شربت اپیوم یا تریاک یک داروی خوراکی ضد درد است که معمولاً برای تسکین دردهای مزمن یا کنترل اسهال تجویز می‌شود. این شربت حاوی مورفین است و به همین دلیل می‌تواند حرکات دستگاه گوارش را تنظیم کرده و به بهبود اسهال کمک کند. با این حال، برخی افراد به اشتباه فکر می‌کنند که این شربت می‌تواند به ترک اعتیاد کمک کند، در حالی که به دلیل محتوای بالای مورفین، مصرف آن می‌تواند منجر به وابستگی و اعتیاد شود.
این شربت عمدتاً از تریاک، الکل و آب تهیه می‌شود. مواد مورد استفاده در شربت تریاک باید با کیفیت بالا باشند و ناخالصی‌های تریاک باید به روش مناسبی جدا شوند. به دلیل ترکیبات موجود در شربت تریاک، این دارو به عنوان یک مسکن قوی شناخته می‌شود و بسیاری از پزشکان آن را برای تسکین درد تجویز می‌کنند.
شربت اپیوم یا مخلوط افیون یک ترکیب گیاهی الکلی است که شامل حدود ۱۰٪ پودر تریاک و ۱٪ مورفین می‌باشد. این شربت که از تریاک، الکل و آب تهیه می‌شود، طعم بسیار تلخی دارد و حاوی آلکالوئیدهایی مانند مورفین، کدئین، تباین و پاپاورین است. مصرف این شربت می‌تواند عوارض زیادی داشته باشد و ترک آن نیاز به درمان تخصصی دارد. تریاک که از لاتکس خشخاش به دست می‌آید، ماده مخدر اصلی این شربت است و مورفین یکی از آلکالوئیدهای موجود در تریاک است. برخی افراد نیز به صورت غیرقانونی از مشتقات تریاک مانند هروئین استفاده می‌کنند.
در شربت تریاک حداقل از ۲۰٪ الکل استفاده می‌شود. تولیدکنندگان این شربت را به صورت مایعی خوراکی و بی‌بو از مرغوب‌ترین تریاک تهیه می‌کنند. تریاک مورد استفاده باید استریل شود تا تمامی ناخالصی‌ها و آلودگی‌های میکروبی آن از بین بروند، زیرا وجود این ناخالصی‌ها مضر و خطرناک است.
این شربت به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای است و در گذشته برای درمان بسیاری از بیماری‌ها، به ویژه سرفه و تسکین درد، مورد استفاده قرار می‌گرفت. مصرف 100 تا 200 میلی‌گرم مورفین برای افرادی که سابقه مصرف مواد مخدر ندارند، می‌تواند کشنده باشد؛ بنابراین، باید دوز مناسب آن را با دقت مصرف کرد.
وقتی فرد برای تسکین درد از شربت تریاک استفاده می‌کند، به دلیل عدم تجربه مجدد درد، تمایلی به قطع مصرف ندارد و ممکن است به مرور زمان مصرف خود را افزایش دهد. این مسئله می‌تواند زمینه‌ساز اعتیاد در مصرف‌کنندگان شود.
این شربت گیاهی تلخ حاوی غلظت بالایی از مورفین است و به همین دلیل پس از مصرف می‌تواند درد و حتی سرفه را تسکین دهد. به دلیل داشتن تمامی آلکالوئیدهای تریاک، از جمله مورفین، این شربت یک مخدر بسیار قوی محسوب می‌شود و مصرف زیاد آن می‌تواند منجر به وابستگی روانی و جسمانی شود.
این شربت به دلیل داشتن تمامی آلکالوئیدهای تریاک، با نام‌های شربت اپیوم یا شربت تریاک شناخته می‌شود. به دلیل غلظت بالای مورفین، این شربت در دسته مواد مخدر قرار می‌گیرد. همچنین مشتقات مختلف تریاک مانند فنتانیل، متادون، اکسیکدون و هیدروکودون نیز وجود دارند.
وابستگی به شربت تریاک باعث افزایش تحمل روانی فرد مصرف‌کننده می‌شود، به طوری که بدون مصرف آن قادر به انجام کارهای روزمره خود نیست. بنابراین، فرد مجبور است دوز مصرفی خود را به طور مداوم افزایش دهد. مصرف‌کننده معتقد است که برای تسکین درد و کاهش فشار روانی، چاره‌ای جز مصرف شربت تریاک ندارد و به همین دلیل در برابر ترک یا کاهش مصرف مقاومت می‌کند.
