کمک مورد نیاز خود را دریافت نکنند. پیشگیری از خودکشی به دلیل عدم آگاهی و تابو بودن بحث در بسیاری از جوامع، به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است. تنها چند کشور پیشگیری از خودکشی را در اولویت‌های بهداشتی خود قرار داده‌اند و تنها 38 کشور استراتژی ملی پیشگیری از خودکشی دارند. افزایش آگاهی جامعه و شکستن تابو برای پیشرفت در پیشگیری از خودکشی ضروری است.
برای جلوگیری از خودکشی و خودآزاری، می‌توان اقدامات متعددی در سطوح مختلف انجام داد. سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که دسترسی به وسایل خودکشی محدود شود، رسانه‌ها به طور مسئولانه درباره خودکشی گزارش دهند، مهارت‌های زندگی اجتماعی-عاطفی در نوجوانان پرورش یابد و افراد در معرض خطر شناسایی، ارزیابی و مدیریت شوند.
این اقدامات باید با تحلیل وضعیت، همکاری چند بخشی، افزایش آگاهی، ظرفیت‌سازی، تأمین مالی، نظارت و ارزیابی همراه باشند. تلاش‌های پیشگیری از خودکشی نیازمند هماهنگی بین بخش‌های مختلف جامعه است و باید جامع و یکپارچه باشد.
افرادی که به خودکشی فکر می‌کنند ممکن است نشانه‌هایی بروز دهند که نشان دهنده این افکار یا قصد خودکشی باشد. این نشانه‌ها به عنوان علائم هشداردهنده خودکشی شناخته می‌شوند. شناسایی علائم هشداردهنده رایج که ممکن است نشان دهنده خطر خودکشی در فردی باشد، به شما نشان دهد که چه زمانی باید به دنبال کمک تخصصی باشید. علائم هشداردهنده رایج شامل موارد زیر است:
صحبت در مورد:
تغییرات در رفتار یا خلق و خو:
خودکشی در کودکان و نوجوانان می‌تواند در نتیجه رویدادهای استرس‌زا در زندگی آن‌ها رخ بدهد. مسائلی که برای نوجوانان بسیار مهم هستند، ممکن است از دید بزرگسالان بی‌اهمیت به نظر برسند. برای مثال، مشکلات در مدرسه یا از دست دادن یک دوست می‌تواند نوجوانان را به فکر خودکشی بیندازد. در برخی موارد، کودکان یا نوجوانان به دلیل شرایط خاص زندگی که نمی‌خواهند درباره آن صحبت کنند، به مرگ فکر می‌کنند، مانند:
کودکان و نوجوانانی که به خودکشی فکر می‌کنند ممکن است از خانواده و دوستان خود فاصله بگیرند، بی‌حوصله شوند، در تحصیل افت کنند، رفتارهای خشونت‌آمیز نشان دهند یا به طور مکرر از علائم جسمی مانند معده درد، سردرد و خستگی شکایت کنند.
افراد بالای ۶۵ سال از نظر تمایل به خودکشی در گروه‌های پرخطر قرار می‌گیرند. عوامل زیر می‌توانند در خودکشی این افراد نقش داشته باشند:
در سالمندان، افکار خودکشی می‌تواند با علائمی مانند تغییر در الگوی خواب، بی‌توجهی به خود یا نادیده گرفتن دستورات پزشکی، انزوا و عجله در نوشتن وصیتنامه همراه باشد.
متخصصان سلامت روان می‌توانند با بررسی علائم و سابقه شخصی و خانوادگی تشخیص دهند که آیا احساس مرگ نشانه‌ای از خطر خودکشی است یا خیر. آن‌ها درباره زمان شروع و دفعات بروز علائم، بیماری‌های فعلی یا قبلی و شرایط خاص خانوادگی فرد سوال می‌پرسند. همچنین، موارد زیر را بررسی می‌کنند:
سلامت روان: در اغلب موارد، خودکشی ناشی از اختلالات روانی زمینه‌ای مانند افسردگی، اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی است.
استفاده از الکل و مواد مخدر: سوءاستفاده از الکل و مواد مخدر اغلب منجر به افکار خودکشی می‌شود. اگر این مسئله علت اصلی افکار خودکشی باشد، نخستین گام مراجعه به مراکز بازپروری است.
داروها: برخی از داروهای بدون نسخه یا تجویزی مثل داروهای ضدافسردگی می‌توانند خطر خودکشی را افزایش دهند.
متخصصان توصیه می‌کنند افرادی که مصرف داروهای ضدافسردگی دارند، به افزایش افکار منفی توجه داشته باشند. نظارت دقیق به‌ویژه زمانی که فرد برای اولین بار مصرف دارو را شروع می‌کند یا دوز مصرفی دارو تغییر می‌کند، بسیار مهم است. خطر خودکشی در دو ماه اول درمان با داروهای ضدافسردگی به طور قابل توجهی بالا می‌رود.
درمان افکار منفی به علت زمینه‌ای آن‌ها بستگی دارد. در بسیاری از موارد، از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
گفتگودرمانی: درمان شناختی رفتاری (CBT) و رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) روش‌هایی هستند که به فرد کمک می‌کنند با استرس‌های زندگی کنار بیاید و افکار مثبت را جایگزین افکار منفی کند.
دارودرمانی: در صورت ناکافی بودن گفتگودرمانی، داروهایی برای درمان افسردگی، اضطراب و وسواس تجویز می‌شود که به کاهش افکار مرتبط با مرگ کمک می‌کنند.
اصلاح سبک زندگی: پیروی از عادت‌های سالم مانند پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر، ورزش منظم و خواب کافی می‌تواند در کنار سایر روش‌های درمانی به کاهش خطر خودکشی کمک کند.
اگر به فکر پایان دادن به زندگی خود هستید، از بیان افکارتان خجالت نکشید و آن‌ها را پنهان نکنید. برای پیشگیری از خودکشی یا کاهش این افکار، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
خودکشی یک واکنش غم‌انگیز به استرس‌های زندگی است، اما قابل پیشگیری است. اگر یکی از نزدیکانتان به خودکشی فکر می‌کند، با او صحبت کنید و او را تشویق کنید با مراکز کمک‌رسانی تماس بگیرد. پس از بحران، مراقب او باشید تا دوباره به سمت خودکشی نرود.
