برای توصیف خلق، انواعی از صفات به کار می رود: افسرده، غمگین، تهی، ملانکولیک، ناراحت، تحریک پذیری سلول، بالا، سرخوش، مانیک، شاد و بسیاری صفات دیگر که همگی ماهیت توصیفی دارند.
برخی از اینها توسط بالینگر قابل مشاهده هستند(مانند چهره غمگین) و اغلب موارد را فقط خود فرد احساس می کند(مانند ناامیدی). خلق می تواند بی ثبات باشد و سریعاً بین قطب هاب مختلف در نوسان باشد مثلا فرد یک لحظه با صدای بلند می خندد و گشاده رو است و لحظه دیگر گریان و مایوس است.
دیگر نشانه های علائم اختلالات خلقی عبارت است از تغییراتی در سطح فعایت، توانایی های شناختی، تکلم و کارکردهای نباتی از قبیل خواب، فعالیت جنسی و سایر نظم های زیستی. این تغییرات تقریباً همیشه موجب مختل شدن کاردکردهای بین فردی، اجتماعی، و شغلی بیمار می شود.
انسان وسوسه می شود که اختلالات خلقی را بر روی پیوستاری تصور کند که شامل نوسانات بهنجار خلق است. با این حال بیماران دچار اختلالات خلقی اغلب حالات مرضی خود را دارای کیفیتی غیر قابل توصیف و در عین حال مجزا توصیف می کنند.
اگر بیمار فقط به دوره های افسردگی اساسی دچار شود، اصطلاحاً گفته می شود که به اختلال افردگی اساسی یا اختلال یک قطبی مبتلا است. برای بیمارانی که به هر دو نوع افسردگی و مانیایی(شیدایی) دچار می شوند و یا فقط دوره های مانیا را تجربه می کنند، تشخیص اختلال دوقطبی را که هیچ دوره ای از افسردگی ندارد گاه با اصطلاحاتی نظیر مانیای یک قطبی یا مانیای خاص توصیف می کنند.
سه طبقه دیگر اختلالات خلقی عبارتنداز: هیپومانیا(نیمه شیایی)، خلق ادواری(سیکلوتایمی) و افسرده خویی(دیس تایمی). هیپومانیا شامل دوره ای از علائم مانیا است که با تمام ملاک های دوره مانیا مطابقت نمی کند. خلق ادواری و افسردگی خویی به ترتیب اشکال خفیف تر اختلالات دو قطبی و افسردگی اساسی محسوب می شوند.
اختلال افسردگی اساسی و اختلال دو قطبی از دیدگاه روانپزشکی، به ویژه در 20 سال اخیر، دو اختلال جداگانه به شمار می روند. با این حال به تازگی این احتمال دوباره مدنظر قرار گرفته است که شاید اختلال دو قطبی، شکل شدیدی از بروز افسردگی اساسی باشد.
معاینه و بررسی های دقیق بسیاری از بیمارانی که طبق تشخیص، اختلال افسردگی اساسی داشته اند، از وجود دوره هایی از رفتارهای مبتنی بر مانیا و هیپومانیا در گذشته آنها پرده بر می دارد که تا کنون تشخیص داده نشده بودند. بسیاری از صاحب نظران بین اختلالات دو قطبی و افسردگی راجعه، پیوستگی قابل توجهی می بینند. این امر منجر به مباحثات و مجادلات گسترده ای در مورد طیف دو قطبی شده است که شامل اختلالات دو قطبی کلاسیک، دو قطبی II، و افسردگی راجعه است.
اختلال افسردگی اساسی بدون سابقه ای از دوره های مانیا، مختلط، یا هیپومانی رخ می دهد. دوره افسردگی اساسی باید لااقل دو هفته طول بکشد. بیمارانی که دچار دوره افسردگی اساسی تشخیص داده می شوند، باید لااقل چهار نشانه از فهرستی شامل تغییرات اشتها و وزن، تغییرات خواب و فعالیت، فقدان انرژی، احساس گناه، مشکل در تفکر و تصمیم گیری و افکار عود کننده مرگ و خودکشی را داشته باشند.
دوره مانیا دوره مشخصی از خلق دائماً و به شکل غیر طبیعی بالا، گشاده یا تحریک پذیر است مدت این دوره مشخص لااقل یک هفته و اگر لازم شد که بیمار بستری شود کمتر است. دوره هیپومانیا که لااقل باید 4 روز طول بکشد، علائمی شبیه دوره مانیا دارد، منتها آنقدر شدید نیست که اختلالی در عملکرد شغلی یا اجتماعی ایجاد کند و هیچ ویژگی روانپریشانه ای در آن دیده نمی شود.
مانیا و هیپومانیا هر دو دارای نشانه هایی نظیر: اعتماد به نفس بالا، کاهش نیاز به خواب، حواسپرتی، شدید بودن فعالیت جسمی و ذهنی و انجام مفرط فعالیتهای خوشایند هستند.
تعریف اختلال دو قطبی عبارت است از داشتن حداقل یک دوره مانیا یا مختلط و گاهی دوره های افردگی اساسی در سیر بالینی. دوره مختط، دورهای حداقل به طول یک هفته است که در آن هر دو دوره مانیا و افسردگی اساسی تقریباً هر روز پیدا می شوند. گونه ای از اختلال دوقطبی که باید اختلال افسردگی اساسی و هیپومانیا(و نه مانیا) مشخص می شود، اختلال دو قطبی II نامیده می شود.
متاسفانه بیماری ها و اختلالات خلقی امروزه در بین اقشار مختلف جامعه ما وجود دارد. طبق آخرین گزارش های سازمان بهداشت، از هر 4 نفر یک نفر به حداقل یکی از اختلالات خلقی مبتلا هستند. این امر ضرورت بررسی علل پیدایش این اختلالات و در نظر گرفتن راهکارهای مختلف جهت درمان این بیماری ها را بیش از پیش مشخص می کند.
اختلالات خلقی می توانند تمامی جنبه های زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و زندگی فرد را مختل کنند. ما در کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد دی روزانه با بیماران زیادی روبرو هستیم که از اخنلالات روانی گوناگون رنج می برند و به دنبال راخی برای فرار از این بیماری هستند.
اختلالات خلقی نه تنها در افراد معمولی جامعه به وفور دیده می شود، بلکه در بین افراد معتاد نیز وجود دارد. این اختلالات به قشر خاصی از جامعه اختصاص ندارند و افراد مختلف از طبقات مختلف جامعه با سطح سواد و طبقات مالی مختلف درگیر این بیماری ها هستند.
دکتر شهرام حسام بختیاری متخصص روانپزشکی با بیش از 20 سال تجربه موفق در کنترل و درمان انواع بیماری ها و اختلالات روانی به همراه کادر متخصص متشکل از روانشناسان، پرستاران، مشاوران و ... بصورت شبانه روزی آماده ارایه خدمات روانپزشکی و ترک اعتیاد به هموطنان عزیز هستند.