تاثیر شربت تریاک مشابه داروهایی مانند متادون، مورفین و هروئین است. مصرف زیاد آن می‌تواند احساس لذت و سرخوشی ایجاد کند و به همین دلیل در کاهش درد و اضطراب مؤثر است. با این حال، مصرف طولانی‌مدت این شربت می‌تواند منجر به وابستگی شود و تمایل به مصرف سایر مواد مخدر را افزایش دهد.
پزشکان از داروهایی مانند اکسیکدون یا مورفین برای جراحی یا درمان درد بیماران استفاده می‌کنند. استفاده از این داروها اکنون محدود شده و بیشتر برای کنترل اسهال، کاهش درد و کاهش اثرات قطع مصرف در نوزادان متولد شده از مادران مصرف‌کننده هروئین و مواد مخدر دیگر استفاده می‌شود.
متاسفانه، برخی افراد وابسته به مواد اعتیادآوری مانند تریاک یا هروئین، بدون تجویز پزشک از این شربت استفاده می‌کنند. مصرف نامنظم و بی‌رویه این شربت می‌تواند منجر به سوءمصرف و وابستگی شود. این افراد در واقع یک ماده مخدر را با ماده مخدر دیگری جایگزین می‌کنند که عوارض جسمی جبران‌ناپذیری دارد.
مصرف 100 تا 150 میلی‌گرم مرفین برای فردی که به مواد افیونی وابسته نیست، ممکن است کشنده باشد. باید توجه داشت که مصرف بیش از حد این شربت بسیار اعتیادآورتر از تریاک است. این مسئله نشان‌دهنده ضرورت کنترل و نظارت دقیق بر استفاده از این نوع مواد مخدر است. برخی افراد شربت تریاک را با مسکن اشتباه می‌گیرند، در حالی که این شربت ۲۵ برابر بیشتر از مسکن مورفین دارد.
مصرف بی‌رویه این شربت می‌تواند منجر به وابستگی و عوارض جبران‌ناپذیری شود. استفاده خودسرانه از این دارو عوارض متعددی دارد که بسته به شرایط جسمی، دوز مصرف و مدت زمان استفاده متفاوت هستند. اما شایع‌ترین عوارض مصرف شربت تریاک شامل موارد زیر است:
مهم‌ترین عارضه این دارو ابتلا به سیروز کبدی و سرطان است. برخلاف تصور برخی، این دارو نه تنها به درمان کبد چرب کمک نمی‌کند، بلکه مصرف آن می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
از آنجا که کبد یکی از اعضای حیاتی و کاربردی بدن است، حفظ سلامت آن بسیار مهم است. یکی از وظایف اصلی کبد سم‌زدایی بدن است. مصرف تریاک یا شربت تریاک احتمال ابتلا به بیماری‌های کبدی را تا چهار برابر افزایش می‌دهد. پزشکان استفاده از این دارو را برای افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی یا کبد چرب منع کرده‌اند.
مصرف بیش از حد شربت تریاک می‌تواند منجر به اوردوز شود. پیش از وقوع اوردوز، علائمی مانند مشکلات تنفسی، احساس سرخوشی، یبوست، بی‌قراری، و تنگی مردمک چشم ممکن است در فرد مشاهده شود.
افرادی که به مصرف این شربت اعتیاد پیدا کرده‌اند، نباید به صورت ناگهانی و بدون مشورت با پزشک آن را ترک کنند؛ زیرا ترک غیر اصولی شربت تریاک می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری برای سلامتی داشته باشد. بنابراین، ترک ناگهانی آن به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
همانطور که اشاره شد، شربت اپیوم به دلیل وجود آلکالوئیدهای تریاک بسیار اعتیادآور است و درمان و ترک آن نیازمند بستری شدن در کلینیک ترک اعتیاد است. برای ترک این شربت، صرف نظر از میزان مصرف، باید به پزشک متخصص و مرکز ترک اعتیاد مراجعه کرد تا مدت زمان بستری بر اساس نظر پزشک تعیین شود. مرحله ابتدایی ترک شربت اپیوم، سم‌زدایی است. مدت زمان بستری نیز با توجه به میزان مصرف شربت و نظر پزشک مشخص می‌شود.
بهترین روش برای ترک شربت اپیوم، بستری شدن در مراکز ترک اعتیاد و تحت نظر متخصصان روانپزشکی و روانشناسی است. این روش علاوه بر درمان جسمی، شامل جلسات مشاوره و روان‌درمانی نیز می‌شود. ترک ناگهانی و خودسرانه شربت اپیوم می‌تواند عوارض جسمی و روحی داشته باشد و احتمال بازگشت به اعتیاد و مصرف بیشتر از قبل را افزایش دهد.
کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد دی با بیش از سه دهه سابقه درخشان در زمینه ترک انواع مواد مخدر، به صورت بیست و چهار ساعته پذیرای بیماران گرامی می‌باشد.
